Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của ngành xây dựng tại Việt Nam, việc quản trị cung ứng vật liệu đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo tiến độ, chất lượng và hiệu quả kinh tế của các dự án. Theo báo cáo của Công ty Cổ phần Tập đoàn Thành Huy, vật tư, vật liệu chiếm tỷ trọng khoảng 70-80% giá trị hợp đồng thi công, do đó công tác cung ứng vật liệu có ảnh hưởng trực tiếp đến chi phí và tiến độ thi công. Giai đoạn 2021-2023, công ty đã thực hiện cung ứng vật liệu cho nhiều dự án trọng điểm quốc gia như cao tốc Bắc - Nam, với tổng doanh thu tăng từ 800 tỷ đồng năm 2021 lên hơn 2.000 tỷ đồng năm 2023, lợi nhuận sau thuế tăng gấp 2,5 lần trong cùng kỳ. Tuy nhiên, công tác quản trị cung ứng vật liệu vẫn còn nhiều hạn chế như dự báo nhu cầu chưa chính xác, phụ thuộc vào một số nhà cung ứng chính, và chưa ứng dụng hiệu quả công nghệ thông tin trong quản lý. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng quản trị cung ứng vật liệu phục vụ thi công dự án tại Công ty Cổ phần Tập đoàn Thành Huy trong giai đoạn 2021-2023, phân tích nguyên nhân tồn tại và đề xuất giải pháp hoàn thiện đến năm 2026. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động cung ứng vật liệu xây dựng tại các dự án thi công của công ty, với dữ liệu thu thập từ báo cáo nội bộ và phỏng vấn cán bộ quản lý. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý chuỗi cung ứng vật liệu, góp phần giảm chi phí, đảm bảo tiến độ và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp xây dựng trong bối cảnh thị trường biến động mạnh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng các lý thuyết và mô hình quản trị cung ứng vật liệu trong doanh nghiệp xây dựng, bao gồm:

  • Khái niệm cung ứng vật liệu: Theo định nghĩa của các chuyên gia như Van Weele A. và Chopra Sunil, cung ứng vật liệu là quá trình quản lý nguồn lực nhằm đảm bảo vật liệu, thiết bị, dịch vụ phù hợp về chất lượng, số lượng, thời gian và địa điểm với chi phí tối ưu cho hoạt động thi công dự án.

  • Quản trị cung ứng vật liệu: Là tổng hợp các hoạt động xác định nhu cầu, lập kế hoạch, tổ chức mua sắm, vận chuyển, lưu trữ, cấp phát và kiểm soát vật liệu theo tiêu chuẩn kỹ thuật và tiến độ thi công nhằm đạt hiệu quả cao nhất.

  • Các nội dung quản trị cung ứng vật liệu: Bao gồm lập kế hoạch cung ứng, tìm kiếm và lựa chọn nhà cung ứng, tổ chức thu mua, vận chuyển, lưu trữ và kiểm soát vật liệu.

  • Nhân tố ảnh hưởng đến quản trị cung ứng vật liệu: Phân thành nhân tố chủ quan (nguồn vốn, cơ sở vật chất, nhân sự, đặc điểm vật liệu, đặc điểm dự án) và nhân tố khách quan (môi trường kinh tế, chính trị pháp luật, nhà cung ứng, đối thủ cạnh tranh, hạ tầng giao thông).

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Nghiên cứu sử dụng dữ liệu thứ cấp từ báo cáo tài chính, báo cáo quản trị cung ứng vật liệu, các văn bản nội bộ của Công ty Cổ phần Tập đoàn Thành Huy giai đoạn 2021-2023; dữ liệu sơ cấp thu thập qua phỏng vấn sâu 5 cán bộ nhân viên phụ trách cung ứng vật liệu trong tháng 5-6/2024.

  • Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn mẫu phỏng vấn theo phương pháp phi xác suất, tập trung vào những cán bộ trực tiếp tham gia quản lý và thực hiện cung ứng vật liệu tại các dự án trọng điểm.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả, tổng hợp số liệu, so sánh các chỉ tiêu qua các năm; phân tích nội dung phỏng vấn để nhận diện các khó khăn, nguyên nhân và đề xuất giải pháp. Dữ liệu được trình bày qua bảng biểu, biểu đồ nhằm minh họa rõ ràng các kết quả nghiên cứu.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập dữ liệu sơ cấp và thứ cấp trong năm 2024, phân tích và hoàn thiện đề xuất giải pháp đến năm 2026.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng lập kế hoạch cung ứng vật liệu: Công ty đã xây dựng kế hoạch cung ứng dựa trên đặc điểm kỹ thuật và tiến độ thi công từng dự án. Lượng vật liệu sử dụng tăng mạnh qua các năm, ví dụ xi măng tăng từ 24 tấn năm 2021 lên 72 tấn năm 2023; thép fi tăng từ 8.106 cây lên 12.020 cây cùng kỳ. Tuy nhiên, dự báo nhu cầu vật liệu chưa chính xác, dẫn đến thiếu hụt và phải mua gấp với giá cao, ảnh hưởng đến chi phí và tiến độ.

  2. Lựa chọn nhà cung ứng: Công ty ưu tiên các tiêu chí chất lượng, giá cả và thời gian giao hàng với tỷ lệ lựa chọn đạt 70%. Danh sách nhà cung ứng chủ yếu dựa trên kinh nghiệm và thông tin cơ bản, thiếu hồ sơ đánh giá chi tiết và cập nhật nhà cung ứng mới. Việc đánh giá nhà cung ứng chưa có thang đo cụ thể, dẫn đến phụ thuộc vào một số nhà cung ứng chính và rủi ro bị ép giá.

  3. Tổ chức thu mua vật liệu: Công ty áp dụng hai phương thức đặt hàng chính là theo khoảng cách và theo lượng thông báo, thời gian đặt hàng từ 2-4 tuần trước thi công. Tuy nhiên, cán bộ đàm phán chưa được đào tạo bài bản, kỹ năng thương lượng còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả thu mua và chi phí.

  4. Tổ chức vận chuyển vật liệu: Chủ yếu thuê đơn vị vận chuyển ngoài, chi phí vận chuyển chiếm khoảng 30% giá thành sản phẩm. Kế hoạch vận chuyển chưa đồng bộ với kế hoạch cung ứng, gây chi phí cao và không kịp thời cung cấp vật liệu. Việc giao nhận vật liệu tại công trường còn lộn xộn, gây áp lực cho bộ phận kho bãi và dễ xảy ra sai sót trong kiểm soát.

  5. Lưu trữ, cấp phát và kiểm soát vật liệu: Công ty không có kho cố định, sử dụng kho tạm tại công trường. Việc lưu trữ thép chưa đảm bảo chống biến dạng, ăn mòn; nhân viên quản lý kho chủ yếu lao động phổ thông, chưa áp dụng phần mềm quản lý kho đồng bộ, dẫn đến khó khăn trong kiểm soát và tra cứu vật liệu. Tỷ lệ vật liệu không đạt chất lượng khoảng 2%, công tác kiểm tra chưa thường xuyên và chưa chặt chẽ.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ việc thiếu đồng bộ trong quy trình quản trị cung ứng vật liệu, từ lập kế hoạch, lựa chọn nhà cung ứng đến vận chuyển và lưu trữ. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng, việc phụ thuộc vào một số nhà cung ứng chính và thiếu cập nhật nhà cung ứng mới là điểm yếu phổ biến, làm giảm khả năng đàm phán và tăng chi phí. Việc chưa ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý kho và lập kế hoạch cũng làm giảm hiệu quả kiểm soát vật liệu, tăng rủi ro thất thoát. Kết quả nghiên cứu cho thấy cần có sự cải tiến toàn diện trong quản trị cung ứng vật liệu để đảm bảo tiến độ, chất lượng và giảm chi phí, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh của công ty trong bối cảnh thị trường vật liệu xây dựng biến động mạnh.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện công tác lập kế hoạch cung ứng vật liệu: Áp dụng phần mềm quản lý dự án và dự báo nhu cầu vật liệu chính xác hơn, cập nhật thường xuyên theo tiến độ thi công. Mục tiêu giảm thiểu thiếu hụt vật liệu xuống dưới 5% trong vòng 1 năm, do phòng Kế hoạch tổng hợp thực hiện.

  2. Đa dạng hóa và nâng cao chất lượng lựa chọn nhà cung ứng: Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá chi tiết, định kỳ rà soát và bổ sung nhà cung ứng mới nhằm giảm phụ thuộc vào một số nhà cung ứng chính. Mục tiêu tăng số lượng nhà cung ứng đạt chuẩn lên ít nhất 20% trong 2 năm, do phòng Vật tư thiết bị phối hợp phòng Kế hoạch thực hiện.

  3. Nâng cao năng lực đàm phán và thu mua: Tổ chức đào tạo chuyên sâu kỹ năng thương lượng, đàm phán cho cán bộ thu mua, áp dụng các phương pháp đàm phán hiện đại. Mục tiêu nâng cao hiệu quả thương lượng, giảm chi phí mua sắm ít nhất 10% trong 1 năm, do phòng Hành chính nhân sự phối hợp phòng Kế hoạch tổ chức.

  4. Tối ưu hóa tổ chức vận chuyển vật liệu: Xây dựng kế hoạch vận chuyển đồng bộ với kế hoạch cung ứng, tăng cường phối hợp với nhà cung ứng và đơn vị vận chuyển để giảm chi phí và đảm bảo tiến độ. Mục tiêu giảm chi phí vận chuyển 15% trong 1 năm, do phòng Kế hoạch và phòng Vật tư thiết bị phối hợp thực hiện.

  5. Cải tiến quản lý kho bãi và kiểm soát vật liệu: Đầu tư phần mềm quản lý kho đồng bộ, nâng cao trình độ nhân viên quản lý kho, xây dựng quy trình kiểm tra chất lượng vật liệu nghiêm ngặt. Mục tiêu giảm thất thoát vật liệu dưới 1% trong 2 năm, do phòng Vật tư thiết bị và phòng Kế hoạch phối hợp triển khai.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp xây dựng: Nhận diện các điểm yếu trong quản trị cung ứng vật liệu, từ đó xây dựng chiến lược phát triển bền vững, nâng cao hiệu quả thi công và giảm chi phí.

  2. Phòng Kế hoạch và Vật tư thiết bị: Áp dụng các giải pháp lập kế hoạch, lựa chọn nhà cung ứng và quản lý kho bãi hiệu quả, nâng cao năng lực quản lý và phối hợp nội bộ.

  3. Cán bộ thu mua và đàm phán: Nâng cao kỹ năng thương lượng, hiểu rõ các tiêu chí lựa chọn nhà cung ứng, từ đó tối ưu hóa chi phí và chất lượng vật liệu.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản trị kinh doanh, Quản trị chuỗi cung ứng: Tham khảo mô hình nghiên cứu thực tiễn, phương pháp phân tích và đề xuất giải pháp trong lĩnh vực quản trị cung ứng vật liệu xây dựng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản trị cung ứng vật liệu là gì và tại sao quan trọng?
    Quản trị cung ứng vật liệu là quá trình đảm bảo vật liệu cần thiết cho thi công dự án được cung cấp đúng chất lượng, số lượng, thời gian và địa điểm với chi phí tối ưu. Nó quan trọng vì ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ, chất lượng và chi phí dự án, giúp doanh nghiệp duy trì năng lực cạnh tranh.

  2. Những khó khăn chính trong quản trị cung ứng vật liệu tại các doanh nghiệp xây dựng là gì?
    Khó khăn gồm dự báo nhu cầu chưa chính xác, phụ thuộc vào nhà cung ứng chính, biến động giá vật liệu, thiếu đồng bộ trong quy trình vận chuyển và lưu trữ, cũng như hạn chế về công nghệ quản lý và kỹ năng nhân sự.

  3. Làm thế nào để lựa chọn nhà cung ứng vật liệu hiệu quả?
    Cần xây dựng bộ tiêu chí đánh giá toàn diện về chất lượng, giá cả, thời gian giao hàng, uy tín, dịch vụ hậu mãi và khả năng đáp ứng nhu cầu. Đánh giá định kỳ và cập nhật danh sách nhà cung ứng để đa dạng hóa nguồn cung và giảm rủi ro.

  4. Phần mềm quản lý kho có vai trò gì trong quản trị cung ứng vật liệu?
    Phần mềm giúp tự động hóa việc theo dõi tồn kho, kiểm soát xuất nhập vật liệu, giảm sai sót, thất thoát và nâng cao hiệu quả quản lý. Nó cũng hỗ trợ phân tích dữ liệu để lập kế hoạch cung ứng chính xác hơn.

  5. Giải pháp nào giúp giảm chi phí vận chuyển vật liệu trong các dự án xây dựng?
    Tối ưu hóa kế hoạch vận chuyển đồng bộ với kế hoạch cung ứng, lựa chọn phương tiện vận chuyển phù hợp, phối hợp chặt chẽ với nhà cung ứng và đơn vị vận chuyển, đồng thời áp dụng công nghệ quản lý logistics để giảm chi phí và thời gian giao nhận.

Kết luận

  • Quản trị cung ứng vật liệu là yếu tố chiến lược quyết định hiệu quả thi công và năng lực cạnh tranh của Công ty Cổ phần Tập đoàn Thành Huy.
  • Thực trạng hiện tại cho thấy nhiều hạn chế trong lập kế hoạch, lựa chọn nhà cung ứng, thu mua, vận chuyển và lưu trữ vật liệu.
  • Nguyên nhân chủ yếu do thiếu đồng bộ quy trình, phụ thuộc nhà cung ứng chính, chưa ứng dụng công nghệ và hạn chế kỹ năng nhân sự.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện toàn diện nhằm nâng cao hiệu quả quản trị cung ứng vật liệu đến năm 2026.
  • Kêu gọi Ban lãnh đạo và các phòng ban liên quan triển khai đồng bộ các giải pháp để đảm bảo tiến độ, chất lượng và giảm chi phí thi công dự án.