Tổng quan nghiên cứu

Công tác quản lý nhà nước về dân tộc là một lĩnh vực đặc thù, đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội và giữ vững ổn định chính trị tại Việt Nam. Tại Phường 17, quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh, đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) chiếm khoảng 18,7% dân số với 215 hộ và 1.689 nhân khẩu, chủ yếu là người Chăm và người Hoa. Đời sống của một bộ phận đồng bào DTTS còn khó khăn, thu nhập không ổn định, trình độ dân trí thấp, hạn chế trong tiếp cận chính sách và pháp luật. Nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng quản lý nhà nước về dân tộc tại địa bàn này trong giai đoạn 2021-2024, từ đó đề xuất các giải pháp tăng cường hiệu quả quản lý, góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý nhà nước về dân tộc, đánh giá thành tựu và hạn chế trong công tác quản lý tại Phường 17, đồng thời đề xuất các giải pháp đổi mới phương thức quản lý, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ và ứng dụng công nghệ thông tin. Phạm vi nghiên cứu bao gồm nội dung quản lý nhà nước về dân tộc trên địa bàn Phường 17, quận Phú Nhuận, trong khoảng thời gian từ năm 2021 đến 2024. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp luận cứ khoa học cho các nhà quản lý địa phương, góp phần hoàn thiện chính sách dân tộc, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững và giữ vững khối đại đoàn kết dân tộc.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý nhà nước về dân tộc, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý nhà nước về dân tộc: Quản lý nhà nước về dân tộc là quá trình tác động, điều hành các hoạt động kinh tế - xã hội của đồng bào DTTS theo quan điểm, chính sách của Đảng và pháp luật Nhà nước. Quản lý này bao gồm xây dựng, tổ chức thực thi chính sách, kiểm tra, giám sát và nghiên cứu tổng kết thực tiễn.

  • Mô hình phát triển bền vững vùng dân tộc thiểu số: Tập trung vào phát triển kinh tế - xã hội toàn diện, giảm nghèo bền vững, bảo tồn văn hóa và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực vùng DTTS.

  • Khái niệm chính:

    • Dân tộc: Cộng đồng người có chung ngôn ngữ, văn hóa, lịch sử và truyền thống, trong đó dân tộc thiểu số là nhóm dân tộc có số dân ít hơn dân tộc đa số.
    • Quản lý nhà nước: Hoạt động của các cơ quan hành chính nhà nước trong việc thực thi pháp luật và chính sách.
    • Người có uy tín: Cá nhân trong cộng đồng DTTS có vai trò nòng cốt trong tuyên truyền, vận động và giữ gìn đoàn kết dân tộc.
    • Chuyển đổi số trong công tác dân tộc: Ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao hiệu quả quản lý và phục vụ đồng bào DTTS.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu kết hợp:

  • Phương pháp nghiên cứu tài liệu thứ cấp: Phân tích các tài liệu, công trình nghiên cứu, văn bản pháp luật liên quan đến công tác dân tộc và quản lý nhà nước về dân tộc nhằm xây dựng cơ sở lý luận vững chắc.

  • Phương pháp phân tích: Đánh giá thực trạng công tác quản lý nhà nước về dân tộc tại Phường 17 dựa trên số liệu thu thập từ báo cáo kinh tế - xã hội, các chương trình, chính sách đã triển khai.

  • Phương pháp tổng hợp: Khái quát các vấn đề, rút ra nhận xét và đề xuất giải pháp phù hợp với thực tiễn địa phương.

Nguồn dữ liệu chính bao gồm báo cáo kinh tế - xã hội của UBND Phường 17 giai đoạn 2021-2024, các văn bản pháp luật như Nghị định 05/2011/NĐ-CP về công tác dân tộc, các quyết định của Chính phủ và Thành phố Hồ Chí Minh về chính sách dân tộc. Cỡ mẫu nghiên cứu tập trung vào toàn bộ đồng bào DTTS trên địa bàn, cán bộ công chức phụ trách công tác dân tộc và các tổ chức chính trị - xã hội liên quan. Phương pháp chọn mẫu chủ yếu là chọn mẫu toàn diện và mẫu thuận tiện để thu thập thông tin thực tiễn. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2021 đến 2024, phù hợp với giai đoạn thực hiện các chính sách dân tộc tại địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ đồng bào DTTS chiếm 18,7% dân số Phường 17 với 215 hộ và 1.689 nhân khẩu, chủ yếu là người Chăm (978 nhân khẩu) và người Hoa (711 nhân khẩu). Đây là nhóm dân cư có đặc điểm văn hóa, phong tục tập quán riêng biệt, sinh sống chủ yếu bằng lao động phổ thông và kinh doanh nhỏ lẻ.

  2. Chính sách đầu tư phát triển bền vững đã góp phần nâng cao đời sống đồng bào DTTS: Tính đến năm 2021, phường có 51 hộ nghèo và 35 hộ cận nghèo, trong đó 11 hộ nghèo và 6 hộ cận nghèo là người dân tộc. Qua các chương trình hỗ trợ, vay vốn và chăm lo an sinh xã hội, nhiều hộ đã cải thiện thu nhập, giảm tỷ lệ nghèo bền vững.

  3. Công tác giáo dục và đào tạo được quan tâm: Trong 5 năm, phường đã trao 252 suất học bổng với tổng số tiền 504 triệu đồng cho học sinh, sinh viên DTTS. Hiện có 386 học sinh DTTS đang theo học các cấp học, trong đó có 58 em tham gia lớp dạy tiếng dân tộc Chăm nhằm bảo tồn bản sắc văn hóa.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác dân tộc được đẩy mạnh: Tổ tuyên truyền viên hướng dẫn sử dụng dịch vụ công trực tuyến cho đồng bào Chăm gồm 5 thành viên, đã hỗ trợ tạo 458 tài khoản công cá nhân và thực hiện 97 hồ sơ trực tuyến mức độ 3. Các buổi tuyên truyền thu hút hàng trăm lượt người tham gia, nâng cao nhận thức và kỹ năng số cho đồng bào.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác quản lý nhà nước về dân tộc tại Phường 17 đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, đặc biệt trong việc thực hiện chính sách an sinh xã hội, giáo dục và ứng dụng công nghệ thông tin. Việc giảm tỷ lệ hộ nghèo DTTS và nâng cao trình độ dân trí phản ánh hiệu quả của các chương trình hỗ trợ và đào tạo nghề. Sự tham gia tích cực của người có uy tín và các tổ chức chính trị - xã hội đã góp phần củng cố khối đại đoàn kết dân tộc, giữ vững an ninh trật tự địa phương.

Tuy nhiên, vẫn tồn tại những hạn chế như khó khăn trong tiếp cận pháp luật do rào cản ngôn ngữ, phong tục tập quán; công tác tuyên truyền còn mang tính hình thức, chưa đa dạng và sáng tạo; đội ngũ cán bộ làm công tác dân tộc thiếu kiến thức chuyên sâu về đặc điểm văn hóa các dân tộc; nguy cơ mai một bản sắc văn hóa truyền thống. So với các nghiên cứu trước đây, kết quả này phù hợp với nhận định về sự cần thiết đổi mới phương thức quản lý và tăng cường ứng dụng công nghệ số trong công tác dân tộc.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ hộ nghèo DTTS theo năm, bảng thống kê số học sinh DTTS được hỗ trợ học bổng, và biểu đồ số lượng hồ sơ dịch vụ công trực tuyến do đồng bào DTTS thực hiện. Những biểu đồ này giúp minh họa rõ nét tiến trình cải thiện đời sống và nâng cao năng lực tiếp cận dịch vụ công của đồng bào DTTS tại địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đổi mới phương thức tuyên truyền, phổ biến chính sách dân tộc: Sử dụng đa dạng hình thức truyền thông, biên soạn tài liệu bằng ngôn ngữ dân tộc, tổ chức các buổi hội thảo, tọa đàm thực tiễn nhằm nâng cao nhận thức và sự tham gia của đồng bào DTTS. Thời gian thực hiện: 2024-2025. Chủ thể: UBND phường phối hợp với Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội.

  2. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ công tác dân tộc: Tổ chức các lớp đào tạo, bồi dưỡng kiến thức về văn hóa, phong tục tập quán, kỹ năng vận động quần chúng và ứng dụng công nghệ thông tin cho cán bộ, công chức và người hoạt động không chuyên trách. Mục tiêu đạt trên 90% cán bộ được bồi dưỡng trong năm 2024. Chủ thể: Học viện Hành chính Quốc gia phối hợp UBND phường.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và phục vụ đồng bào DTTS: Phát triển chính quyền điện tử, xây dựng các điểm hỗ trợ sử dụng dịch vụ công trực tuyến tại cộng đồng DTTS, đào tạo kỹ năng số cho người dân. Mục tiêu tăng 50% hồ sơ trực tuyến của đồng bào DTTS trong 2 năm tới. Chủ thể: UBND phường, Sở Thông tin và Truyền thông TP.HCM.

  4. Phối hợp huy động nguồn lực xã hội hóa trong công tác dân tộc: Tăng cường hợp tác với các tổ chức xã hội, doanh nghiệp và mạnh thường quân để hỗ trợ kinh phí, trang thiết bị, đào tạo nghề và tạo việc làm cho đồng bào DTTS. Thời gian triển khai liên tục từ 2024 đến 2026. Chủ thể: Mặt trận Tổ quốc, Hội Liên hiệp Phụ nữ, Đoàn Thanh niên phường.

  5. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và giám sát: Thiết lập cơ chế tiếp nhận, xử lý phản ánh, kiến nghị của đồng bào DTTS về chính sách dân tộc, đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong thực thi chính sách. Chủ thể: UBND phường phối hợp với Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội, thực hiện từ năm 2024.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về dân tộc tại địa phương: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn giúp nâng cao hiệu quả công tác quản lý, xây dựng chính sách phù hợp với đặc điểm văn hóa và nhu cầu của đồng bào DTTS.

  2. Nhà nghiên cứu và học viên chuyên ngành quản lý công, chính sách công: Tài liệu tham khảo quý giá về mô hình quản lý nhà nước về dân tộc, phương pháp nghiên cứu và các giải pháp ứng dụng thực tiễn tại địa bàn đô thị.

  3. Các tổ chức chính trị - xã hội và cộng đồng DTTS: Giúp hiểu rõ hơn về vai trò, trách nhiệm và các chính sách hỗ trợ, từ đó tăng cường phối hợp, vận động đồng bào tham gia các phong trào phát triển kinh tế - xã hội.

  4. Các cơ quan truyền thông và tổ chức phi chính phủ: Cung cấp thông tin chi tiết về thực trạng và nhu cầu của đồng bào DTTS, hỗ trợ xây dựng các chương trình truyền thông, giáo dục pháp luật và phát triển cộng đồng hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nhà nước về dân tộc là gì?
    Quản lý nhà nước về dân tộc là quá trình các cơ quan hành chính nhà nước điều hành, điều chỉnh các hoạt động kinh tế - xã hội của đồng bào dân tộc thiểu số theo chính sách của Đảng và pháp luật Nhà nước nhằm phát triển bền vững và giữ vững ổn định xã hội.

  2. Tại sao cần tăng cường quản lý nhà nước về dân tộc tại Phường 17?
    Phường 17 có tỷ lệ đồng bào DTTS chiếm gần 19%, với nhiều khó khăn về kinh tế, văn hóa và tiếp cận chính sách. Tăng cường quản lý giúp nâng cao đời sống, bảo tồn văn hóa và đảm bảo quyền lợi cho đồng bào, góp phần phát triển địa phương ổn định.

  3. Các giải pháp chính để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về dân tộc là gì?
    Bao gồm đổi mới phương thức tuyên truyền, nâng cao năng lực cán bộ, ứng dụng công nghệ thông tin, huy động nguồn lực xã hội hóa và tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát thực thi chính sách.

  4. Vai trò của người có uy tín trong cộng đồng DTTS như thế nào?
    Người có uy tín là hạt nhân trong việc tuyên truyền, vận động đồng bào chấp hành chính sách, giữ gìn đoàn kết dân tộc và phát huy bản sắc văn hóa, góp phần ổn định chính trị và phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

  5. Ứng dụng công nghệ thông tin hỗ trợ công tác dân tộc ra sao?
    Công nghệ thông tin giúp xây dựng chính quyền điện tử, tạo thuận lợi cho đồng bào DTTS tiếp cận dịch vụ công trực tuyến, nâng cao kỹ năng số và hiệu quả quản lý, đồng thời tăng cường truyền thông, giáo dục pháp luật.

Kết luận

  • Quản lý nhà nước về công tác dân tộc là bộ phận quan trọng trong hệ thống quản lý nhà nước, góp phần phát triển kinh tế - xã hội và giữ vững ổn định chính trị.
  • Tại Phường 17, các chính sách dân tộc đã được thực hiện hiệu quả, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần và nhận thức của đồng bào DTTS.
  • Hạn chế còn tồn tại gồm rào cản ngôn ngữ, phong tục tập quán, thiếu đổi mới trong tuyên truyền và năng lực cán bộ chưa đáp ứng yêu cầu.
  • Giải pháp trọng tâm là đổi mới phương thức quản lý, nâng cao năng lực cán bộ, ứng dụng công nghệ thông tin và huy động nguồn lực xã hội.
  • Đề xuất tiếp tục triển khai các chương trình đào tạo, tuyên truyền và hỗ trợ kỹ thuật số trong giai đoạn 2024-2025 nhằm phát huy tối đa hiệu quả công tác dân tộc tại địa phương.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý địa phương cần phối hợp chặt chẽ triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tăng cường giám sát, đánh giá để điều chỉnh kịp thời, đảm bảo công tác dân tộc phát triển bền vững. Đọc giả và nhà quản lý được khuyến khích áp dụng các kiến thức và giải pháp trong luận văn để nâng cao hiệu quả công tác dân tộc tại địa phương mình.