Tổng quan nghiên cứu

Nghèo đói là một thách thức toàn cầu, ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển kinh tế - xã hội và ổn định chính trị của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Tại huyện Thuận Nam, tỉnh Ninh Thuận, với dân số trên 57.000 người và diện tích tự nhiên 56.583,93 ha, tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo vẫn còn cao, đặc biệt là trong bối cảnh thiên tai, dịch bệnh và thiếu việc làm thường xuyên. Từ năm 2016 đến 2022, tỷ lệ hộ nghèo trên địa bàn giảm từ khoảng 16,84% xuống còn 7,68%, tuy nhiên vẫn còn nhiều khó khăn trong việc duy trì giảm nghèo bền vững. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững tại huyện Thuận Nam trong giai đoạn 2016-2022, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nhằm nâng cao hiệu quả giảm nghèo, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ hoạch định chính sách, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân và giảm khoảng cách giàu nghèo giữa các vùng miền, đồng thời thúc đẩy sự phát triển bền vững của huyện Thuận Nam nói riêng và tỉnh Ninh Thuận nói chung.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý nhà nước và phát triển bền vững, trong đó có:

  • Lý thuyết quản lý nhà nước: Nhấn mạnh vai trò của nhà nước trong việc điều chỉnh các mối quan hệ xã hội thông qua quyền lực và pháp luật nhằm đạt mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, trong đó có giảm nghèo bền vững.
  • Lý thuyết giảm nghèo bền vững: Tập trung vào việc không chỉ giảm tỷ lệ nghèo mà còn duy trì sự ổn định lâu dài của kết quả giảm nghèo thông qua việc hỗ trợ người nghèo tiếp cận tư liệu sản xuất, dịch vụ xã hội cơ bản và giảm thiểu rủi ro từ thiên tai, dịch bệnh.
  • Khái niệm chính: Nghèo tuyệt đối và nghèo tương đối, chuẩn nghèo đa chiều, quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững, hệ thống thể chế quản lý, huy động nguồn lực tài chính và xây dựng mô hình giảm nghèo.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, kết hợp các phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ tài liệu thứ cấp, số liệu thống kê của huyện Thuận Nam giai đoạn 2016-2022, các văn bản pháp luật liên quan, cùng với khảo sát trực tiếp và gián tiếp.
  • Phương pháp khảo sát: Tiến hành khảo sát 200 phiếu khảo sát gồm 85 phiếu từ cán bộ, công chức và 115 phiếu từ người dân tại các xã trong huyện.
  • Phân tích dữ liệu: Sử dụng phương pháp tổng hợp, so sánh, phân tích thống kê để đánh giá thực trạng và hiệu quả quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững.
  • Timeline nghiên cứu: Tập trung phân tích dữ liệu và khảo sát trong giai đoạn 2016-2022, với trọng tâm đánh giá các chính sách và chương trình giảm nghèo bền vững được triển khai trong giai đoạn này.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ hộ nghèo giảm rõ rệt nhưng chưa bền vững: Từ năm 2016 đến 2020, tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 16,84% xuống còn 5,67%, đạt mức giảm bình quân trên 2,23% mỗi năm, vượt mục tiêu đề ra. Tuy nhiên, năm 2021, tỷ lệ hộ nghèo tăng lên 10,22% do tác động của đại dịch Covid-19 và các yếu tố thiên tai, cho thấy tính bền vững trong giảm nghèo còn hạn chế.

  2. Nguồn lực tài chính và tổ chức bộ máy quản lý được củng cố nhưng còn bất cập: Huyện đã thành lập Ban chỉ đạo giảm nghèo và xây dựng các kế hoạch hành động cụ thể, huy động nguồn lực từ ngân sách nhà nước và các chương trình mục tiêu quốc gia. Tuy nhiên, việc phân bổ và sử dụng nguồn lực còn chưa đồng đều, dẫn đến hiệu quả chưa tối ưu.

  3. Chính sách giảm nghèo đa dạng nhưng chưa đồng bộ và phù hợp với đặc thù địa phương: Các chính sách hỗ trợ sản xuất, đào tạo nghề, y tế, giáo dục và an sinh xã hội được triển khai, nhưng chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu của các nhóm dân tộc thiểu số và vùng khó khăn, ảnh hưởng đến hiệu quả giảm nghèo bền vững.

  4. Ý thức tự lực của người nghèo còn hạn chế: Một bộ phận người dân vẫn còn tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước và cộng đồng, làm giảm động lực vươn lên thoát nghèo, ảnh hưởng đến kết quả giảm nghèo lâu dài.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên bao gồm tác động tiêu cực của thiên tai, dịch bệnh, đặc điểm địa lý khó khăn và điều kiện kinh tế xã hội còn thấp. So với các nghiên cứu tại các huyện khác như Quảng Ninh, Bắc Trà My hay Sơn Trà, huyện Thuận Nam có điểm tương đồng về khó khăn trong huy động nguồn lực và sự tham gia của cộng đồng. Tuy nhiên, huyện đã có những bước tiến trong việc xây dựng hệ thống quản lý và chính sách giảm nghèo đa chiều. Việc sử dụng biểu đồ thể hiện xu hướng giảm nghèo qua các năm và bảng phân tích các chính sách hỗ trợ sẽ giúp minh họa rõ nét hơn về hiệu quả và những điểm cần cải thiện. Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hoàn thiện thể chế, nâng cao năng lực cán bộ, tăng cường phối hợp liên ngành và phát huy vai trò chủ động của người dân trong công tác giảm nghèo bền vững.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện hệ thống thể chế quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững: Rà soát, điều chỉnh các văn bản pháp luật, quy định để đảm bảo tính đồng bộ, phù hợp với đặc thù địa phương. Thời gian thực hiện: 2024-2025. Chủ thể: UBND huyện phối hợp với các sở ngành tỉnh.

