Tổng quan nghiên cứu

Giáo dục mầm non (GDMN) đóng vai trò nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân, đặc biệt là giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi – giai đoạn phát triển vượt bậc về thể chất, trí tuệ và nhân cách. Theo số liệu thống kê trong 3 năm học 2018-2020 tại huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ, quy mô trường lớp mầm non không ngừng tăng trưởng, đồng thời chất lượng giáo dục cũng được cải thiện nhưng vẫn còn nhiều hạn chế trong việc áp dụng quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Vấn đề nghiên cứu tập trung vào quản lý hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi theo quan điểm này tại Trường Mầm non Thị trấn Lâm Thao nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1.

Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu là khảo sát thực trạng quản lý hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm, phân tích nguyên nhân và đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp. Phạm vi nghiên cứu tập trung trong 3 năm (2018-2020) tại hai trường mầm non trên địa bàn huyện Lâm Thao, với đối tượng là cán bộ quản lý, giáo viên và phụ huynh học sinh. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần nâng cao hiệu quả quản lý giáo dục mầm non, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho việc phát triển chương trình giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, góp phần phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất của trẻ.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình giáo dục hiện đại, trong đó nổi bật là:

  • Quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm: Được phát triển từ các nhà giáo dục như Maria Montessori, nhấn mạnh việc tôn trọng đặc điểm tâm sinh lý, nhu cầu và sở thích của từng trẻ, tạo điều kiện cho trẻ được học qua chơi, trải nghiệm và khám phá. Quan điểm này yêu cầu giáo viên đóng vai trò hướng dẫn, hỗ trợ và tạo môi trường học tập linh hoạt, sáng tạo.

  • Lý thuyết phát triển toàn diện của trẻ: Theo Friedrich Engels và các nhà giáo dục Xô Viết, mục tiêu giáo dục là phát triển toàn diện các mặt thể chất, trí tuệ, đạo đức, thẩm mỹ và kỹ năng xã hội của trẻ.

  • Mô hình quản lý giáo dục: Theo Harold Koontz và các chuyên gia quản lý giáo dục, quản lý là quá trình có định hướng, có mục tiêu, bao gồm các chức năng lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra nhằm đảm bảo hiệu quả hoạt động giáo dục.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý hoạt động giáo dục, hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi, quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, kế hoạch giáo dục, phương pháp tổ chức hoạt động giáo dục, đánh giá kết quả giáo dục.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp các phương pháp sau:

  • Phương pháp nghiên cứu lý luận: Thu thập, phân tích tài liệu, công trình nghiên cứu liên quan đến quản lý giáo dục mầm non và quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm để xây dựng cơ sở lý luận vững chắc.

  • Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Khảo sát thực trạng tại Trường Mầm non Thị trấn Lâm Thao và Trường Mầm non Sơn Vy 2 thông qua điều tra bằng bảng hỏi, phỏng vấn sâu cán bộ quản lý, giáo viên và phụ huynh học sinh. Mẫu khảo sát gồm khoảng 100 người tham gia, được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện.

  • Phương pháp quan sát sư phạm: Quan sát trực tiếp các hoạt động giáo dục, quản lý tại trường để đánh giá thực trạng tổ chức, phương pháp và môi trường giáo dục.

  • Phương pháp phân tích số liệu thống kê: Sử dụng phần mềm thống kê để xử lý dữ liệu thu thập được, phân tích tần suất, tỷ lệ, trung bình nhằm đánh giá mức độ nhận thức, thực hiện và hiệu quả quản lý hoạt động giáo dục.

  • Phương pháp nghiên cứu sản phẩm: Đánh giá chất lượng giáo dục dựa trên kết quả phát triển của trẻ qua các năm học, đối chiếu với mục tiêu chương trình giáo dục mầm non.

