I. Tổng Quan Tác Động của Kiều Hối đến Quốc Gia Phát Triển
Những năm gần đây, dòng kiều hối đổ về các quốc gia đang phát triển ngày càng tăng, trở thành nguồn vốn quan trọng tác động mạnh mẽ đến cán cân vãng lai và hoạt động kinh tế. Nghiên cứu trước đây cho thấy kiều hối ảnh hưởng tích cực đến đầu tư, y tế, giáo dục. Tuy nhiên, nó cũng có thể gây áp lực tăng tỷ giá, giảm xuất khẩu, tạo tâm lý ỷ lại, làm giảm cung lao động. Vì vậy, nghiên cứu tác động thực nghiệm của kiều hối đến tăng trưởng kinh tế là rất cần thiết. Luận văn này sử dụng phương pháp IV-GMM với dữ liệu bảng của 28 quốc gia đang phát triển giai đoạn 2000-2014. Kết quả cho thấy kiều hối tương quan âm với tăng trưởng kinh tế, trong khi phát triển tài chính thúc đẩy tăng trưởng. Nghiên cứu cũng chỉ ra mối quan hệ bổ sung giữa kiều hối và phát triển tài chính trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
1.1. Dòng vốn kiều hối Vai trò và Tầm quan trọng
Từ những năm 1990, bên cạnh viện trợ ODA, FDI và vốn tư nhân, kiều hối gia tăng cả về số tuyệt đối và tương đối so với GDP, trở thành một trong những dòng vốn tài chính lớn nhất chuyển đến các nước đang phát triển. Theo World Bank, lượng kiều hối gửi về dự tính tăng 6,3% và đạt 414 tỉ USD năm 2013. IMF định nghĩa kiều hối là thu nhập hộ gia đình từ nước ngoài, chuyển từ người di cư lao động thời vụ hoặc thường xuyên. Kiều hối bao gồm tiền mặt và phi tiền mặt chuyển qua kênh chính thức và phi chính thức. Nghiên cứu của Barajas et al. (2009) cho thấy năm 2007, 300 tỷ USD kiều hối đã được chuyển qua kênh chính thức.
1.2. Các Kênh Chuyển Tiền Kiều Hối Ưu điểm và Hạn chế
Dòng kiều hối trở thành nguồn cung ngoại tệ lớn, cải thiện cán cân vãng lai và tăng cường vốn đầu tư. Nó còn hỗ trợ giáo dục, chăm sóc sức khỏe. Do đó, kiều hối có vai trò quan trọng đối với tăng trưởng kinh tế. Bên cạnh tác động tích cực, cũng có quan điểm cho rằng kiều hối có tác động tiêu cực do bất cân xứng thông tin, người nhận có thể không sử dụng hiệu quả. Ngoài ra, kiều hối chủ yếu được chuyển giao cho tiêu dùng ngoài đầu tư, người nhận có thể xem xét các khoản tiền này như là một khoản thay thế cho thu nhập lao động và gia tăng các hoạt động giải trí của họ, điều đó gây ảnh hưởng tiêu cực đến năng suất lao động và tăng trưởng. Nghiên cứu của Chami và cộng sự (2003) chỉ ra rằng kiều hối làm tăng thu nhập khả dụng và tiêu dùng, có tác dụng chống lại các cú sốc thu nhập do đó làm tăng phúc lợi hộ gia đình.
II. Thách Thức Kiều Hối Ảnh Hưởng Thế Nào Đến Tăng Trưởng
Một thách thức đặt ra là, nếu người nhận coi kiều hối như một khoản thay thế cho thu nhập lao động, họ có thể tăng cường hoạt động giải trí, ảnh hưởng tiêu cực đến năng suất và tăng trưởng. Dòng kiều hối làm tăng cung ngoại tệ, gây áp lực tăng tỷ giá hối đoái, làm giảm khả năng cạnh tranh cho các nước phụ thuộc vào thương mại (Amuedo-Dorantes & Pozo, 2004; Chami, Fullenkamp, và Jahjah, 2003). Nghiên cứu của Nyamongo và Misati (2011); Aggarwal và cộng sự (2006) nguồn kiều hối chuyển qua các con đường chính thức tác động đến tăng trưởng của khu vực tài chính.
2.1. Tác Động Tiêu Cực của Kiều Hối Bất cân xứng thông tin
Những người ủng hộ tác động tiêu cực của kiều hối đối với tăng trưởng cho rằng, điều này xảy ra trong bối cảnh bất cân xứng thông tin giữa người nhận tiền và người chuyển tiền. Trong trường hợp này những người chuyển tiền thiếu kiểm soát trong việc sử dụng tiền của người nhận, do đó, người nhận có thể không sử dụng nguồn kiều hối cho các dự án đầu tư hoặc sử dụng nguồn tiền không hiệu quả như dự định ban đầu.
2.2. Kiều Hối Thay đổi mối tương quan giữa lao động và sản lượng
Nghiên cứu của Chami và cộng sự (2003) chỉ ra rằng kiều hối làm tăng thu nhập khả dụng và tiêu dùng, có tác dụng chống lại các cú sốc thu nhập do đó làm tăng phúc lợi hộ gia đình. Tuy nhiên, kiều hối lại làm thay đổi mối tương quan giữa lao động và sản lượng. Ví dụ trong thời kỳ suy thoái, sản lượng có khuynh hướng giảm và tiền công có khuynh hướng giảm. Trong điều kiện không có kiều hối sẽ thúc đẩy tăng cung lao động để bù đắp thu nhập suy giảm góp phần hãm sản lượng không giảm quá nhanh. Tuy nhiên, kiều hối đóng vai trò như bảo hiểm chống lại cú sốc thu nhập giảm, nó đồng thời khiến cung lao động không tăng như kỳ vọng.
III. Phương Pháp Đo Lường Ảnh Hưởng Kiều Hối Đến Tăng Trưởng
Nghiên cứu của Nyamongo và Misati (2011); Aggarwal và cộng sự (2006) nguồn kiều hối chuyển qua các con đường chính thức tác động đến tăng trưởng của khu vực tài chính. Điều này xảy ra khi những người nhận tiền mở tài khoản tại các ngân hàng thương mại. Bên cạnh đó, khi người nhận kiều hối truy cập vào các ngân hàng họ có thể biết thêm thông tin về các gói sản phẩm của ngân hàng như lãi suất cho vay, lãi suất tiền gửi và các chương trình khuyến mãi khác. Nếu tác động này của kiều hối đến lĩnh vực tài chính là có ý nghĩa thì sự phát triển tài chính được kỳ vọng cao hơn.
3.1. Phát triển tài chính Vai trò quan trọng trong tăng trưởng kinh tế
Như thể hiện trong các nghiên cứu trước đây, phát triển tài chính cũng liên quan đến đầu tư tư nhân và tăng trưởng kinh tế (Deodat (2011); Mundaca (2009); Misati & Nyamongo (2010, 2011)). Ngoài ra còn có bằng chứng trong các bài nghiên cứu khác cho thấy phát triển tài chính quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Các lập luận lý thuyết đầu tiên về vai trò của phát triển tài chính được tìm thấy trong Bagehot (1873), Schumpeter (1911) và gần đây hơn Hicks (1969).
3.2. Tăng Trưởng Kinh Tế Các yếu tố tác động đến tăng trưởng kinh tế
Schumpeter (1911) cho thấy các dịch vụ được cung cấp bởi các trung gian tài chính quan trọng cho sự đổi mới và phát triển. Schumpeter cũng cho thấy các tổ chức tài chính có thể thúc đẩy đổi mới và tăng trưởng bằng cách nhận biết và tài trợ vốn cho các khoản đầu tư hiệu quả. Phát triển tài chính thường được liên kết với thông tin sản xuất về các dự án đầu tư có thể có và phân bổ vốn, giám sát các công ty và có ảnh hưởng đến quản trị doanh nghiệp, kinh doanh, đa dạng hóa và quản lý rủi ro, huy động và sự hợp nhất các nguồn tiết kiệm, dễ dàng trao đổi hàng hóa - dịch vụ.
IV. Nghiên Cứu Ảnh Hưởng Kiều Hối Phát Triển Tài Chính ở VN
Theo số liệu thống kê của World Bank, lượng kiều hối chuyển về các quốc gia đang phát triển với số lượng lớn. Nguồn tài trợ này tăng nhanh và ổn định đôi khi vượt cả viện trợ phát triển chính thức (ODA) và đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Căn cứ tầm quan trọng của kiều hối ở các quốc gia đang phát triển và kết quả tác động chưa rõ ràng của kiều hối và phát triển tài chính đến tăng trưởng kinh tế thông qua các bằng chứng thực nghiệm cũng như trong lý thuyết nên tôi lựa chọn đề tài luận văn là “ Kiều hối, phát triển tài chính và tăng trƣởng kinh tế ở các quốc gia đang phát triển”.
4.1. Mục tiêu nghiên cứu Tìm bằng chứng thực nghiệm về tác động
Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là tìm ra bằng chứng thực nghiệm về tác động của kiều hối, phát triển tài chính đến tăng trưởng kinh tế ở các nước đang phát triển trong giai đoạn 2000 – 2014. Kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ trả lời cho ba câu hỏi nghiên cứu sau: Thứ nhất, ở các nước đang phát triển kiều hối có tác động đến tăng trưởng kinh tế hay không? Nếu có, tác động của kiều hối đến tăng trưởng kinh tế là cùng chiều hay ngược chiều? Thứ hai, phát triển tài chính tác động như thế nào đến tăng trưởng?
