Tổng quan nghiên cứu

Công tác kiểm tra nội bộ (KTNB) là một chức năng quản lý thiết yếu nhằm đảm bảo chất lượng và hiệu quả hoạt động giáo dục trong các trường học. Tại quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng, với sự phát triển nhanh chóng của các trường mầm non tư thục (MNTT), việc quản lý công tác KTNB trở nên cấp thiết nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc và giáo dục trẻ. Theo số liệu năm học 2022-2023, quận có 31 trường MNTT với tổng số 4.795 trẻ, đội ngũ cán bộ quản lý (CBQL), giáo viên và nhân viên lên đến 807 người. Mặc dù công tác KTNB đã được thực hiện, nhưng vẫn còn nhiều hạn chế trong tổ chức, nhân sự và sử dụng kết quả kiểm tra.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đề xuất các biện pháp quản lý công tác KTNB tại các trường MNTT trên địa bàn quận Liên Chiểu trong giai đoạn 2018-2023, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các trường MNTT trên địa bàn quận, khảo sát thực trạng và đề xuất giải pháp quản lý hiệu quả. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ hiệu trưởng và các nhà quản lý giáo dục nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của hệ thống giáo dục mầm non tư thục tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và mô hình quản lý công tác kiểm tra nội bộ trong trường học. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý giáo dục là quá trình tác động có kế hoạch, có tổ chức của chủ thể quản lý đến các thành tố của quá trình dạy học nhằm vận hành hệ thống giáo dục hiệu quả và đạt mục tiêu đề ra. Quản lý nhà trường là sự cụ thể hóa quản lý giáo dục ở cấp vi mô, trong đó hiệu trưởng đóng vai trò trung tâm trong việc tổ chức và điều hành các hoạt động giáo dục.

  2. Lý thuyết kiểm tra nội bộ trường học: KTNB là hoạt động xem xét, đánh giá các hoạt động giáo dục, điều kiện tổ chức và kết quả thực hiện nhiệm vụ trong phạm vi nội bộ nhà trường nhằm phát hiện ưu điểm, hạn chế và đề xuất biện pháp cải tiến. KTNB giúp hiệu trưởng thu thập thông tin chính xác để điều chỉnh kế hoạch và nâng cao chất lượng giáo dục.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường, kiểm tra, kiểm tra nội bộ, công tác kiểm tra nội bộ trường mầm non tư thục, và các nguyên tắc kiểm tra như tính pháp lý, tính kế hoạch, tính khách quan, công khai và hiệu quả.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu từ 31 trường MNTT trên địa bàn quận Liên Chiểu, với 119 phiếu khảo sát dành cho CBQL và giáo viên, cùng các cuộc phỏng vấn sâu với 57 CBQL và chuyên viên Phòng Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) quận. Ngoài ra, nghiên cứu còn sử dụng các văn bản pháp luật, báo cáo sơ kết, hồ sơ KTNB của các trường.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm SPSS 2.0 và Excel để xử lý số liệu thống kê, phân tích định lượng và định tính nhằm đánh giá thực trạng công tác KTNB và quản lý công tác này.

  • Timeline nghiên cứu: Khảo sát được tiến hành từ tháng 12/2022 đến tháng 5/2023, bao gồm quan sát thực tế, thu thập phiếu khảo sát, phỏng vấn, phân tích hồ sơ và tổng hợp kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng tổ chức và nhân sự trong công tác KTNB: 81,4% CBQL, giáo viên đánh giá kiểm tra tổ chức, nhân sự là rất quan trọng. Tuy nhiên, chỉ khoảng 30-36% ý kiến đánh giá tốt về việc tổ chức bộ máy và cơ cấu đội ngũ CBQL, giáo viên, nhân viên. Tỷ lệ đánh giá trung bình chiếm hơn 49% cho tổ chức bộ máy và hơn 50% cho cơ cấu đội ngũ, cho thấy còn nhiều hạn chế trong việc tổ chức và phân công nhiệm vụ.

  2. Kế hoạch kiểm tra nội bộ: Các trường MNTT đã xây dựng kế hoạch kiểm tra phù hợp với tình hình thực tế, tuy nhiên việc thực hiện kế hoạch chưa đồng đều và thiếu sự thường xuyên. Việc lập kế hoạch chi tiết theo tháng, tuần còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả kiểm tra.

