I. Cơ sở lý luận về quản lý ngân sách cấp xã
Quản lý ngân sách cấp xã là một phần quan trọng trong hệ thống quản lý tài chính của nhà nước. Quản lý ngân sách cấp xã không chỉ đảm bảo nguồn lực cho các hoạt động của chính quyền địa phương mà còn phản ánh sự phát triển kinh tế - xã hội của từng địa phương. Theo Luật Ngân sách nhà nước số 83/2015/QH13, ngân sách cấp xã được định nghĩa là toàn bộ các khoản thu, chi của chính quyền cấp xã nhằm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của mình. Ngân sách cấp xã có vai trò quan trọng trong việc thực hiện các chính sách công, đảm bảo an sinh xã hội và phát triển hạ tầng cơ sở. Việc lập dự toán ngân sách, tổ chức chấp hành và quyết toán ngân sách là những nội dung chính trong quản lý ngân sách cấp xã. Đặc biệt, việc quản lý tài chính tại cấp xã cần phải được thực hiện một cách minh bạch và hiệu quả để đáp ứng nhu cầu phát triển của cộng đồng.
1.1. Khái niệm ngân sách cấp xã
Ngân sách cấp xã là kế hoạch thu và chi tài chính của chính quyền cấp xã, nhằm đảm bảo các điều kiện vật chất cho Hội đồng nhân dân và Ủy ban hành chính cấp xã thực hiện nhiệm vụ. Theo Điều lệ Ngân sách xã, ngân sách cấp xã bao gồm các khoản thu ngân sách xã hưởng 100% và các khoản thu được chia theo tỷ lệ % giữa ngân sách xã với ngân sách của chính quyền cấp trên. Phân bổ ngân sách là một trong những yếu tố quyết định đến hiệu quả sử dụng ngân sách, từ đó ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Việc quản lý ngân sách cấp xã cần phải được thực hiện một cách chặt chẽ, đảm bảo tính công khai, minh bạch và hiệu quả trong quá trình tổ chức thực hiện.
II. Thực trạng quản lý ngân sách cấp xã tại huyện Đông Anh
Huyện Đông Anh, một trong những huyện ngoại thành của Hà Nội, có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của thành phố. Từ năm 2021 đến 2023, quản lý ngân sách cấp xã tại huyện Đông Anh đã có những bước tiến đáng kể. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế trong việc lập dự toán, tổ chức chấp hành và quyết toán ngân sách. Thực trạng cho thấy, việc phân bổ ngân sách chưa hợp lý, dẫn đến tình trạng thiếu hụt nguồn lực cho các hoạt động thiết yếu. Đặc biệt, công tác kiểm tra, giám sát quá trình quản lý ngân sách cấp xã còn yếu, chưa đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả. Những vấn đề này cần được khắc phục để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại địa phương.
2.1. Tình hình ngân sách cấp xã tại huyện Đông Anh
Tình hình ngân sách cấp xã tại huyện Đông Anh trong giai đoạn 2021-2023 cho thấy sự tăng trưởng về nguồn thu, tuy nhiên, việc chi tiêu vẫn chưa hợp lý. Các khoản chi cho đầu tư phát triển còn thấp, trong khi chi thường xuyên lại chiếm tỷ lệ lớn trong tổng chi ngân sách. Điều này ảnh hưởng đến khả năng phát triển hạ tầng và dịch vụ công tại địa phương. Đánh giá thực trạng cho thấy, cần có những giải pháp cụ thể để cải thiện tình hình ngân sách cấp xã, đảm bảo nguồn lực cho các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội.
III. Giải pháp hoàn thiện quản lý ngân sách cấp xã
Để nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách cấp xã tại huyện Đông Anh, cần thực hiện một số giải pháp chủ yếu. Đầu tiên, cần hoàn thiện công tác lập dự toán ngân sách, đảm bảo tính chính xác và khả thi. Thứ hai, cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát trong quá trình quản lý tài chính, nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các sai sót. Cuối cùng, cần nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý ngân sách, đảm bảo họ có đủ kiến thức và kỹ năng để thực hiện nhiệm vụ. Những giải pháp này không chỉ giúp cải thiện tình hình ngân sách cấp xã mà còn góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của huyện Đông Anh.
3.1. Hoàn thiện công tác lập dự toán ngân sách
Công tác lập dự toán ngân sách cần được thực hiện một cách khoa học và hợp lý. Cần có sự tham gia của các bên liên quan trong quá trình lập dự toán, từ đó đảm bảo tính khả thi và phù hợp với nhu cầu thực tế của địa phương. Việc quản lý ngân sách cần phải dựa trên các tiêu chí cụ thể, từ đó có thể đánh giá được hiệu quả sử dụng ngân sách. Ngoài ra, cần có các chính sách khuyến khích và hỗ trợ cho các xã trong việc lập dự toán ngân sách, nhằm nâng cao tính chủ động và sáng tạo trong quản lý tài chính.