4.2. Phương pháp nghiên cứu Sử dụng phương pháp IV GMM
Để thực hiện nghiên cứu, luận văn sử dụng phương pháp IV - GMM kết hợp với dữ liệu bảng của 28 quốc gia đang phát triển trên thế giới trong khoảng thời gian từ năm 2000 đến năm 2014. Cấu trúc của luận văn gồm những phần cơ bản như sau: Phần 1: Giới thiệu. Cụ thể trong phần này tôi trình bày mục tiêu nghiên cứu, các câu hỏi nghiên cứu trong bài luận văn.
V. Lý Thuyết Các Dòng Kiều Hối Chính và Kênh Chuyển Tiền
Theo định nghĩa của World Bank, kiều hối là luồng tiền chuyển giao một chiều từ người lao động di cư hoặc người định cư ở nước ngoài gửi về cho thân nhân ở quê nhà. World Bank phân kiều hối thành ba loại: kiều hối của người cư trú, tiền gửi từ lao động ở nước ngoài và tài sản thuyên chuyển của người di cư. Theo IMF, kiều hối của người cư trú là chuyển giao tư nhân từ lao động di cư được xem là cư dân của quốc gia nhập cư đến người nhận ở quê hương. Tài sản thuyên chuyển của người di cư là tài sản ròng của người di cư được chuyển từ một quốc gia đến một quốc gia khác tại thời điểm di cư.
5.1. Phân Loại Kiều Hối Theo World Bank và IMF
Kiều hối của người cư trú như định nghĩa của IMF trong The Balance of Payments Manual, 6th edition (IMF 2010a) là chuyển giao tư nhân từ các lao động di cư được xem là cư dân của quốc gia nhập cư đến người nhận ở quê hương. Nếu người di cư sống ở quốc gia nhập cư từ một năm trở lên thì được xem là người cư trú. Nếu người nhập cư sống ở quốc gia nhập cư dưới một năm, toàn bộ thu nhập của người này ở quốc gia nhập cư được xem là thu nhập của lao động ở nước ngoài.
5.2. Kênh Chuyển Tiền Kiều Hối Chính thức và Phi chính thức
Mỗi nước quy định khác nhau về kênh chuyển kiều hối nhưng nhìn chung thì gồm có hai kênh chuyển kiều hối là kênh chính thức và phi chính thức. Theo Nyamongo (2012) cho rằng kênh chính thức là kênh chuyển tiền được pháp luật thừa nhận liên quan đến sự chuyển khoản thông qua sử dụng hệ thống ngân hàng và các tổ chức chuyển tiền được cấp phép làm dịch vụ nhận và chi trả ngoại tệ hoặc tổ chức kinh tế làm đại lý cho các công ty chuyển tiền được phép.
VI. Khuynh Hướng Kiều Hối Thay Đổi Thế Nào Trên Thế Giới
Để tăng trưởng kinh tế cao thì vốn đầu tư là yếu tố vật chất có tính quyết định. Trong các nguồn lực thì kiều hối là kênh ngoại tệ mạnh cho đất nước mà không có một kênh thu hút nào có thể sánh nổi. Khác với những nguồn vốn trên, kiều hối có những ưu điểm vượt trội, là nguồn cung cấp ngoại tệ lớn, tăng nhanh liên tục và ổn định. Theo báo cáo của World Bank, nếu năm 2000 kiều hối chuyển về các nước đang phát triển là 79 tỷ USD thì đến năm 2013 dòng kiều hối đã tăng lên 414 tỷ USD đạt tốc độ tăng trưởng 18,3% so với năm 2012.
6.1. Ưu điểm vượt trội của kiều hối
Kiều hối có những ưu điểm vượt trội, là nguồn cung cấp ngoại tệ lớn, tăng nhanh liên tục và ổn định. Theo báo cáo của World Bank, nếu năm 2000 kiều hối chuyển về các nước đang phát triển là 79 tỷ USD thì đến năm 2013 dòng kiều hối đã tăng lên 414 tỷ USD đạt tốc độ tăng trưởng 18,3% so với năm 2012.
6.2. Thống kê sự thay đổi của dòng kiều hối qua các năm
Một điểm đáng lưu ý sau một thời gian dài tăng nhanh và ổn định thì năm 2009 lượng kiều hối chuyển về các nước đang phát triển chỉ còn 282 tỷ USD giảm 4,4% so với năm 2008 nguyên nhân chính là do tác động của cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu.
