## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông theo Luật Giáo dục 2019 và Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT, việc quản lý phát triển chương trình dạy học (CTDH) môn Ngữ văn ở các trường trung học cơ sở (THCS) trở thành một nhiệm vụ trọng tâm nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh, với quy mô giáo dục THCS khoảng X trường, là địa phương điển hình trong việc triển khai CTGD phổ thông mới. Tuy nhiên, thực trạng quản lý phát triển CTDH môn Ngữ văn tại đây còn nhiều hạn chế như nhận thức chưa đầy đủ, năng lực đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý còn yếu, cùng với điều kiện cơ sở vật chất chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý phát triển CTDH môn Ngữ văn theo CTGD phổ thông mới tại các trường THCS huyện Gia Bình, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học. Nghiên cứu tập trung trong giai đoạn từ năm học 2014-2015 đến nay, với phạm vi khảo sát tại 10 trường THCS tiêu biểu trên địa bàn huyện. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc hỗ trợ các nhà quản lý giáo dục và giáo viên nâng cao năng lực quản lý, phát triển chương trình, góp phần thực hiện thành công mục tiêu đổi mới giáo dục phổ thông.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và phát triển chương trình dạy học, trong đó:

- **Lý thuyết quản lý giáo dục**: Quản lý được hiểu là quá trình tác động có mục đích của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý thông qua các chức năng lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra nhằm đạt mục tiêu giáo dục. Quản lý nhà trường là quản lý toàn diện các hoạt động giáo dục, trong đó vai trò của hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn là then chốt.

- **Mô hình phát triển chương trình dạy học theo tiếp cận năng lực**: CTDH được phát triển liên tục, linh hoạt, phù hợp với đặc điểm học sinh và điều kiện thực tế nhà trường, nhằm hình thành và phát triển năng lực chung và năng lực chuyên biệt cho học sinh.

- **Khái niệm năng lực trong môn Ngữ văn**: Bao gồm năng lực giải quyết vấn đề, sáng tạo, hợp tác, tự quản bản thân, năng lực giao tiếp tiếng Việt và năng lực cảm thụ thẩm mĩ, là các mục tiêu cốt lõi của CTDH môn Ngữ văn theo CTGD phổ thông mới.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu**: Thu thập số liệu từ khảo sát thực trạng tại 10 trường THCS huyện Gia Bình, gồm 150 cán bộ quản lý và giáo viên môn Ngữ văn; tài liệu chính thức của Bộ GD&ĐT; các văn bản pháp luật liên quan; ý kiến chuyên gia và các công trình nghiên cứu có liên quan.

- **Phương pháp phân tích**: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả (tính trung bình cộng, tỷ lệ phần trăm) để đánh giá thực trạng; phân tích định tính qua phỏng vấn sâu và tham vấn chuyên gia nhằm làm rõ nguyên nhân và đề xuất giải pháp.

- **Timeline nghiên cứu**: Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ năm 2019 đến 2020, bao gồm các giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích, tham vấn chuyên gia và hoàn thiện đề xuất.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

1. **Thực trạng nhận thức về quản lý phát triển CTDH môn Ngữ văn**: Khoảng 65% cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức đúng mức tầm quan trọng của việc phát triển CTDH theo CTGD phổ thông mới, tuy nhiên còn 35% chưa nắm rõ hoặc hiểu chưa đầy đủ.

2. **Chất lượng phát triển CTDH môn Ngữ văn**: Chỉ khoảng 58% giáo viên thực hiện xây dựng kế hoạch dạy học theo hướng phát triển năng lực; 42% còn giữ thói quen dạy học truyền thống, chưa đổi mới phương pháp.

3. **Nguồn nhân lực và bồi dưỡng**: Khoảng 70% giáo viên đã tham gia các lớp bồi dưỡng về CTGD phổ thông mới, nhưng chỉ 45% cảm thấy tự tin và có đủ năng lực để phát triển CTDH môn Ngữ văn.

4. **Cơ sở vật chất và điều kiện hỗ trợ**: Chỉ khoảng 50% trường có đủ trang thiết bị phục vụ cho việc đổi mới phương pháp dạy học và phát triển CTDH theo yêu cầu mới.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên là do sự chuyển đổi từ phương pháp dạy học truyền thống sang tiếp cận năng lực còn nhiều khó khăn, đặc biệt là năng lực quản lý và phát triển chương trình của tổ trưởng chuyên môn và giáo viên chưa đồng đều. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này phản ánh đúng xu hướng chung về thách thức trong đổi mới giáo dục phổ thông.

Việc thiếu đồng bộ trong công tác bồi dưỡng, hạn chế về cơ sở vật chất và sự chưa rõ ràng trong phân cấp quản lý cũng là những yếu tố ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu quả phát triển CTDH. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ nhận thức, thực hiện kế hoạch và năng lực giáo viên, giúp minh họa rõ nét các điểm mạnh và điểm yếu.

## Đề xuất và khuyến nghị

1. **Tăng cường bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên và cán bộ quản lý**  
   - Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về phát triển CTDH theo CTGD phổ thông mới.  
   - Mục tiêu: 90% giáo viên và cán bộ quản lý đạt chuẩn năng lực trong vòng 2 năm.  
   - Chủ thể thực hiện: Phòng GD&ĐT phối hợp với các trường đại học sư phạm.

2. **Xây dựng kế hoạch phát triển CTDH linh hoạt, phù hợp đặc điểm từng trường**  
   - Hướng dẫn các trường xây dựng kế hoạch dạy học môn Ngữ văn theo đặc thù địa phương và năng lực học sinh.  
   - Mục tiêu: 100% trường THCS có kế hoạch phát triển CTDH được phê duyệt trong năm học tiếp theo.  
   - Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn.

3. **Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và dạy học**  
   - Trang bị thiết bị, phần mềm hỗ trợ phát triển CTDH và đổi mới phương pháp dạy học.  
   - Mục tiêu: 80% giáo viên sử dụng công nghệ trong giảng dạy trong 3 năm tới.  
   - Chủ thể thực hiện: Sở GD&ĐT và các trường THCS.

4. **Tăng cường cơ chế trao đổi, học hỏi kinh nghiệm giữa các tổ chuyên môn và trường học**  
   - Tổ chức các hội thảo, tọa đàm, sinh hoạt chuyên môn liên trường định kỳ.  
   - Mục tiêu: Mỗi tổ chuyên môn tham gia ít nhất 2 hoạt động trao đổi kinh nghiệm mỗi năm.  
   - Chủ thể thực hiện: Phòng GD&ĐT và các trường THCS.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. **Cán bộ quản lý giáo dục cấp huyện và phòng GD&ĐT**  
   - Lợi ích: Nắm bắt thực trạng và giải pháp quản lý phát triển CTDH môn Ngữ văn, từ đó xây dựng chính sách phù hợp.

2. **Hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn các trường THCS**  
   - Lợi ích: Áp dụng các biện pháp quản lý phát triển CTDH hiệu quả, nâng cao năng lực tổ chức dạy học.

3. **Giáo viên môn Ngữ văn THCS**  
   - Lợi ích: Hiểu rõ mục tiêu, nội dung và phương pháp phát triển CTDH theo CTGD phổ thông mới, nâng cao chất lượng giảng dạy.

4. **Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục, Giáo dục học**  
   - Lợi ích: Tham khảo mô hình nghiên cứu thực tiễn, phương pháp và kết quả nghiên cứu về quản lý phát triển chương trình dạy học.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Quản lý phát triển CTDH môn Ngữ văn là gì?**  
   Là quá trình tác động có mục đích của các chủ thể quản lý đến các hoạt động xây dựng, điều chỉnh và thực hiện chương trình dạy học nhằm đạt mục tiêu giáo dục theo CTGD phổ thông mới.

2. **Vai trò của tổ trưởng chuyên môn trong quản lý phát triển CTDH?**  
   Tổ trưởng chuyên môn là người trực tiếp xây dựng kế hoạch, chỉ đạo thực hiện, kiểm tra và bồi dưỡng năng lực giáo viên trong tổ, đảm bảo chương trình được phát triển và thực hiện hiệu quả.

3. **Những năng lực nào cần phát triển cho học sinh qua môn Ngữ văn?**  
   Bao gồm năng lực giải quyết vấn đề, sáng tạo, hợp tác, tự quản bản thân, năng lực giao tiếp tiếng Việt và năng lực cảm thụ thẩm mĩ.

4. **Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phát triển CTDH môn Ngữ văn?**  
   Bao gồm nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên, năng lực đội ngũ, điều kiện cơ sở vật chất, môi trường học tập và cơ chế quản lý.

5. **Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý phát triển CTDH?**  
   Cần đồng bộ các giải pháp như bồi dưỡng chuyên môn, xây dựng kế hoạch phù hợp, ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường trao đổi kinh nghiệm giữa các tổ chuyên môn và trường học.

## Kết luận

- Quản lý phát triển CTDH môn Ngữ văn ở các trường THCS huyện Gia Bình còn nhiều hạn chế về nhận thức, năng lực và điều kiện thực hiện.  
- Nghiên cứu đã đề xuất các biện pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, tập trung vào bồi dưỡng, xây dựng kế hoạch, ứng dụng công nghệ và trao đổi kinh nghiệm.  
- Vai trò của tổ trưởng chuyên môn và hiệu trưởng là then chốt trong việc triển khai các biện pháp quản lý phát triển CTDH.  
- Kết quả nghiên cứu góp phần thực hiện thành công mục tiêu đổi mới giáo dục phổ thông theo Luật Giáo dục 2019 và Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT.  
- Đề nghị các cấp quản lý giáo dục và nhà trường triển khai đồng bộ các giải pháp trong vòng 2-3 năm tới để nâng cao chất lượng dạy học môn Ngữ văn.

**Call to action:** Các nhà quản lý và giáo viên cần chủ động áp dụng các biện pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện công tác quản lý phát triển CTDH nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.