Tổng quan nghiên cứu

Hoạt động trải nghiệm (HĐTN) cho trẻ 5-6 tuổi tại các trường mầm non đóng vai trò then chốt trong việc phát triển toàn diện về thể chất, trí tuệ, tình cảm và kỹ năng xã hội của trẻ. Tại quận Hoàn Kiếm, Hà Nội, với hơn 5.000 trẻ mầm non và 21 trường mầm non, việc quản lý và tổ chức các hoạt động trải nghiệm đang gặp nhiều thách thức do hạn chế về kinh phí, nhận thức của giáo viên và phụ huynh, cũng như thiếu các phương pháp quản lý phù hợp. Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý hoạt động trải nghiệm cho trẻ 5-6 tuổi tại các trường mầm non quận Hoàn Kiếm, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non. Nghiên cứu tập trung trong giai đoạn 2021-2024, khảo sát tại hai trường mầm non tiêu biểu, với đối tượng là 6 cán bộ quản lý và 75 giáo viên. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cải thiện các chỉ số về hiệu quả tổ chức hoạt động trải nghiệm, nâng cao nhận thức và năng lực quản lý của đội ngũ giáo viên, đồng thời tạo môi trường giáo dục thân thiện, an toàn và phát huy tối đa tiềm năng của trẻ.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và mô hình giáo dục trải nghiệm của David Kolb, nhấn mạnh quá trình học tập qua trải nghiệm thực tế nhằm phát triển năng lực cá nhân. Khái niệm quản lý được hiểu là quá trình hoạch định, tổ chức, chỉ đạo và kiểm soát các nguồn lực nhằm đạt mục tiêu giáo dục. Hoạt động trải nghiệm được định nghĩa là quá trình trẻ tham gia trực tiếp vào các hoạt động thực tế để tích lũy kiến thức, kỹ năng và thái độ. Các khái niệm chính bao gồm: quản lý hoạt động trải nghiệm, đặc điểm tâm sinh lý trẻ 5-6 tuổi, nội dung và hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm, cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động này. Lý thuyết về quản lý giáo dục mầm non cũng được vận dụng để phân tích vai trò của cán bộ quản lý và giáo viên trong việc tổ chức và giám sát hoạt động trải nghiệm.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Nguồn dữ liệu bao gồm hệ thống văn bản pháp luật, các văn bản chỉ đạo ngành giáo dục, tài liệu chuyên ngành và kết quả khảo sát thực tế tại hai trường mầm non quận Hoàn Kiếm. Phương pháp khảo sát sử dụng bảng hỏi với 81 đối tượng gồm cán bộ quản lý và giáo viên, kết hợp phỏng vấn sâu nhằm làm rõ nhận thức, thái độ và khó khăn trong tổ chức hoạt động trải nghiệm. Phân tích số liệu được thực hiện bằng thống kê mô tả, tính tỷ lệ phần trăm và điểm trung bình trên thang đo 5 mức độ. Cỡ mẫu được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện. Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2021 đến 2024, bao gồm giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động trải nghiệm: 81% cán bộ quản lý và giáo viên đánh giá hoạt động trải nghiệm là “rất quan trọng”, 9,8% đánh giá “quan trọng”, tuy nhiên vẫn còn 9,2% nhận thức chưa đầy đủ, cho rằng hoạt động này chỉ “tương đối quan trọng” hoặc “ít quan trọng”.

  2. Hiệu quả tổ chức hoạt động trải nghiệm: 62% đánh giá “rất hiệu quả”, 23% “hiệu quả”, 12% “tương đối hiệu quả” và 3% “ít hiệu quả”. Một số giáo viên gặp khó khăn trong việc thiết kế hoạt động phù hợp, khích lệ trẻ và phụ huynh tham gia, cũng như thiếu địa điểm tổ chức an toàn và hấp dẫn.

  3. Thực trạng quản lý hoạt động trải nghiệm: Việc xây dựng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra còn nhiều hạn chế. Các hoạt động trải nghiệm chủ yếu mang tính hình thức, chưa phát huy tối đa năng lực cá nhân của trẻ. Kinh phí và cơ sở vật chất chưa đáp ứng đủ yêu cầu, ảnh hưởng đến chất lượng tổ chức.

  4. Yếu tố ảnh hưởng: Nhận thức và năng lực của giáo viên, năng lực quản lý của cán bộ quản lý, môi trường giáo dục, sự phối hợp với gia đình và cộng đồng, cùng với điều kiện cơ sở vật chất và kinh phí là những yếu tố chủ yếu tác động đến hiệu quả quản lý hoạt động trải nghiệm.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy nhận thức của đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng của hoạt động trải nghiệm đã được nâng cao, phù hợp với các nghiên cứu trước đây về giáo dục mầm non. Tuy nhiên, sự thiếu đồng bộ trong tổ chức và quản lý dẫn đến hiệu quả chưa cao, tương tự như các báo cáo ngành giáo dục tại một số địa phương khác. Việc thiếu kinh phí và cơ sở vật chất hạn chế khả năng tổ chức các hoạt động đa dạng, phong phú, làm giảm sự hứng thú và phát triển năng lực của trẻ. Các biểu đồ và bảng số liệu minh họa rõ ràng sự phân bố nhận thức và đánh giá hiệu quả, giúp nhà quản lý dễ dàng nhận diện điểm mạnh và điểm yếu để điều chỉnh. So với các nghiên cứu trong nước, đề tài này làm rõ hơn về vai trò của quản lý trong việc nâng cao chất lượng hoạt động trải nghiệm, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết của sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên: Tổ chức các khóa tập huấn định kỳ về phương pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm, kỹ năng thiết kế chương trình phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý trẻ 5-6 tuổi. Mục tiêu nâng cao năng lực tổ chức và đổi mới phương pháp giảng dạy trong vòng 1 năm, do Phòng Giáo dục phối hợp với các trường thực hiện.

