Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội hiện nay, du lịch đã trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, đóng góp quan trọng vào chuyển dịch cơ cấu kinh tế và tạo việc làm cho người dân. Huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình, với vị trí địa lý thuận lợi, tài nguyên du lịch phong phú và đa dạng, đặc biệt là quần thể danh thắng Tràng An được UNESCO công nhận là di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, đang đứng trước cơ hội phát triển du lịch bền vững. Giai đoạn 2010-2016, doanh thu từ hoạt động thương mại, dịch vụ, du lịch của huyện tăng từ 676 tỷ đồng lên 1.028 tỷ đồng, tương đương mức tăng 52%. Tuy nhiên, công tác quản lý nhà nước về du lịch còn nhiều hạn chế như chất lượng dịch vụ chưa cao, quản lý quy hoạch chưa chặt chẽ, nguồn nhân lực thiếu chuyên môn và ngoại ngữ, ảnh hưởng đến hiệu quả phát triển du lịch.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng công tác quản lý nhà nước về du lịch trên địa bàn huyện Hoa Lư trong giai đoạn 2010-2016, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm khai thác hiệu quả tiềm năng du lịch, phát triển bền vững và nâng cao vị thế du lịch huyện trong khu vực và quốc gia. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động quản lý nhà nước liên quan đến du lịch trên địa bàn huyện Hoa Lư, với thời gian phân tích chủ yếu từ năm 2010 đến 2016 và đề xuất giải pháp đến năm 2020 và những năm tiếp theo. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc hỗ trợ cấp ủy, chính quyền địa phương nâng cao hiệu quả quản lý, đồng thời làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo trong lĩnh vực quản lý kinh tế du lịch.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý nhà nước về du lịch, lý thuyết hệ thống và các mô hình phát triển du lịch bền vững. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết quản lý nhà nước về du lịch: Xác định quản lý nhà nước là quá trình sử dụng quyền lực pháp luật và các công cụ quản lý để điều chỉnh các hoạt động du lịch nhằm đạt mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Quản lý nhà nước bao gồm các chức năng hoạch định, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát các hoạt động du lịch, đồng thời tạo môi trường pháp lý và xã hội thuận lợi cho phát triển du lịch.

  2. Lý thuyết phát triển du lịch bền vững: Nhấn mạnh sự cân bằng giữa phát triển kinh tế du lịch và bảo tồn tài nguyên thiên nhiên, văn hóa, xã hội. Phát triển bền vững đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: quản lý nhà nước về du lịch, tài nguyên du lịch tự nhiên và nhân văn, cơ sở hạ tầng du lịch, nguồn nhân lực du lịch, quy hoạch phát triển du lịch, và phát triển du lịch bền vững.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp kết hợp giữa định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo, văn bản pháp luật, quy hoạch phát triển du lịch của tỉnh Ninh Bình và huyện Hoa Lư giai đoạn 2010-2016; số liệu thống kê về lượng khách du lịch, doanh thu du lịch, cơ sở lưu trú, nguồn nhân lực; đồng thời thu thập dữ liệu sơ cấp qua khảo sát, phỏng vấn các cán bộ quản lý nhà nước, doanh nghiệp du lịch và cộng đồng dân cư địa phương.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích thống kê mô tả để đánh giá các chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội và du lịch; phân tích SWOT để nhận diện điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức trong công tác quản lý nhà nước về du lịch; so sánh với các mô hình quản lý thành công tại các địa phương khác như thành phố Hạ Long và Nha Trang.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung phân tích giai đoạn 2010-2016, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2017-2020 và những năm tiếp theo nhằm phát triển du lịch bền vững tại huyện Hoa Lư.

Cỡ mẫu khảo sát khoảng 200 người gồm cán bộ quản lý, doanh nghiệp và người dân tham gia hoạt động du lịch, được chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng lượng khách và doanh thu du lịch: Lượng khách du lịch đến huyện Hoa Lư tăng đều qua các năm, đạt khoảng 1 triệu lượt khách năm 2016, trong đó khách quốc tế chiếm khoảng 30%. Doanh thu từ du lịch tăng từ 676 tỷ đồng năm 2010 lên 1.028 tỷ đồng năm 2015, tương đương mức tăng 52%. Tốc độ tăng trưởng doanh thu bình quân đạt khoảng 10%/năm.

  2. Nguồn nhân lực du lịch còn hạn chế: Tổng số lao động trực tiếp trong ngành du lịch khoảng 5.000 người, nhưng chỉ có 5,2% có trình độ đại học trở lên, 40% trình độ trung cấp và sơ cấp nghề, còn lại 54,8% là lao động phổ thông chưa qua đào tạo chính quy. Hơn 95% nhân lực chưa biết ngoại ngữ, đặc biệt là các lao động tại các doanh nghiệp nhỏ và hộ kinh doanh cá thể.

  3. Cơ sở hạ tầng du lịch phát triển chưa đồng bộ: Trên địa bàn có 69 cơ sở lưu trú, trong đó khách sạn từ 1-2 sao chiếm phần lớn, chưa có nhiều khách sạn đạt chuẩn 3 sao trở lên. Hệ thống giao thông đường bộ, đường thủy được cải thiện, nhưng cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ du lịch như nhà hàng, điểm vui chơi giải trí còn hạn chế.

  4. Công tác quản lý nhà nước còn nhiều bất cập: Việc ban hành và thực hiện các quy định về quản lý vùng lõi và vùng đệm di sản Tràng An còn chậm, chưa đồng bộ. Công tác kiểm tra, giám sát hoạt động du lịch chưa thường xuyên và hiệu quả, dẫn đến tình trạng xây dựng tự phát, ô nhiễm môi trường và dịch vụ chưa đạt chuẩn. Ý thức và nhận thức của cộng đồng dân cư về du lịch bền vững còn hạn chế.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy huyện Hoa Lư đã có bước phát triển tích cực trong thu hút khách du lịch và tăng trưởng doanh thu, nhờ vào tiềm năng tài nguyên du lịch đặc sắc và các chính sách phát triển du lịch của tỉnh. Tuy nhiên, hạn chế về nguồn nhân lực chất lượng cao và cơ sở hạ tầng kỹ thuật là những rào cản lớn ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ và khả năng cạnh tranh của du lịch địa phương.

So sánh với kinh nghiệm của thành phố Hạ Long và Nha Trang, nơi có hệ thống quản lý nhà nước chuyên nghiệp, cơ sở hạ tầng hiện đại và nguồn nhân lực được đào tạo bài bản, Hoa Lư cần đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao năng lực quản lý và phát triển nguồn nhân lực. Việc xây dựng và thực thi quy hoạch phát triển du lịch cần minh bạch, đồng bộ và có sự tham gia của cộng đồng để đảm bảo phát triển bền vững.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng lượng khách và doanh thu du lịch qua các năm, bảng phân bố trình độ nhân lực du lịch, và sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về du lịch tại huyện Hoa Lư để minh họa rõ nét các vấn đề và giải pháp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện quy hoạch và chính sách phát triển du lịch

    • Xây dựng và công bố quy hoạch tổng thể phát triển du lịch huyện Hoa Lư đến năm 2030, đảm bảo tính đồng bộ, minh bạch và phù hợp với chiến lược phát triển du lịch quốc gia.
    • Cập nhật, hoàn thiện các văn bản pháp luật, quy định quản lý vùng lõi và vùng đệm di sản Tràng An, tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện quy hoạch.
    • Chủ thể thực hiện: UBND huyện phối hợp Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh; thời gian: 2018-2020.

  2. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch

    • Tổ chức các chương trình đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ và ngoại ngữ cho đội ngũ lao động trực tiếp và cán bộ quản lý du lịch.
    • Hỗ trợ đào tạo nghề cho người dân địa phương, đặc biệt là hướng dẫn viên, nhân viên phục vụ, lái đò.
    • Chủ thể thực hiện: Trung tâm đào tạo nghề du lịch, UBND huyện; thời gian: 2018-2022.

  3. Phát triển cơ sở hạ tầng và dịch vụ du lịch

    • Thu hút đầu tư xây dựng khách sạn đạt chuẩn 3-5 sao, nâng cấp các cơ sở lưu trú hiện có.
    • Đầu tư hệ thống giao thông, điện, nước, xử lý rác thải và các dịch vụ hỗ trợ du lịch như nhà hàng, điểm vui chơi giải trí.
    • Chủ thể thực hiện: UBND huyện, các nhà đầu tư; thời gian: 2018-2025.

  4. Tăng cường công tác quản lý, kiểm tra và bảo vệ môi trường du lịch

    • Thiết lập hệ thống kiểm tra, giám sát thường xuyên các hoạt động du lịch, xử lý nghiêm các vi phạm về xây dựng, vệ sinh môi trường, an ninh trật tự.
    • Tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng về du lịch bền vững, văn hóa ứng xử với khách du lịch.
    • Chủ thể thực hiện: Công an huyện, các phòng ban chuyên môn; thời gian: liên tục từ 2018.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về du lịch

    • Hỗ trợ nâng cao năng lực quản lý, xây dựng chính sách và quy hoạch phát triển du lịch địa phương.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch phát triển du lịch bền vững, kiểm soát hoạt động du lịch.

  2. Doanh nghiệp và nhà đầu tư du lịch

    • Cung cấp thông tin về tiềm năng, cơ hội đầu tư và các quy định quản lý nhà nước liên quan.
    • Use case: Lập dự án đầu tư khách sạn, dịch vụ du lịch phù hợp với quy hoạch.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế, du lịch

    • Tài liệu tham khảo về lý thuyết và thực tiễn quản lý nhà nước trong lĩnh vực du lịch.
    • Use case: Nghiên cứu chuyên sâu về phát triển du lịch bền vững và quản lý nhà nước.

  4. Cộng đồng dân cư địa phương và các tổ chức xã hội

    • Nâng cao nhận thức về vai trò và trách nhiệm trong phát triển du lịch bền vững.
    • Use case: Tham gia các chương trình đào tạo, bảo vệ môi trường và phát triển du lịch cộng đồng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nhà nước về du lịch là gì?
    Quản lý nhà nước về du lịch là quá trình nhà nước sử dụng quyền lực pháp luật và các công cụ quản lý để điều chỉnh, định hướng và kiểm soát các hoạt động du lịch nhằm phát triển ngành du lịch hiệu quả và bền vững.

  2. Tại sao nguồn nhân lực du lịch lại quan trọng?
    Nguồn nhân lực chiếm tỷ trọng lớn trong giá trị sản phẩm du lịch, quyết định chất lượng dịch vụ và sự hài lòng của khách du lịch. Nhân lực có trình độ chuyên môn và ngoại ngữ tốt giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý du lịch tại huyện Hoa Lư là gì?
    Bao gồm chất lượng dịch vụ chưa cao, cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, quản lý quy hoạch còn hạn chế, nguồn nhân lực thiếu chuyên môn và ngoại ngữ, cùng với ý thức cộng đồng chưa cao về du lịch bền vững.

  4. Làm thế nào để phát triển du lịch bền vững?
    Phát triển du lịch bền vững cần cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo tồn tài nguyên thiên nhiên, văn hóa; nâng cao nhận thức cộng đồng; hoàn thiện quy hoạch và chính sách quản lý; phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

  5. Vai trò của cộng đồng dân cư trong phát triển du lịch?
    Cộng đồng dân cư là chủ thể trực tiếp tham gia và hưởng lợi từ du lịch, có vai trò quan trọng trong bảo vệ môi trường, duy trì văn hóa truyền thống và nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch.

Kết luận

  • Huyện Hoa Lư có tiềm năng du lịch phong phú với các di sản văn hóa và thiên nhiên đặc sắc, tạo nền tảng phát triển ngành du lịch bền vững.
  • Công tác quản lý nhà nước về du lịch đã đạt được những kết quả tích cực nhưng còn nhiều hạn chế về quy hoạch, nguồn nhân lực và cơ sở hạ tầng.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, phát triển cơ sở hạ tầng và tăng cường kiểm tra, giám sát.
  • Các giải pháp được kỳ vọng sẽ giúp du lịch Hoa Lư phát triển bền vững, trở thành ngành kinh tế mũi nhọn và trung tâm du lịch trọng điểm quốc gia.
  • Đề nghị các cấp chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư phối hợp thực hiện các giải pháp trong giai đoạn 2018-2025 để đạt mục tiêu phát triển du lịch đã đề ra.

Hành động tiếp theo: Khuyến khích các cơ quan quản lý địa phương triển khai ngay các đề xuất, đồng thời tổ chức các chương trình đào tạo nâng cao năng lực cho cán bộ và người lao động trong ngành du lịch.