Thời gian nghiên cứu kéo dài trong 3 năm (2018-2020), đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và phản ánh chính xác thực trạng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm còn hạn chế: Khoảng 65% cán bộ quản lý và giáo viên tại Trường Mầm non Thị trấn Lâm Thao nhận thức đúng và đầy đủ về vai trò, tầm quan trọng của quan điểm này. Tuy nhiên, 35% còn lại chưa thực sự hiểu sâu sắc, dẫn đến việc áp dụng còn mang tính hình thức.

  2. Phương pháp tổ chức hoạt động giáo dục chưa đa dạng và linh hoạt: Chỉ có khoảng 58% giáo viên áp dụng các phương pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm như học qua chơi, trải nghiệm sáng tạo. Phần lớn giáo viên vẫn sử dụng phương pháp truyền thống, gò bó, ít khuyến khích trẻ tự khám phá.

  3. Môi trường giáo dục chưa thực sự lấy trẻ làm trung tâm: Cơ sở vật chất và đồ dùng học tập phục vụ hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm chỉ đạt khoảng 60% so với yêu cầu chuẩn. Môi trường học tập chưa được thiết kế đa dạng, chưa tạo điều kiện tối ưu cho trẻ phát triển toàn diện.

  4. Phối hợp giữa nhà trường và gia đình còn yếu: Khoảng 55% phụ huynh tham gia tích cực vào các hoạt động giáo dục, tuy nhiên việc trao đổi thông tin và phối hợp giáo dục giữa giáo viên và phụ huynh chưa thường xuyên và hiệu quả.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ nhiều yếu tố chủ quan và khách quan. Về chủ quan, đội ngũ giáo viên tuy có trình độ chuyên môn chuẩn hóa nhưng thiếu kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, chưa được tập huấn bài bản và thường xuyên. Về khách quan, cơ sở vật chất còn hạn chế, chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu đổi mới giáo dục. Môi trường giáo dục chưa được đầu tư đồng bộ, ảnh hưởng đến hiệu quả tổ chức hoạt động.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành giáo dục mầm non tại các địa phương khác, kết quả tương đồng về những khó khăn trong việc chuyển đổi phương pháp giáo dục truyền thống sang lấy trẻ làm trung tâm. Tuy nhiên, Trường Mầm non Thị trấn Lâm Thao đã có những bước tiến tích cực trong việc xây dựng kế hoạch giáo dục linh hoạt và đổi mới đánh giá kết quả hoạt động giáo dục.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên và phụ huynh về quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm; bảng so sánh mức độ áp dụng các phương pháp giáo dục; biểu đồ đánh giá mức độ đầu tư cơ sở vật chất phục vụ giáo dục.

Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu là làm rõ thực trạng quản lý hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục mầm non tại địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường tập huấn, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên

    • Mục tiêu: Nâng cao nhận thức và kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
    • Thời gian: Triển khai định kỳ hàng năm.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện phối hợp với các trung tâm bồi dưỡng chuyên môn.

  2. Xây dựng và hoàn thiện kế hoạch giáo dục linh hoạt, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý trẻ

    • Mục tiêu: Đảm bảo kế hoạch giáo dục đáp ứng nhu cầu, sở thích và khả năng của từng trẻ.
    • Thời gian: Áp dụng ngay trong năm học tiếp theo.
    • Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu và giáo viên các trường mầm non.

  3. Đầu tư, cải thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm

    • Mục tiêu: Tạo môi trường học tập đa dạng, thân thiện, kích thích sự sáng tạo và khám phá của trẻ.
    • Thời gian: Kế hoạch đầu tư trong 2 năm tới.
    • Chủ thể thực hiện: UBND huyện, Sở Giáo dục và Đào tạo, Ban giám hiệu nhà trường.

  4. Thúc đẩy phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường và gia đình trong giáo dục trẻ

    • Mục tiêu: Tăng cường trao đổi thông tin, hỗ trợ giáo dục toàn diện cho trẻ tại nhà và trường.
    • Thời gian: Triển khai thường xuyên, liên tục.
    • Chủ thể thực hiện: Giáo viên chủ nhiệm, Ban đại diện cha mẹ học sinh.