  2. Xây dựng kế hoạch hoạt động trải nghiệm bài bản, linh hoạt: Ban giám hiệu các trường cần chủ động xây dựng kế hoạch năm học, tháng học và tuần học chi tiết, đảm bảo tính khả thi và phù hợp với điều kiện thực tế. Thời gian triển khai trong năm học 2024-2025, do hiệu trưởng và tổ chuyên môn chịu trách nhiệm.

  3. Đầu tư cơ sở vật chất và kinh phí: Huy động nguồn lực từ ngân sách nhà nước, phụ huynh và cộng đồng để nâng cấp phòng học, sân chơi, trang thiết bị phục vụ hoạt động trải nghiệm. Mục tiêu hoàn thành trong 2 năm tới, do Ban giám hiệu phối hợp với chính quyền địa phương thực hiện.

  4. Tăng cường phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng: Xây dựng các chương trình truyền thông, hội thảo nhằm nâng cao nhận thức của phụ huynh về vai trò của hoạt động trải nghiệm. Khuyến khích sự tham gia tích cực của phụ huynh trong các hoạt động ngoại khóa. Thời gian thực hiện liên tục, do nhà trường và các tổ chức xã hội phối hợp.

  5. Đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá: Thiết lập hệ thống tiêu chuẩn đánh giá minh bạch, toàn diện và khách quan về tổ chức hoạt động trải nghiệm. Áp dụng kiểm tra định kỳ và đột xuất nhằm phát hiện và khắc phục kịp thời các hạn chế. Thực hiện từ năm học 2024-2025, do Ban giám hiệu và tổ kiểm tra chịu trách nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non: Giúp nâng cao năng lực quản lý, xây dựng kế hoạch và tổ chức hoạt động trải nghiệm hiệu quả, từ đó cải thiện chất lượng giáo dục toàn diện.

  2. Giáo viên mầm non: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về phương pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm, giúp đổi mới phương pháp giảng dạy và phát triển kỹ năng sư phạm.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục: Là tài liệu tham khảo quý giá về quản lý hoạt động trải nghiệm, cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để phát triển các đề tài nghiên cứu tiếp theo.

  4. Phụ huynh học sinh và các tổ chức xã hội: Hiểu rõ vai trò và tầm quan trọng của hoạt động trải nghiệm trong phát triển toàn diện trẻ, từ đó phối hợp hiệu quả với nhà trường trong giáo dục trẻ.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hoạt động trải nghiệm là gì và tại sao quan trọng đối với trẻ 5-6 tuổi?
    Hoạt động trải nghiệm là quá trình trẻ tham gia trực tiếp vào các hoạt động thực tế để học hỏi và phát triển kỹ năng. Nó giúp trẻ phát triển toàn diện về thể chất, trí tuệ và xã hội, chuẩn bị tốt cho giai đoạn học tiểu học.

  2. Những khó khăn chính trong quản lý hoạt động trải nghiệm hiện nay là gì?
    Khó khăn bao gồm hạn chế về kinh phí, cơ sở vật chất chưa đáp ứng, nhận thức chưa đồng đều của giáo viên và phụ huynh, cũng như thiếu các phương pháp quản lý và tổ chức phù hợp.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả tổ chức hoạt động trải nghiệm?
    Cần tăng cường đào tạo chuyên môn cho giáo viên, xây dựng kế hoạch chi tiết, đầu tư cơ sở vật chất, phối hợp chặt chẽ với gia đình và cộng đồng, đồng thời đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá.

  4. Vai trò của cán bộ quản lý trong hoạt động trải nghiệm là gì?
    Cán bộ quản lý chịu trách nhiệm hoạch định, tổ chức, chỉ đạo và giám sát toàn bộ quá trình tổ chức hoạt động trải nghiệm, đảm bảo hoạt động diễn ra hiệu quả và phù hợp với mục tiêu giáo dục.

  5. Phụ huynh có thể hỗ trợ hoạt động trải nghiệm của trẻ như thế nào?
    Phụ huynh cần nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động trải nghiệm, phối hợp với nhà trường trong việc tạo điều kiện cho trẻ tham gia, đồng thời khích lệ và hỗ trợ trẻ phát triển kỹ năng tại gia đình.

Kết luận

  • Hoạt động trải nghiệm cho trẻ 5-6 tuổi tại các trường mầm non quận Hoàn Kiếm có vai trò quan trọng trong phát triển toàn diện trẻ, nhưng còn nhiều hạn chế trong quản lý và tổ chức.
  • Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng của hoạt động trải nghiệm đã được nâng cao, tuy nhiên hiệu quả tổ chức còn chưa đồng đều.
  • Các yếu tố chủ quan như năng lực giáo viên, năng lực quản lý và yếu tố khách quan như cơ sở vật chất, kinh phí, môi trường giáo dục ảnh hưởng lớn đến chất lượng hoạt động trải nghiệm.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý bao gồm đào tạo chuyên môn, xây dựng kế hoạch bài bản, đầu tư cơ sở vật chất, tăng cường phối hợp với gia đình và đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi mới cho việc nâng cao chất lượng giáo dục mầm non, góp phần phát triển năng lực và phẩm chất cho trẻ 5-6 tuổi tại quận Hoàn Kiếm, Hà Nội.

Tiếp theo, các trường mầm non cần triển khai đồng bộ các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng để hoàn thiện công tác quản lý hoạt động trải nghiệm. Đề nghị các nhà quản lý giáo dục, giáo viên và phụ huynh cùng phối hợp thực hiện nhằm tạo môi trường giáo dục mầm non phát triển bền vững.