  3. Phương pháp và hình thức kiểm tra: Các trường chủ yếu sử dụng phương pháp quan sát, phân tích tài liệu, phỏng vấn và tham dự các hoạt động giáo dục. Hình thức kiểm tra đa dạng gồm kiểm tra định kỳ, đột xuất, toàn diện và chuyên đề. Tuy nhiên, việc phối hợp các phương pháp chưa tối ưu, dẫn đến kết quả kiểm tra chưa toàn diện.

  4. Sử dụng và xử lý kết quả kiểm tra: Việc xử lý kết quả kiểm tra còn hạn chế, chưa có hệ thống thông tin quản lý kết quả kiểm tra hiệu quả. Việc theo dõi, đôn đốc khắc phục tồn tại sau kiểm tra chưa được thực hiện nghiêm túc, ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác KTNB tại các trường MNTT trên địa bàn quận Liên Chiểu đã đạt được một số kết quả nhất định, đặc biệt trong nhận thức về vai trò của kiểm tra đối với tổ chức và nhân sự. Tuy nhiên, tỷ lệ đánh giá trung bình và thấp về tổ chức bộ máy và phân công nhiệm vụ phản ánh sự thiếu đồng bộ và chưa chú trọng đúng mức đến công tác này.

So sánh với các nghiên cứu quốc tế và trong nước, vai trò của hiệu trưởng trong việc tổ chức và quản lý KTNB là yếu tố quyết định đến hiệu quả công tác kiểm tra. Việc thiếu kế hoạch chi tiết và phối hợp phương pháp kiểm tra làm giảm tính chính xác và khách quan của kết quả kiểm tra, từ đó ảnh hưởng đến việc điều chỉnh và nâng cao chất lượng giáo dục.

Việc chưa xây dựng hệ thống thông tin quản lý kết quả kiểm tra và chưa thực hiện nghiêm túc việc xử lý kết quả kiểm tra là nguyên nhân chính khiến công tác KTNB chưa phát huy hết hiệu quả. Các biểu đồ thể hiện tỷ lệ đánh giá về từng nội dung kiểm tra sẽ giúp minh họa rõ hơn thực trạng này.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức và năng lực cho CBQL, giáo viên về công tác KTNB

    • Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn về kỹ năng kiểm tra, đánh giá và quản lý công tác KTNB.
    • Mục tiêu: 100% CBQL và giáo viên được đào tạo trong năm học 2024-2025.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng GDĐT quận phối hợp với các trường.

  2. Xây dựng và triển khai kế hoạch kiểm tra nội bộ chi tiết, thường xuyên

    • Lập kế hoạch kiểm tra theo năm, tháng, tuần với nội dung rõ ràng, phân công cụ thể.
    • Mục tiêu: 100% trường MNTT có kế hoạch kiểm tra chi tiết và thực hiện đúng kế hoạch trong năm học 2024-2025.
    • Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng các trường MNTT.

  3. Phối hợp sử dụng đa dạng phương pháp và hình thức kiểm tra

    • Kết hợp quan sát, phân tích tài liệu, phỏng vấn và tham dự hoạt động để đánh giá toàn diện.
    • Mục tiêu: Tăng tỷ lệ kiểm tra chuyên đề và đột xuất lên 30% trong năm học tới.
    • Chủ thể thực hiện: Ban KTNB và tổ chuyên môn các trường.

  4. Xây dựng hệ thống quản lý thông tin kết quả kiểm tra và xử lý hiệu quả

    • Ứng dụng công nghệ thông tin trong lưu trữ, phân tích và báo cáo kết quả kiểm tra.
    • Mục tiêu: 80% trường MNTT áp dụng hệ thống quản lý thông tin KTNB trong 2 năm tới.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng GDĐT quận hỗ trợ kỹ thuật, các trường triển khai.

  5. Tăng cường công tác theo dõi, đôn đốc và khắc phục tồn tại sau kiểm tra

    • Thiết lập quy trình theo dõi kết quả kiểm tra, phân công trách nhiệm rõ ràng.
    • Mục tiêu: Giảm 50% tồn tại chưa được khắc phục sau kiểm tra trong năm học 2024-2025.
    • Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng và Ban KTNB các trường.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Hiệu trưởng và cán bộ quản lý các trường mầm non tư thục

    • Lợi ích: Nắm bắt các biện pháp quản lý công tác KTNB hiệu quả, nâng cao năng lực tổ chức và điều hành.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch kiểm tra nội bộ, tổ chức thực hiện và xử lý kết quả kiểm tra.

  2. Phòng Giáo dục và Đào tạo quận, thành phố

    • Lợi ích: Định hướng, hỗ trợ và giám sát công tác KTNB tại các trường mầm non trên địa bàn.
    • Use case: Xây dựng chính sách, tổ chức tập huấn và đánh giá hiệu quả công tác kiểm tra.

  3. Giáo viên và tổ trưởng chuyên môn các trường mầm non

    • Lợi ích: Hiểu rõ vai trò và phương pháp tham gia công tác KTNB, nâng cao chất lượng giảng dạy và chăm sóc trẻ.
    • Use case: Tham gia kiểm tra, tự kiểm tra và cải tiến hoạt động chuyên môn.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý Giáo dục

    • Lợi ích: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn về quản lý công tác KTNB trong giáo dục mầm non.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn thạc sĩ hoặc tiến sĩ liên quan đến quản lý giáo dục.

Câu hỏi thường gặp

  1. Công tác kiểm tra nội bộ có vai trò gì trong quản lý trường mầm non tư thục?
    Công tác KTNB giúp hiệu trưởng nắm bắt thực trạng hoạt động giáo dục, đánh giá chất lượng và phát hiện hạn chế để điều chỉnh kịp thời, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý và chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ.

  2. Những nguyên tắc nào cần tuân thủ khi thực hiện kiểm tra nội bộ?
    Kiểm tra nội bộ phải đảm bảo tính pháp lý, kế hoạch, khách quan, công khai và hiệu quả. Việc kiểm tra phải dựa trên các quy định pháp luật, được tổ chức thường xuyên, minh bạch và có tác dụng thúc đẩy cải tiến.

  3. Phương pháp kiểm tra nội bộ nào được sử dụng phổ biến tại các trường mầm non tư thục?
    Các phương pháp chính gồm quan sát, phân tích tài liệu, phỏng vấn, tham dự hoạt động giáo dục và kiểm tra trực tiếp hoặc gián tiếp. Sự phối hợp linh hoạt các phương pháp giúp đánh giá toàn diện hơn.

  4. Làm thế nào để xử lý kết quả kiểm tra nội bộ hiệu quả?
    Hiệu trưởng cần tiếp nhận kết quả, thu thập phản hồi, công khai kết quả trong tập thể, phân tích nguyên nhân tồn tại và xây dựng kế hoạch khắc phục. Việc theo dõi và đôn đốc thực hiện các kiến nghị sau kiểm tra là rất quan trọng.

  5. Tại sao cần xây dựng hệ thống quản lý thông tin kết quả kiểm tra nội bộ?
    Hệ thống quản lý thông tin giúp lưu trữ, phân tích và báo cáo kết quả kiểm tra một cách khoa học, thuận tiện cho việc tra cứu, đánh giá và ra quyết định quản lý, đồng thời nâng cao tính minh bạch và hiệu quả công tác KTNB.

Kết luận

  • Công tác kiểm tra nội bộ là chức năng quản lý cơ bản, đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục tại các trường mầm non tư thục trên địa bàn quận Liên Chiểu.
  • Thực trạng công tác KTNB còn nhiều hạn chế về tổ chức, nhân sự, kế hoạch và xử lý kết quả, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý và chất lượng giáo dục.
  • Nghiên cứu đã đề xuất các biện pháp quản lý thiết thực, bao gồm nâng cao nhận thức, xây dựng kế hoạch chi tiết, phối hợp phương pháp kiểm tra, ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường theo dõi xử lý kết quả.
  • Các biện pháp này cần được triển khai đồng bộ trong giai đoạn 2024-2025 nhằm phát huy hiệu quả công tác KTNB và nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ.
  • Kêu gọi các nhà quản lý giáo dục, hiệu trưởng và các bên liên quan tích cực áp dụng các giải pháp để phát triển bền vững hệ thống trường mầm non tư thục tại địa phương.