  5. Đổi mới phương pháp đánh giá kết quả hoạt động giáo dục theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm

    • Mục tiêu: Đánh giá chính xác sự phát triển của từng trẻ, làm cơ sở điều chỉnh kế hoạch giáo dục.
    • Thời gian: Áp dụng ngay trong năm học hiện tại.
    • Chủ thể thực hiện: Giáo viên và cán bộ quản lý nhà trường.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non

    • Lợi ích: Nắm bắt thực trạng và các biện pháp quản lý hiệu quả, nâng cao năng lực quản lý hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch phát triển trường mầm non, tổ chức tập huấn cho giáo viên.

  2. Giáo viên mầm non

    • Lợi ích: Hiểu rõ các phương pháp tổ chức hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, cải tiến phương pháp giảng dạy và đánh giá trẻ.
    • Use case: Thiết kế hoạt động học tập phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý trẻ 5-6 tuổi.

  3. Phụ huynh học sinh

    • Lợi ích: Nắm được vai trò phối hợp với nhà trường trong giáo dục trẻ, hiểu về quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
    • Use case: Tham gia các hoạt động giáo dục, hỗ trợ phát triển toàn diện cho con tại nhà.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục, giáo dục mầm non

    • Lợi ích: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm.
    • Use case: Tham khảo để phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn, luận án liên quan.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là gì?
    Đây là quan điểm giáo dục nhấn mạnh việc tôn trọng đặc điểm, nhu cầu, sở thích của từng trẻ, tạo điều kiện cho trẻ được học qua chơi, trải nghiệm và khám phá. Giáo viên đóng vai trò hỗ trợ, hướng dẫn, không áp đặt.

  2. Tại sao cần quản lý hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm?
    Vì đây là giai đoạn phát triển quan trọng, quản lý hiệu quả giúp nâng cao chất lượng giáo dục, phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất trẻ, chuẩn bị tốt cho trẻ vào lớp 1.

  3. Những khó khăn chính trong việc áp dụng quan điểm này tại trường mầm non là gì?
    Bao gồm nhận thức chưa đầy đủ của giáo viên, phương pháp tổ chức hoạt động còn truyền thống, cơ sở vật chất hạn chế và phối hợp giữa nhà trường với gia đình chưa chặt chẽ.

  4. Làm thế nào để giáo viên có thể tổ chức hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm hiệu quả?
    Giáo viên cần được tập huấn bài bản về phương pháp tổ chức hoạt động, xây dựng kế hoạch linh hoạt, tạo môi trường học tập đa dạng, khuyến khích trẻ tham gia tích cực và đánh giá thường xuyên sự phát triển của trẻ.

  5. Phụ huynh có thể phối hợp với nhà trường như thế nào để hỗ trợ giáo dục trẻ?
    Phụ huynh cần thường xuyên trao đổi thông tin với giáo viên, tham gia các hoạt động giáo dục tại trường, tạo môi trường học tập tích cực tại nhà và hỗ trợ trẻ phát triển kỹ năng xã hội, tình cảm.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ thực trạng quản lý hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại Trường Mầm non Thị trấn Lâm Thao, với nhiều hạn chế về nhận thức, phương pháp và cơ sở vật chất.
  • Đã đề xuất 5 nhóm biện pháp quản lý thiết thực nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, bao gồm tập huấn giáo viên, xây dựng kế hoạch linh hoạt, cải thiện cơ sở vật chất, tăng cường phối hợp với gia đình và đổi mới đánh giá kết quả giáo dục.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn cao, có thể áp dụng cho các trường mầm non khác trong việc đổi mới quản lý và nâng cao chất lượng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
  • Tiếp theo, cần triển khai các biện pháp đề xuất trong thực tế, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng để hoàn thiện mô hình quản lý.
  • Kêu gọi các cấp quản lý giáo dục, nhà trường và gia đình cùng phối hợp chặt chẽ để thực hiện hiệu quả quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, góp phần phát triển toàn diện thế hệ tương lai.