Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh xã hội ngày càng phát triển và hội nhập quốc tế sâu rộng, việc xây dựng và phát triển văn hóa nhà trường (VHNT) trở thành một yếu tố then chốt góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo. Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ, với vai trò đào tạo nguồn nhân lực trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật, đang đối mặt với thách thức trong việc quản lý và phát triển VHNT nhằm tạo dựng môi trường giáo dục lành mạnh, tiến bộ và bền vững. Nghiên cứu này tập trung khảo sát thực trạng quản lý phát triển VHNT tại trường trong năm học 2018 – 2019, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục.

Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu bao gồm hệ thống hóa lý luận về VHNT và quản lý phát triển VHNT, đánh giá thực trạng tại Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ, đồng thời đề xuất các giải pháp khả thi để xây dựng môi trường văn hóa nhà trường tích cực. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào công tác quản lý phát triển VHNT trong trường, với đối tượng khảo sát là cán bộ quản lý, giảng viên, nhân viên và sinh viên. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc góp phần nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp, phát triển nhân cách toàn diện cho sinh viên, đồng thời củng cố thương hiệu và uy tín của nhà trường trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về văn hóa tổ chức và văn hóa nhà trường, trong đó:

  • Lý thuyết văn hóa tổ chức của Schein (2004): Văn hóa nhà trường được cấu thành từ ba thành tố chính gồm cấu trúc hữu hình, hệ thống giá trị tuyên bố và các quan niệm chung ngầm định. Các thành tố này tạo nên bản sắc và ảnh hưởng đến hành vi, thái độ của các thành viên trong nhà trường.

  • Mô hình văn hóa nhà trường của Purkey và Smith (1982): VHNT là kết cấu giá trị và chuẩn mực được hình thành qua truyền thống và các lực lượng giáo dục, định hướng hoạt động dạy – học và các mối quan hệ trong trường.

  • Khái niệm quản lý phát triển VHNT: Quản lý phát triển VHNT là quá trình tác động có định hướng của chủ thể quản lý (hiệu trưởng và ban giám hiệu) nhằm kế thừa, gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa, tạo môi trường giáo dục ổn định, tiến bộ và phù hợp với yêu cầu xã hội.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: văn hóa nhà trường, văn hóa tổ chức, quản lý giáo dục, phát triển văn hóa, bầu không khí nhà trường, văn hóa quản lý, văn hóa giảng dạy, văn hóa học tập, văn hóa ứng xử, cảnh quan và môi trường sư phạm.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu thu thập từ phiếu khảo sát ý kiến của 120 cán bộ quản lý, giảng viên, nhân viên và sinh viên tại Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ trong năm học 2018 – 2019. Ngoài ra, dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo ngành, tài liệu pháp luật liên quan đến giáo dục nghề nghiệp và quản lý văn hóa nhà trường.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm SPSS để xử lý số liệu khảo sát, áp dụng thống kê mô tả, phân tích tần suất, trung bình và so sánh tỷ lệ phần trăm nhằm đánh giá thực trạng và mức độ hài lòng về các thành tố văn hóa nhà trường. Phương pháp phân tích nội dung được dùng để tổng hợp các ý kiến định tính từ phỏng vấn và quan sát.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 9/2018 đến tháng 4/2019, bao gồm các giai đoạn: thu thập dữ liệu, xử lý và phân tích số liệu, đề xuất giải pháp và hoàn thiện luận văn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng bầu không khí nhà trường: Khoảng 78% cán bộ quản lý và giảng viên đánh giá bầu không khí trong trường là thân thiện và cởi mở, tuy nhiên vẫn còn 22% phản ánh tồn tại sự căng thẳng và thiếu sự gắn kết giữa các bộ phận. Sinh viên cũng có 70% cảm nhận môi trường học tập tích cực, nhưng 30% cho biết còn gặp khó khăn trong giao tiếp và hợp tác.

  2. Văn hóa quản lý nhà trường: 65% cán bộ quản lý và giảng viên nhận định văn hóa quản lý tại trường có sự minh bạch và công bằng, nhưng 35% cho rằng còn hạn chế về sự phối hợp và truyền thông nội bộ. Việc ra quyết định chưa thực sự phát huy vai trò của các thành viên trong trường.

  3. Văn hóa giảng dạy và học tập: 82% giảng viên được khảo sát có phong cách giảng dạy tích cực, sáng tạo và tận tâm. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 60% sinh viên cảm thấy được khuyến khích phát huy tính chủ động và sáng tạo trong học tập. Một số sinh viên phản ánh cần cải thiện phương pháp giảng dạy và tăng cường hỗ trợ học tập.

  4. Văn hóa ứng xử và môi trường cảnh quan: 75% cán bộ và sinh viên đồng thuận rằng văn hóa ứng xử trong trường tương đối chuẩn mực, nhưng vẫn còn hiện tượng vi phạm quy tắc ứng xử. Cảnh quan và cơ sở vật chất được đánh giá ở mức trung bình khá, với 68% ý kiến cho rằng cần nâng cấp để tạo môi trường học tập thân thiện hơn.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ đã xây dựng được nền tảng văn hóa nhà trường tương đối tích cực, đặc biệt trong văn hóa giảng dạy và bầu không khí học tập. Tuy nhiên, các hạn chế về văn hóa quản lý, sự phối hợp nội bộ và môi trường vật chất vẫn còn ảnh hưởng đến hiệu quả phát triển VHNT. Nguyên nhân có thể do sự thiếu đồng bộ trong chỉ đạo, hạn chế về nguồn lực và chưa phát huy hết vai trò của các lực lượng giáo dục trong trường.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này tương đồng với nhận định rằng vai trò của hiệu trưởng và ban giám hiệu là then chốt trong việc định hướng và phát triển VHNT. Đồng thời, việc xây dựng văn hóa nhà trường cần sự tham gia tích cực của toàn thể cán bộ, giảng viên và sinh viên, cũng như sự hỗ trợ từ các tổ chức bên ngoài.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tròn thể hiện tỷ lệ đánh giá tích cực và hạn chế về các thành tố văn hóa, bảng so sánh mức độ hài lòng giữa các nhóm đối tượng khảo sát, giúp minh họa rõ nét thực trạng và các điểm cần cải thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường vai trò lãnh đạo và chỉ đạo của Ban giám hiệu: Ban giám hiệu cần xây dựng kế hoạch phát triển VHNT cụ thể, chi tiết, phân công nhiệm vụ rõ ràng và theo dõi sát sao tiến độ thực hiện. Mục tiêu nâng cao tỷ lệ hài lòng về văn hóa quản lý lên trên 85% trong vòng 2 năm tới.

  2. Phát triển văn hóa học tập chủ động, sáng tạo của sinh viên: Tổ chức các hoạt động ngoại khóa, hội thảo, câu lạc bộ học thuật nhằm khuyến khích sinh viên tham gia tích cực. Đào tạo nâng cao năng lực giảng viên về phương pháp giảng dạy đổi mới. Mục tiêu tăng tỷ lệ sinh viên hài lòng về môi trường học tập lên 80% trong 1 năm.

  3. Xây dựng môi trường cảnh quan xanh, sạch, đẹp và hiện đại: Đầu tư cải tạo cơ sở vật chất, trang thiết bị học tập, tạo không gian thân thiện, an toàn. Phối hợp với các tổ chức địa phương để huy động nguồn lực hỗ trợ. Mục tiêu hoàn thiện cảnh quan trong 18 tháng.

  4. Tăng cường tuyên truyền, giáo dục văn hóa ứng xử và xây dựng quy tắc ứng xử chung: Phát động phong trào “Nếp sống văn minh – Nhà trường thân thiện” qua các hoạt động thi đua, truyền thông nội bộ. Kiểm tra, đánh giá và xử lý nghiêm các vi phạm. Mục tiêu giảm 50% các vi phạm về ứng xử trong 1 năm.

  5. Phối hợp chặt chẽ với các đoàn thể và phụ huynh: Tăng cường vai trò của Công đoàn, Đoàn Thanh niên và các tổ chức xã hội trong việc giáo dục và phát triển VHNT. Tổ chức các buổi họp mặt, trao đổi định kỳ với phụ huynh để tạo sự đồng thuận và hỗ trợ. Mục tiêu nâng cao sự tham gia của phụ huynh lên 70% trong 2 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban giám hiệu và cán bộ quản lý các trường cao đẳng, đại học: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để xây dựng kế hoạch phát triển VHNT, nâng cao hiệu quả quản lý và điều hành nhà trường.

  2. Giảng viên và nhân viên giáo dục: Hiểu rõ vai trò của mình trong việc phát triển văn hóa giảng dạy, học tập và ứng xử, từ đó nâng cao chất lượng công tác chuyên môn và môi trường làm việc.

  3. Sinh viên và học viên các trường cao đẳng, đại học: Nhận thức được tầm quan trọng của văn hóa học đường, văn hóa ứng xử, góp phần xây dựng môi trường học tập tích cực, thân thiện.

  4. Các nhà nghiên cứu và chuyên gia giáo dục: Tài liệu tham khảo hữu ích cho các nghiên cứu về văn hóa tổ chức, quản lý giáo dục và phát triển văn hóa nhà trường trong bối cảnh đổi mới giáo dục nghề nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Văn hóa nhà trường là gì và tại sao nó quan trọng?
    Văn hóa nhà trường là tổng thể các giá trị vật chất và tinh thần được các thành viên trong trường cùng chia sẻ, tạo nên bản sắc riêng biệt. Nó ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng dạy và học, môi trường làm việc và phát triển nhân cách của học sinh, sinh viên.

  2. Ai là người chịu trách nhiệm chính trong quản lý phát triển văn hóa nhà trường?
    Hiệu trưởng và Ban giám hiệu là những người chủ đạo trong việc xây dựng, chỉ đạo và giám sát các hoạt động phát triển VHNT, đồng thời phối hợp với các tổ chức, cá nhân trong trường để thực hiện hiệu quả kế hoạch.

  3. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến việc phát triển văn hóa nhà trường?
    Bao gồm điều kiện kinh tế - xã hội, đặc thù và quy mô nhà trường, năng lực quản lý của ban lãnh đạo, chính sách của ngành giáo dục, cũng như sự tham gia tích cực của cán bộ, giảng viên và sinh viên.

  4. Làm thế nào để nâng cao văn hóa ứng xử trong nhà trường?
    Thông qua việc xây dựng và thực hiện quy tắc ứng xử, tổ chức các hoạt động tuyên truyền, giáo dục, phát động phong trào thi đua “Nếp sống văn minh – Nhà trường thân thiện” và xử lý nghiêm các vi phạm.

  5. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn này?
    Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, bao gồm khảo sát bằng phiếu hỏi, phân tích thống kê với phần mềm SPSS, quan sát thực tế và phân tích nội dung tài liệu, nhằm đảm bảo tính khách quan và toàn diện của kết quả.

Kết luận

  • Văn hóa nhà trường là yếu tố cốt lõi ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục và sự phát triển bền vững của Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ.
  • Thực trạng quản lý phát triển VHNT còn tồn tại một số hạn chế về văn hóa quản lý, phối hợp nội bộ và môi trường vật chất.
  • Hiệu trưởng và Ban giám hiệu giữ vai trò chủ đạo trong việc xây dựng, chỉ đạo và giám sát phát triển VHNT.
  • Các biện pháp đề xuất tập trung vào nâng cao văn hóa quản lý, phát triển văn hóa học tập, cải thiện cảnh quan và tăng cường văn hóa ứng xử.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi cụ thể cho việc phát triển VHNT trong giai đoạn tiếp theo, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và xây dựng thương hiệu nhà trường.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất, tổ chức đánh giá định kỳ và điều chỉnh kế hoạch phát triển VHNT phù hợp với thực tiễn.

Call to action: Các nhà quản lý giáo dục và cán bộ trường học cần quan tâm đầu tư nguồn lực, phát huy vai trò lãnh đạo và phối hợp chặt chẽ để xây dựng môi trường văn hóa nhà trường tích cực, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp.