Tổng quan nghiên cứu

Thu ngân sách nhà nước (NSNN) đóng vai trò thiết yếu trong việc đảm bảo nguồn vốn thực hiện các nhu cầu chi tiêu và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của Nhà nước. Trong đó, các khoản thu từ đất đai là nguồn thu quan trọng, góp phần tăng nguồn thu cho ngân sách, đảm bảo lợi ích nhà đầu tư và ổn định đời sống người dân. Tỉnh Tiền Giang, thuộc vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) và nằm trong Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, với vị trí địa lý thuận lợi, cơ sở hạ tầng phát triển và môi trường đầu tư cải thiện, đã trở thành địa phương dẫn đầu khu vực về thu hút đầu tư. Do đó, các khoản thu từ đất tại đây ngày càng tăng, góp phần đảm bảo nguồn kinh phí thực hiện các dự án phát triển hạ tầng và nhiệm vụ kinh tế - xã hội của tỉnh.

Tuy nhiên, công tác quản lý thu NSNN về các khoản thu từ đất tại Cục Thuế tỉnh Tiền Giang vẫn còn nhiều khó khăn, vướng mắc. Nghiên cứu này nhằm đánh giá thực trạng quản lý thu NSNN về các khoản thu từ đất tại Cục Thuế tỉnh Tiền Giang trong giai đoạn 2016-2018, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý, tăng nguồn thu cho ngân sách. Mục tiêu cụ thể bao gồm hệ thống hóa cơ sở lý luận, phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp quản lý thu NSNN về các khoản thu từ đất tại địa phương. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ cơ quan thuế và các cấp chính quyền địa phương hoàn thành nhiệm vụ thu ngân sách, đồng thời góp phần phát triển kinh tế bền vững của tỉnh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý thu ngân sách nhà nước, đặc biệt tập trung vào các khoản thu từ đất đai. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết quản lý thu ngân sách nhà nước: Nhấn mạnh vai trò của thuế, phí, lệ phí và các khoản thu khác như công cụ tài chính quan trọng để điều tiết nền kinh tế, đảm bảo nguồn thu ổn định cho ngân sách. Quản lý thu NSNN bao gồm các yếu tố pháp luật, tổ chức, tuyên truyền vận động và phương pháp hành chính kết hợp kinh tế.

  2. Lý thuyết quản lý các khoản thu từ đất: Dựa trên các quy định pháp luật về đất đai và thuế, khái niệm các khoản thu từ đất bao gồm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, thuế sử dụng đất nông nghiệp và phi nông nghiệp, thuế thu nhập cá nhân từ chuyển nhượng bất động sản, lệ phí trước bạ. Quản lý các khoản thu này nhằm đảm bảo công bằng xã hội, thúc đẩy sử dụng đất hiệu quả và tăng nguồn thu cho NSNN.

Các khái niệm chính bao gồm: ngân sách nhà nước, các khoản thu từ đất, quản lý thu NSNN, chính sách thuế đất đai, và công tác thanh tra, kiểm tra thuế.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính kết hợp phân tích số liệu thống kê thực tế từ Cục Thuế tỉnh Tiền Giang và các cơ quan liên quan. Cụ thể:

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo tổng kết năm, niên giám thống kê, các văn bản pháp luật, sách báo chuyên ngành, và các tài liệu công bố trên hệ thống mạng internet. Dữ liệu chính bao gồm số liệu thu NSNN từ các khoản thu đất giai đoạn 2016-2018 tại Cục Thuế tỉnh Tiền Giang.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm thu NSNN từ các khoản thu đất qua các năm; phân tích thực trạng quản lý, tồn tại và nguyên nhân; đối chiếu với các nghiên cứu và kinh nghiệm của các địa phương khác.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Nghiên cứu tập trung vào toàn bộ số liệu thu NSNN từ các khoản thu đất tại Cục Thuế tỉnh Tiền Giang trong giai đoạn 2016-2018, không giới hạn mẫu nhỏ nhằm đảm bảo tính toàn diện.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung phân tích dữ liệu trong khoảng thời gian 3 năm (2016-2018), phù hợp với phạm vi nghiên cứu và mục tiêu đánh giá thực trạng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng nguồn thu từ các khoản thu đất: Tổng thu NSNN từ các khoản thu đất tại Cục Thuế tỉnh Tiền Giang tăng từ 497.989 triệu đồng năm 2016 lên 753.189 triệu đồng năm 2018, chiếm tỷ lệ từ 7,81% đến 8,42% tổng thu NSNN ngành thuế. Trong đó, tiền sử dụng đất chiếm tỷ trọng lớn nhất, từ 51,49% đến 59,3% tổng thu từ đất.

  2. Hiệu quả quản lý thu tiền sử dụng đất: Số thu tiền sử dụng đất tăng từ 305.281 triệu đồng năm 2016 lên 387.000 triệu đồng năm 2018, chủ yếu qua hình thức đấu giá quyền sử dụng đất và đấu thầu dự án. Tuy nhiên, tồn tại nợ đọng tiền sử dụng đất của hộ gia đình, cá nhân còn cao, gây khó khăn trong quản lý.

  3. Thu tiền thuê đất ổn định và tăng trưởng: Thu tiền thuê đất tăng hơn 2 lần từ 83.354 triệu đồng năm 2016 lên 180.057 triệu đồng năm 2018, do nhiều doanh nghiệp chuyển từ thuê đất trả tiền hàng năm sang trả một lần. Tình trạng nợ đọng tiền thuê đất vẫn còn do một số doanh nghiệp kinh doanh kém hiệu quả hoặc phá sản.

  4. Thuế sử dụng đất nông nghiệp và phi nông nghiệp: Thuế sử dụng đất nông nghiệp chiếm tỷ trọng nhỏ, trong khi thuế sử dụng đất phi nông nghiệp có số lượng đối tượng lớn (hơn 370.000 tổ chức, cá nhân). Số thu thuế sử dụng đất phi nông nghiệp năm 2017 giảm nhẹ do chính sách miễn thuế đối với các hộ có số thuế phát sinh dưới 50 triệu đồng.

  5. Thuế thu nhập cá nhân từ chuyển nhượng bất động sản và lệ phí trước bạ: Khoản thu này tăng mạnh từ năm 2017-2018 do thị trường bất động sản sôi động, chiếm tỷ trọng lớn thứ ba trong tổng thu từ đất. Người nộp thuế thực hiện nghiêm túc nghĩa vụ, không xảy ra tình trạng nợ thuế.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy công tác quản lý thu NSNN về các khoản thu từ đất tại Cục Thuế tỉnh Tiền Giang đã đạt được nhiều thành tựu, thể hiện qua việc hoàn thành và vượt dự toán thu hàng năm. Sự tăng trưởng nguồn thu từ tiền sử dụng đất và tiền thuê đất phản ánh hiệu quả trong việc tổ chức đấu giá, đấu thầu quyền sử dụng đất, đồng thời tạo nguồn kinh phí quan trọng cho đầu tư phát triển hạ tầng.

Tuy nhiên, tồn tại nợ đọng thuế và khó khăn trong quản lý hồ sơ, quy hoạch chi tiết dự án ảnh hưởng đến hiệu quả thu ngân sách. Việc một số doanh nghiệp kinh doanh kém hiệu quả hoặc phá sản dẫn đến nợ đọng tiền thuê đất là thách thức cần giải quyết. Ngoài ra, sự phức tạp trong kê khai thuế sử dụng đất phi nông nghiệp và việc người dân chưa hoàn thiện thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất cũng gây khó khăn cho công tác quản lý.

So sánh với các địa phương như Bến Tre, Đồng Tháp và Long An, Tiền Giang có nhiều điểm tương đồng về cơ cấu nguồn thu và các giải pháp quản lý, nhưng cần tiếp tục hoàn thiện công tác tuyên truyền, ứng dụng công nghệ thông tin và nâng cao trình độ cán bộ thuế để nâng cao hiệu quả quản lý.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ thể hiện tỷ trọng các khoản thu từ đất qua các năm, bảng tổng hợp số liệu thu NSNN từ các khoản thu đất, và biểu đồ tăng trưởng thuế thu nhập cá nhân từ chuyển nhượng bất động sản.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác tuyên truyền và hỗ trợ người nộp thuế

    • Đa dạng hóa hình thức tuyên truyền để nâng cao nhận thức và ý thức tự giác của người nộp thuế (NNT).
    • Bố trí cán bộ chuyên môn tại bộ phận hỗ trợ để giải đáp chính sách thuế, giúp NNT thực hiện đúng và đủ nghĩa vụ.
    • Thời gian thực hiện: liên tục hàng năm. Chủ thể: Cục Thuế tỉnh Tiền Giang phối hợp với các cấp chính quyền.

  2. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thuế

    • Triển khai hệ thống quản lý thuế tập trung, đảm bảo vận hành ổn định, an toàn và hiệu quả.
    • Tăng cường giám sát, kiểm soát dữ liệu thuế, giảm thiểu sai sót và gian lận.
    • Thời gian thực hiện: trong vòng 1-2 năm. Chủ thể: Cục Thuế tỉnh, Tổng cục Thuế.

  3. Nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ thuế

    • Tổ chức các lớp đào tạo, tập huấn về chính sách thuế đất, kỹ năng quản lý và ứng dụng công nghệ thông tin.
    • Xây dựng đội ngũ cán bộ chuyên nghiệp, đáp ứng yêu cầu quản lý ngày càng phức tạp.
    • Thời gian thực hiện: hàng năm. Chủ thể: Cục Thuế tỉnh phối hợp với các cơ sở đào tạo.

  4. Tăng cường thanh tra, kiểm tra và xử lý nợ thuế

    • Đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra các tổ chức, cá nhân sử dụng đất để phát hiện vi phạm, xử lý kịp thời.
    • Xây dựng cơ chế cưỡng chế nợ thuế hiệu quả, giảm thiểu nợ đọng kéo dài.
    • Thời gian thực hiện: liên tục. Chủ thể: Cục Thuế tỉnh phối hợp với các cơ quan chức năng.

  5. Phối hợp chặt chẽ với các ngành liên quan và chính quyền địa phương

    • Tham mưu, phối hợp trong việc phê duyệt quy hoạch, xác định giá đất, giải quyết vướng mắc trong thu tiền sử dụng đất và thuê đất.
    • Tăng cường cơ chế một cửa liên thông để giảm thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho NNT.
    • Thời gian thực hiện: liên tục. Chủ thể: Cục Thuế tỉnh, Sở Tài nguyên và Môi trường, UBND các cấp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ, công chức ngành thuế

    • Nâng cao hiểu biết về quản lý thu NSNN từ các khoản thu đất, áp dụng các giải pháp quản lý hiệu quả.
    • Use case: Cán bộ thuế tại các cấp sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để cải thiện công tác thu thuế đất.

  2. Lãnh đạo và chuyên viên các cơ quan quản lý nhà nước về đất đai

    • Hiểu rõ cơ chế, chính sách và thực trạng quản lý thu ngân sách từ đất để phối hợp hiệu quả với ngành thuế.
    • Use case: Sở Tài nguyên và Môi trường, UBND tỉnh sử dụng luận văn để xây dựng chính sách và quy hoạch phù hợp.

  3. Học viên, sinh viên ngành kinh tế, tài chính ngân hàng

    • Nắm vững kiến thức lý thuyết và thực tiễn về quản lý thu ngân sách nhà nước từ đất đai.
    • Use case: Sinh viên sử dụng luận văn làm tài liệu học tập, nghiên cứu chuyên sâu.

  4. Nhà đầu tư, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực bất động sản và đất đai

    • Hiểu rõ nghĩa vụ tài chính liên quan đến đất đai, từ đó hoạch định kế hoạch đầu tư hợp lý.
    • Use case: Doanh nghiệp tham khảo để tuân thủ pháp luật thuế, giảm thiểu rủi ro pháp lý.

Câu hỏi thường gặp

  1. Các khoản thu từ đất bao gồm những gì?
    Các khoản thu từ đất gồm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, thuế sử dụng đất nông nghiệp và phi nông nghiệp, thuế thu nhập cá nhân từ chuyển nhượng bất động sản, lệ phí trước bạ và các khoản thu khác liên quan đến đất đai.

  2. Tại sao tiền sử dụng đất chiếm tỷ trọng lớn trong tổng thu từ đất?
    Tiền sử dụng đất thường chiếm tỷ trọng lớn do đây là khoản thu phát sinh khi Nhà nước giao đất có thu tiền hoặc cho phép chuyển mục đích sử dụng đất, thường qua hình thức đấu giá quyền sử dụng đất, tạo nguồn thu lớn và ổn định.

  3. Nguyên nhân chính gây ra nợ đọng thuế từ các khoản thu đất là gì?
    Nguyên nhân gồm doanh nghiệp kinh doanh kém hiệu quả hoặc phá sản không có khả năng thanh toán, chậm điều chỉnh đơn giá thuê đất do thiếu thông tin địa chính, và một số hộ gia đình, cá nhân chưa hoàn thành nghĩa vụ tài chính đúng hạn.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý thu NSNN từ các khoản thu đất?
    Cần tăng cường tuyên truyền, ứng dụng công nghệ thông tin, nâng cao trình độ cán bộ thuế, phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan liên quan, đồng thời đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra và xử lý nợ thuế kịp thời.

  5. Tác động của chính sách thuế đất đến phát triển kinh tế xã hội như thế nào?
    Chính sách thuế đất góp phần điều tiết thị trường bất động sản, khuyến khích sử dụng đất hiệu quả, tạo nguồn thu ổn định cho ngân sách, đồng thời thực hiện công bằng xã hội thông qua việc phân bổ nghĩa vụ tài chính phù hợp với khả năng sử dụng đất của từng đối tượng.

Kết luận

  • Thu ngân sách nhà nước từ các khoản thu đất tại Cục Thuế tỉnh Tiền Giang tăng trưởng ổn định, đóng góp quan trọng vào nguồn thu ngân sách địa phương trong giai đoạn 2016-2018.
  • Tiền sử dụng đất và tiền thuê đất là hai khoản thu chiếm tỷ trọng lớn nhất, trong khi thuế sử dụng đất nông nghiệp chiếm tỷ trọng nhỏ nhưng có số lượng đối tượng lớn.
  • Công tác quản lý thu NSNN từ các khoản thu đất đã đạt nhiều kết quả tích cực, song vẫn còn tồn tại nợ đọng thuế và khó khăn trong quản lý hồ sơ, quy hoạch.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm tăng cường tuyên truyền, ứng dụng công nghệ thông tin, nâng cao trình độ cán bộ, phối hợp liên ngành và đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các bước tiếp theo trong việc hoàn thiện chính sách và nâng cao hiệu quả quản lý thu NSNN từ đất tại Tiền Giang, đồng thời là tài liệu tham khảo hữu ích cho các cơ quan quản lý, học viên và doanh nghiệp liên quan.

Call-to-action: Các cơ quan chức năng và cán bộ thuế tỉnh Tiền Giang cần nhanh chóng triển khai các giải pháp đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý thu NSNN từ các khoản thu đất, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững của địa phương.