  2. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ làm công tác giảm nghèo: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, kỹ năng quản lý và vận động cộng đồng cho cán bộ các cấp. Thời gian: 2024-2026. Chủ thể: Ban chỉ đạo giảm nghèo huyện, Học viện Hành chính Quốc gia.

  3. Xây dựng cơ chế hỗ trợ nguồn vốn dựa trên tập quán và văn hóa cộng đồng: Thiết kế các chương trình tín dụng ưu đãi, hỗ trợ kỹ thuật phù hợp với đặc điểm dân tộc thiểu số và vùng khó khăn. Thời gian: 2024-2027. Chủ thể: Ngân hàng Chính sách Xã hội, UBND xã.

  4. Tăng cường phối hợp liên ngành và huy động nguồn lực tài chính đa dạng: Kết hợp nguồn vốn từ các chương trình phát triển kinh tế - xã hội, doanh nghiệp và cộng đồng để tập trung đầu tư cho các dự án giảm nghèo bền vững. Thời gian: 2024-2028. Chủ thể: Ban chỉ đạo giảm nghèo huyện, các sở ngành liên quan.

  5. Nâng cao công tác kiểm tra, giám sát và đánh giá thực hiện chính sách giảm nghèo: Thiết lập quy trình kiểm tra định kỳ, xử lý kịp thời các vi phạm và điều chỉnh chính sách phù hợp. Thời gian: 2024 trở đi. Chủ thể: Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, UBND huyện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước các cấp: Giúp hiểu rõ về cơ chế, chính sách và thực trạng quản lý giảm nghèo bền vững, từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý và điều hành.

  2. Nhà nghiên cứu và học giả trong lĩnh vực phát triển kinh tế - xã hội: Cung cấp cơ sở lý luận và dữ liệu thực tiễn để phát triển các nghiên cứu sâu hơn về giảm nghèo và quản lý công.

  3. Các tổ chức phi chính phủ và doanh nghiệp xã hội: Hỗ trợ xây dựng các chương trình, dự án giảm nghèo phù hợp với đặc điểm địa phương, tăng cường phối hợp với chính quyền.

  4. Cộng đồng dân cư và người dân địa phương: Nâng cao nhận thức về chính sách giảm nghèo, khuyến khích sự tham gia tích cực và tự lực vươn lên thoát nghèo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững là gì?
    Quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững là quá trình tổ chức, điều hành và giám sát các hoạt động, chính sách nhằm giảm tỷ lệ nghèo một cách ổn định và lâu dài, đảm bảo người nghèo có thể duy trì cuộc sống tốt hơn mà không rơi lại vào nghèo đói.

  2. Tại sao giảm nghèo bền vững lại quan trọng đối với huyện Thuận Nam?
    Vì huyện có tỷ lệ hộ nghèo cao, đặc biệt là dân tộc thiểu số, cùng với điều kiện tự nhiên khó khăn và tác động của thiên tai, dịch bệnh. Giảm nghèo bền vững giúp nâng cao chất lượng cuộc sống, ổn định xã hội và phát triển kinh tế địa phương.

  3. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý giảm nghèo?
    Bao gồm hệ thống chính sách pháp luật, năng lực cán bộ, nguồn lực tài chính, đặc điểm địa lý, điều kiện kinh tế - xã hội, văn hóa và sự tham gia của cộng đồng.

  4. Làm thế nào để nâng cao ý thức tự lực của người nghèo?
    Thông qua tuyên truyền, đào tạo kỹ năng, tạo cơ hội việc làm và hỗ trợ phát triển sản xuất, đồng thời khuyến khích sự tham gia tích cực của người dân trong các chương trình giảm nghèo.

  5. Các giải pháp chính để hoàn thiện quản lý nhà nước về giảm nghèo tại huyện Thuận Nam là gì?
    Bao gồm hoàn thiện thể chế, nâng cao năng lực cán bộ, xây dựng cơ chế hỗ trợ vốn phù hợp, tăng cường phối hợp liên ngành và kiểm tra giám sát hiệu quả thực hiện chính sách.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ thực trạng quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững tại huyện Thuận Nam, với tỷ lệ hộ nghèo giảm đáng kể nhưng còn nhiều thách thức về tính bền vững.
  • Phân tích các yếu tố tác động và hạn chế trong công tác quản lý, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện thể chế, nâng cao năng lực cán bộ và huy động nguồn lực hiệu quả.
  • Nghiên cứu góp phần bổ sung cơ sở lý luận và thực tiễn cho công tác giảm nghèo bền vững tại địa phương, đồng thời làm tài liệu tham khảo cho các nhà quản lý và nghiên cứu.
  • Các bước tiếp theo cần tập trung vào triển khai các giải pháp đề xuất, tăng cường kiểm tra giám sát và đánh giá định kỳ để đảm bảo hiệu quả lâu dài.
  • Kêu gọi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền, tổ chức xã hội và cộng đồng dân cư nhằm thực hiện thành công mục tiêu giảm nghèo bền vững tại huyện Thuận Nam.