Tổng quan nghiên cứu

Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới (NTM) đã trở thành một cuộc cách mạng toàn diện, tác động sâu rộng đến các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa và đời sống xã hội tại Việt Nam. Tại huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế, với dân số khoảng 116.190 người (năm 2021), trong đó 88% cư trú ở khu vực nông thôn, công tác xây dựng NTM đã góp phần làm thay đổi diện mạo nông thôn, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân. Tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân giai đoạn 2021-2023 đạt khoảng 14,35%, trong đó nông nghiệp chiếm 36,1%, công nghiệp - xây dựng 23,5%, dịch vụ 40,4%. Tuy nhiên, huyện vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức như quy hoạch chậm, năng lực cán bộ hạn chế, huy động nguồn lực chưa hiệu quả và công tác kiểm tra, giám sát chưa sâu sát.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về xây dựng NTM tại huyện Phú Vang trong giai đoạn 2021-2023, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động quản lý nhà nước cấp huyện, bao gồm công tác tuyên truyền, quy hoạch, tổ chức bộ máy, huy động nguồn lực, thực hiện tiêu chí và kiểm tra giám sát. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ các cấp chính quyền địa phương hoàn thiện công tác quản lý, đồng thời làm cơ sở tham khảo cho các địa phương có điều kiện tương đồng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý nhà nước và phát triển nông thôn mới, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý nhà nước: Quản lý nhà nước được hiểu là hoạt động thực hiện quyền lực nhà nước nhằm ổn định và phát triển xã hội, sử dụng các công cụ pháp luật và tổ chức bộ máy hành chính để điều hành các lĩnh vực kinh tế - xã hội. Quản lý nhà nước về xây dựng NTM là sự vận dụng quyền lực này để hoạch định chính sách, tổ chức thực hiện và giám sát chương trình xây dựng NTM tại cấp huyện.

  • Lý thuyết xây dựng nông thôn mới: NTM là mô hình phát triển toàn diện, bền vững, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn, đồng thời bảo tồn văn hóa truyền thống và phát triển kinh tế đa ngành. Quản lý xây dựng NTM bao gồm các nội dung như tuyên truyền, quy hoạch, tổ chức bộ máy, huy động nguồn lực, thực hiện tiêu chí và kiểm tra giám sát.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý nhà nước, nông thôn mới, xây dựng nông thôn mới, quản lý nhà nước về xây dựng huyện NTM, các tiêu chí xây dựng huyện NTM giai đoạn 2021-2025.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thống kê kinh tế - xã hội huyện Phú Vang giai đoạn 2021-2023; báo cáo, văn bản pháp luật liên quan đến xây dựng NTM; kết quả khảo sát xã hội học với 150 cán bộ, công chức cấp huyện, xã và 150 người dân trên địa bàn.

  • Phương pháp thu thập số liệu: Thu thập qua tài liệu, báo cáo tổng hợp, điều tra xã hội học bằng phiếu khảo sát, phỏng vấn, quan sát và đàm thoại.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp phân tích định lượng với Excel để xử lý số liệu khảo sát; phương pháp phân tích định tính để đánh giá thực trạng, so sánh với các nghiên cứu khác và rút ra kết luận.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2021-2023, phù hợp với thời gian thực hiện các chính sách và chương trình xây dựng NTM tại huyện Phú Vang.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Công tác tuyên truyền, phổ biến xây dựng NTM: Huyện Phú Vang đã tổ chức nhiều hoạt động tuyên truyền, nâng cao nhận thức cán bộ và người dân. Kết quả khảo sát cho thấy 98,11% dân số tham gia bảo hiểm y tế, phản ánh sự quan tâm đến các chính sách xã hội. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 3,25% hộ nghèo, cho thấy hiệu quả tuyên truyền chưa đồng đều.

  2. Quy hoạch và thực hiện quy hoạch xây dựng NTM: 100% số xã trên địa bàn đã được phê duyệt quy hoạch xây dựng NTM, trong đó có các công trình hạ tầng kỹ thuật thiết yếu. Tuy nhiên, tiến độ thực hiện quy hoạch còn chậm, chưa đồng bộ, ảnh hưởng đến việc phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

  3. Tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ: Đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã và huyện có trình độ chuyên môn và năng lực quản lý còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả điều hành chương trình. Việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ chưa được thực hiện thường xuyên và đồng bộ.

  4. Huy động nguồn lực xây dựng NTM: Tổng vốn đầu tư toàn xã hội tăng thêm giai đoạn 2021-2023 đạt 128,8% so với năm gốc, trong đó ngân sách nhà nước chiếm khoảng 40%, vốn tín dụng 30%, doanh nghiệp và cộng đồng đóng góp 30%. Tuy nhiên, nguồn lực trong dân chưa được phát huy tối đa do hạn chế về nhận thức và khả năng tài chính.

  5. Quản lý thực hiện các tiêu chí xây dựng huyện NTM: Đến năm 2023, huyện Phú Vang đã có 100% số xã đạt chuẩn NTM, 10% xã đạt chuẩn NTM nâng cao, tỷ lệ đô thị hóa đạt 29,65%. Các tiêu chí về giao thông, thủy lợi, y tế, giáo dục và môi trường cơ bản được đáp ứng, tuy nhiên một số tiêu chí về bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế còn chưa đạt yêu cầu.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên bao gồm điều kiện tự nhiên phức tạp, tập quán sản xuất truyền thống, lực lượng lao động thiếu và chất lượng thấp, cùng với nguồn lực tài chính hạn chế. So với các nghiên cứu tại các huyện khác trong tỉnh và khu vực duyên hải Nam Trung Bộ, Phú Vang có nhiều điểm tương đồng về khó khăn trong quy hoạch và huy động nguồn lực. Việc sử dụng biểu đồ so sánh tỷ lệ xã đạt chuẩn NTM và tỷ lệ hộ nghèo qua các năm sẽ minh họa rõ nét tiến trình phát triển và những thách thức còn tồn tại.

Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu là làm rõ vai trò then chốt của quản lý nhà nước trong việc điều phối các nguồn lực, nâng cao năng lực cán bộ và tăng cường công tác tuyên truyền để thúc đẩy xây dựng NTM hiệu quả hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách: Đẩy mạnh truyền thông đa phương tiện, tổ chức các lớp tập huấn nâng cao nhận thức cho cán bộ và người dân về mục tiêu, nội dung xây dựng NTM. Mục tiêu nâng tỷ lệ người dân hiểu và tham gia chương trình lên trên 95% trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: UBND huyện, các xã, phối hợp với các đoàn thể chính trị - xã hội.

  2. Hoàn thiện và thực hiện đồng bộ quy hoạch xây dựng NTM: Rà soát, điều chỉnh quy hoạch phù hợp với điều kiện tự nhiên và phát triển bền vững, đảm bảo 100% xã có quy hoạch được phê duyệt và thực hiện đúng tiến độ trong 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: Phòng Nông nghiệp & Phát triển nông thôn, Ban Quản lý dự án huyện.

  3. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quản lý: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, kỹ năng quản lý cho cán bộ cấp huyện và xã, đặc biệt là cán bộ trực tiếp tham gia xây dựng NTM. Mục tiêu 100% cán bộ được đào tạo trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Học viện Hành chính Quốc gia, UBND huyện.

  4. Huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực: Xây dựng cơ chế khuyến khích doanh nghiệp và cộng đồng tham gia đầu tư, tăng cường quản lý tài chính minh bạch, đảm bảo vốn đầu tư tăng ít nhất 15% mỗi năm. Chủ thể thực hiện: Ban Chỉ đạo xây dựng NTM huyện, các phòng ban liên quan.

  5. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và đánh giá: Thiết lập hệ thống kiểm tra định kỳ, đánh giá kết quả thực hiện các tiêu chí xây dựng NTM, xử lý kịp thời các tồn tại, đảm bảo tiến độ và chất lượng chương trình. Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý xây dựng NTM huyện, các tổ chức giám sát xã hội.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước cấp huyện, xã: Nghiên cứu giúp nâng cao năng lực quản lý, điều hành chương trình xây dựng NTM, áp dụng các giải pháp thực tiễn phù hợp với điều kiện địa phương.

  2. Các nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý cấp tỉnh, trung ương: Tham khảo để xây dựng chính sách, cơ chế hỗ trợ phù hợp, đồng bộ cho các địa phương trong công tác xây dựng NTM.

  3. Các tổ chức nghiên cứu, đào tạo về quản lý công và phát triển nông thôn: Sử dụng làm tài liệu giảng dạy, nghiên cứu chuyên sâu về quản lý nhà nước trong lĩnh vực xây dựng NTM.

  4. Doanh nghiệp và các tổ chức xã hội tham gia phát triển nông thôn: Hiểu rõ cơ chế huy động nguồn lực, vai trò của cộng đồng và doanh nghiệp trong xây dựng NTM, từ đó tăng cường hợp tác hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới là gì?
    Quản lý nhà nước về xây dựng NTM là hoạt động của các cơ quan nhà nước nhằm hoạch định, tổ chức, điều hành và giám sát các chương trình, chính sách phát triển nông thôn theo quy định pháp luật. Ví dụ, UBND huyện Phú Vang chịu trách nhiệm triển khai các tiêu chí xây dựng NTM trên địa bàn.

  2. Tại sao công tác tuyên truyền lại quan trọng trong xây dựng NTM?
    Tuyên truyền giúp nâng cao nhận thức, tạo sự đồng thuận và huy động sự tham gia của người dân. Kết quả khảo sát tại Phú Vang cho thấy tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế đạt trên 98%, phản ánh hiệu quả tuyên truyền.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý xây dựng NTM tại huyện Phú Vang là gì?
    Bao gồm điều kiện tự nhiên phức tạp, tập quán sản xuất truyền thống, năng lực cán bộ hạn chế, nguồn lực tài chính chưa đủ và công tác kiểm tra giám sát chưa sâu sát.

  4. Làm thế nào để nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quản lý NTM?
    Thông qua đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, kỹ năng quản lý và tổ chức các lớp tập huấn thường xuyên. Ví dụ, huyện Phú Vang cần đảm bảo 100% cán bộ được đào tạo trong vòng 1 năm.

  5. Nguồn lực xây dựng NTM được huy động như thế nào?
    Nguồn lực gồm ngân sách nhà nước (khoảng 40%), vốn tín dụng (30%), vốn doanh nghiệp và cộng đồng (30%). Việc huy động hiệu quả các nguồn lực này là yếu tố quyết định thành công của chương trình.

Kết luận

  • Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới tại huyện Phú Vang đã đạt nhiều kết quả tích cực, góp phần phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao đời sống người dân.
  • Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại hạn chế về quy hoạch, năng lực cán bộ, huy động nguồn lực và công tác kiểm tra giám sát.
  • Luận văn đã đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm tăng cường công tác quản lý nhà nước, bao gồm nâng cao tuyên truyền, hoàn thiện quy hoạch, đào tạo cán bộ, huy động nguồn lực và tăng cường kiểm tra.
  • Các giải pháp này cần được triển khai đồng bộ trong giai đoạn 2024-2026 để đảm bảo mục tiêu xây dựng huyện NTM đạt chuẩn theo quy định.
  • Kêu gọi các cấp chính quyền, tổ chức và cộng đồng cùng chung tay thực hiện để xây dựng nông thôn mới phát triển bền vững, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân.