Tổng quan nghiên cứu

Việc sử dụng mạng xã hội tại nơi làm việc đã trở thành một hiện tượng phổ biến và có ảnh hưởng sâu rộng đến hiệu quả công việc cá nhân, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số và phát triển công nghệ thông tin hiện nay. Tại Việt Nam, theo báo cáo Tổng quan phát triển kỹ thuật số năm 2021, có khoảng 76,95 triệu người dùng mạng xã hội, chiếm 97,8% dân số từ 13 tuổi trở lên, với thời gian sử dụng trung bình 2 giờ 28 phút mỗi ngày. Trong lĩnh vực y tế, đặc biệt tại các cơ sở y tế tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, việc ứng dụng mạng xã hội như Zalo không chỉ giúp tăng cường giao tiếp, phối hợp mà còn nâng cao hiệu quả công việc của nhân viên y tế.

Nghiên cứu này nhằm mục tiêu đề xuất và kiểm định một mô hình cấu trúc về mối quan hệ giữa hành vi sử dụng mạng xã hội tại nơi làm việc với thành quả công việc cá nhân thông qua các yếu tố trung gian như tin tưởng, chất lượng giao tiếp, chất lượng phối hợp, chia sẻ kiến thức và giá trị cảm nhận. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các cơ sở y tế tại Bà Rịa – Vũng Tàu, với dữ liệu thu thập từ 258 nhân viên y tế. Ý nghĩa nghiên cứu không chỉ bổ sung cơ sở lý luận về quản lý tri thức và hành vi tổ chức trong môi trường số mà còn cung cấp các hàm ý quản trị thiết thực nhằm nâng cao hiệu quả công việc trong ngành y tế, góp phần thúc đẩy chuyển đổi số và cải thiện chất lượng dịch vụ y tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý tri thức, hành vi tổ chức và truyền thông xã hội trong môi trường làm việc số. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  • Lý thuyết vốn xã hội (Social Capital Theory): Nhấn mạnh vai trò của các mối quan hệ xã hội, tin tưởng và giao tiếp trong việc chia sẻ kiến thức và nâng cao hiệu quả công việc. Mạng xã hội tại nơi làm việc được xem là công cụ tăng cường vốn xã hội, giúp cải thiện sự phối hợp và chia sẻ thông tin giữa các cá nhân.

  • Mô hình phương trình cấu trúc (PLS-SEM): Được sử dụng để kiểm định các mối quan hệ nhân quả giữa các biến trong mô hình nghiên cứu, bao gồm sử dụng mạng xã hội, tin tưởng, chất lượng giao tiếp, phối hợp, chia sẻ kiến thức, giá trị cảm nhận và kết quả công việc.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu gồm:

  • Sử dụng mạng xã hội tại nơi làm việc: Việc sử dụng các công cụ mạng xã hội như Zalo để giao tiếp, phối hợp và chia sẻ kiến thức trong công việc.
  • Tin tưởng: Niềm tin giữa các cá nhân trong nhóm làm việc, tạo điều kiện cho sự hợp tác và chia sẻ.
  • Chất lượng giao tiếp: Mức độ hiệu quả, tần suất và cởi mở trong trao đổi thông tin giữa các thành viên.
  • Chất lượng phối hợp: Khả năng tương tác và phối hợp nhịp nhàng giữa các cá nhân để hoàn thành nhiệm vụ chung.
  • Chia sẻ kiến thức: Trao đổi thông tin, kinh nghiệm và bí quyết nhằm nâng cao hiệu quả công việc.
  • Giá trị cảm nhận: Đánh giá tổng thể của cá nhân về lợi ích nhận được từ việc sử dụng mạng xã hội và các yếu tố liên quan.
  • Kết quả công việc: Hiệu quả và thành quả cá nhân đạt được trong công việc.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được tiến hành qua hai giai đoạn chính:

  • Nghiên cứu sơ bộ: Thực hiện khảo sát định tính và định lượng sơ bộ với 70 mẫu nhân viên y tế nhằm điều chỉnh thang đo các biến quan sát, kiểm định độ tin cậy nội tại (CR), giá trị hội tụ (AVE) và giá trị phân biệt (Fornell-Larcker). Qua đó, hoàn thiện bộ công cụ khảo sát phù hợp với bối cảnh Việt Nam.

  • Nghiên cứu chính thức: Thu thập dữ liệu từ 258 nhân viên tại các cơ sở y tế ở Bà Rịa – Vũng Tàu. Mẫu được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện kết hợp với phân tầng nhằm đảm bảo tính đại diện. Dữ liệu được phân tích bằng mô hình phương trình cấu trúc PLS-SEM để kiểm định các giả thuyết nghiên cứu và đánh giá mức độ ảnh hưởng giữa các biến.

Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 2 đến tháng 6 năm 2023, tập trung vào các cơ sở y tế như Bệnh viện Vũng Tàu, Bệnh viện Bà Rịa, Trung tâm y tế thành phố Vũng Tàu, Trạm y tế phường Thắng Nhì và Sở Y tế tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Ảnh hưởng tích cực của sử dụng mạng xã hội đến tin tưởng, giao tiếp và phối hợp:
    Sử dụng mạng xã hội tại nơi làm việc có tác động dương rõ rệt đến tin tưởng (giải thích 28,7% biến thiên), chất lượng giao tiếp (49,8%) và chất lượng phối hợp (56,7%) của nhân viên y tế. Điều này cho thấy mạng xã hội là công cụ hiệu quả để xây dựng mối quan hệ tin cậy và tăng cường tương tác trong nhóm.

  2. Tin tưởng thúc đẩy chất lượng giao tiếp và phối hợp:
    Tin tưởng có tác động dương lên chất lượng giao tiếp và phối hợp, giải thích 43,4% biến thiên trong kết quả công việc. Nhân viên tin tưởng đồng nghiệp sẽ giao tiếp cởi mở hơn và phối hợp hiệu quả hơn trong công việc.

  3. Chất lượng giao tiếp và phối hợp nâng cao chia sẻ kiến thức và giá trị cảm nhận:
    Chất lượng giao tiếp và phối hợp có tác động tích cực đến chia sẻ kiến thức (43,7%) và giá trị cảm nhận (52,5%). Nhân viên giao tiếp và phối hợp tốt sẽ chia sẻ thông tin hiệu quả, từ đó cảm nhận được giá trị cao hơn trong công việc.

  4. Chia sẻ kiến thức và giá trị cảm nhận ảnh hưởng đến kết quả công việc:
    Chia sẻ kiến thức và giá trị cảm nhận đều có tác động dương lên kết quả công việc cá nhân, giải thích 43,4% biến thiên. Việc chia sẻ kiến thức không chỉ nâng cao hiệu quả công việc mà còn làm tăng sự hài lòng và cam kết của nhân viên.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trước đây về vai trò của mạng xã hội trong việc tăng cường tin tưởng và giao tiếp tại nơi làm việc. Việc sử dụng mạng xã hội giúp phá bỏ rào cản không gian và thời gian, tạo điều kiện thuận lợi cho trao đổi thông tin và phối hợp công việc. Mức độ tin tưởng cao thúc đẩy sự cởi mở trong giao tiếp, từ đó nâng cao chất lượng phối hợp và chia sẻ kiến thức, góp phần cải thiện kết quả công việc.

So sánh với các nghiên cứu quốc tế, mô hình nghiên cứu tại Bà Rịa – Vũng Tàu cho thấy sự tương đồng về các mối quan hệ nhân quả, đồng thời nhấn mạnh vai trò của giá trị cảm nhận như một biến trung gian quan trọng. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ đường thể hiện các mối quan hệ nhân quả và bảng hệ số tác động để minh họa mức độ ảnh hưởng của từng biến.

Ngoài ra, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng việc sử dụng mạng xã hội tại nơi làm việc trong ngành y tế không chỉ nâng cao hiệu quả công việc mà còn góp phần giảm áp lực công việc, hỗ trợ tinh thần nhân viên trong bối cảnh dịch bệnh và chuyển đổi số.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Khuyến khích sử dụng mạng xã hội trong công việc:
    Các cơ sở y tế cần xây dựng chính sách khuyến khích nhân viên sử dụng mạng xã hội như Zalo để giao tiếp, phối hợp và chia sẻ kiến thức, nhằm nâng cao hiệu quả công việc. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Ban lãnh đạo các cơ sở y tế.

  2. Đào tạo kỹ năng sử dụng mạng xã hội và giao tiếp hiệu quả:
    Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao kỹ năng sử dụng mạng xã hội, kỹ năng giao tiếp và phối hợp nhóm cho nhân viên y tế. Mục tiêu tăng tỷ lệ nhân viên sử dụng hiệu quả mạng xã hội lên ít nhất 80% trong 1 năm; Chủ thể: Phòng đào tạo và phát triển nguồn nhân lực.

  3. Xây dựng nền tảng chia sẻ kiến thức nội bộ:
    Phát triển các kênh chia sẻ kiến thức trực tuyến trên nền tảng mạng xã hội để nhân viên dễ dàng trao đổi, cập nhật thông tin chuyên môn và kinh nghiệm thực tiễn. Thời gian triển khai: 9 tháng; Chủ thể: Ban quản lý công nghệ thông tin.

  4. Đánh giá và nâng cao giá trị cảm nhận của nhân viên:
    Thường xuyên khảo sát mức độ hài lòng và giá trị cảm nhận của nhân viên về môi trường làm việc và công cụ hỗ trợ, từ đó điều chỉnh chính sách phù hợp nhằm tăng sự gắn kết và hiệu quả công việc. Chủ thể: Phòng nhân sự; Thời gian: Định kỳ 6 tháng/lần.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý và lãnh đạo các cơ sở y tế:
    Giúp hiểu rõ vai trò của mạng xã hội trong nâng cao hiệu quả công việc, từ đó xây dựng chính sách quản lý phù hợp, thúc đẩy chuyển đổi số và cải thiện chất lượng dịch vụ y tế.

  2. Chuyên viên quản trị nhân sự và phát triển nguồn nhân lực:
    Cung cấp cơ sở để thiết kế các chương trình đào tạo, phát triển kỹ năng giao tiếp, phối hợp và sử dụng công nghệ số trong công việc.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành hệ thống thông tin quản lý, quản trị y tế:
    Là tài liệu tham khảo quý giá về mô hình nghiên cứu ứng dụng PLS-SEM trong lĩnh vực quản lý tri thức và hành vi tổ chức trong môi trường số.

  4. Nhân viên y tế và cán bộ công nghệ thông tin trong ngành y tế:
    Hiểu được tầm quan trọng của việc sử dụng mạng xã hội trong công việc hàng ngày, từ đó nâng cao kỹ năng và hiệu quả công việc cá nhân.

Câu hỏi thường gặp

  1. Mạng xã hội tại nơi làm việc có ảnh hưởng như thế nào đến hiệu quả công việc?
    Nghiên cứu cho thấy sử dụng mạng xã hội tại nơi làm việc tăng cường tin tưởng, giao tiếp và phối hợp giữa nhân viên, từ đó nâng cao chia sẻ kiến thức và kết quả công việc.

  2. Tại sao tin tưởng lại quan trọng trong môi trường làm việc số?
    Tin tưởng giúp các cá nhân cảm thấy an tâm chia sẻ thông tin và phối hợp công việc hiệu quả, đặc biệt khi làm việc qua các nền tảng mạng xã hội không gặp mặt trực tiếp.

  3. Chia sẻ kiến thức có vai trò gì trong mô hình nghiên cứu?
    Chia sẻ kiến thức là cầu nối trung gian giúp chuyển đổi chất lượng giao tiếp và phối hợp thành kết quả công việc thực tế, đồng thời nâng cao giá trị cảm nhận của nhân viên.

  4. Làm thế nào để nâng cao giá trị cảm nhận của nhân viên?
    Bằng cách cải thiện chất lượng giao tiếp, phối hợp và tạo môi trường thuận lợi cho chia sẻ kiến thức, nhân viên sẽ cảm nhận được lợi ích rõ ràng từ việc sử dụng mạng xã hội trong công việc.

  5. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng để kiểm định mô hình?
    Mô hình được kiểm định bằng phương pháp phân tích cấu trúc tuyến tính PLS-SEM trên dữ liệu khảo sát 258 nhân viên y tế, đảm bảo độ tin cậy và giá trị hợp lệ của các biến nghiên cứu.

Kết luận

  • Sử dụng mạng xã hội tại nơi làm việc có tác động tích cực đến tin tưởng, chất lượng giao tiếp và phối hợp của nhân viên y tế tại Bà Rịa – Vũng Tàu.
  • Tin tưởng và chất lượng giao tiếp là các yếu tố trung gian quan trọng thúc đẩy chia sẻ kiến thức và giá trị cảm nhận, từ đó nâng cao kết quả công việc cá nhân.
  • Mô hình nghiên cứu giải thích được hơn 40% biến thiên của các yếu tố quan trọng, cho thấy tính phù hợp và ứng dụng thực tiễn cao.
  • Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các cơ sở y tế trong việc xây dựng chính sách và chương trình đào tạo nhằm nâng cao hiệu quả công việc qua việc sử dụng mạng xã hội.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, mở rộng nghiên cứu sang các ngành nghề khác và đánh giá tác động dài hạn của mạng xã hội trong môi trường làm việc số.

Hành động ngay hôm nay: Các nhà quản lý và nhân viên y tế nên tích cực áp dụng và khai thác mạng xã hội như một công cụ hỗ trợ công việc để nâng cao hiệu quả và chất lượng dịch vụ y tế trong thời đại số.