Tổng quan nghiên cứu

Giáo dục mầm non đóng vai trò nền tảng trong sự phát triển toàn diện của trẻ em, đặc biệt trong giai đoạn từ 3 tháng đến 6 tuổi. Theo Thông tư 01/VBHN-BGDĐT năm 2017 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, mục tiêu giáo dục mầm non là giúp trẻ phát triển thể chất, trí tuệ, tình cảm, thẩm mỹ và hình thành nhân cách, chuẩn bị cho trẻ vào lớp một. Trong bối cảnh đó, sự hợp tác giữa trường mầm non và cha mẹ trẻ được xem là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ. Tại huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh, nơi phần lớn cha mẹ trẻ là nông dân hoặc công nhân, việc hợp tác này còn nhiều hạn chế do nhận thức và kỹ năng của cha mẹ trẻ chưa đầy đủ, cũng như sự chủ động của nhà trường chưa cao.

Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá thực trạng sự hợp tác giữa trường mầm non với cha mẹ trẻ theo tiêu chí thực hành áp dụng quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại một số trường mầm non ở Củ Chi, từ đó đề xuất và khảo nghiệm các biện pháp nâng cao hiệu quả hợp tác. Nghiên cứu được thực hiện trong năm 2019, khảo sát 4 trường mầm non với 70 cán bộ quản lý, giáo viên và 100 phụ huynh. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện chất lượng giáo dục mầm non, góp phần phát triển toàn diện trẻ em và hỗ trợ thực hiện các chính sách giáo dục của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết giáo dục lấy trẻ làm trung tâm và lý thuyết hợp tác giữa nhà trường với gia đình trong giáo dục mầm non. Quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm nhấn mạnh việc tổ chức hoạt động giáo dục dựa trên nhu cầu, hứng thú và khả năng của từng trẻ, tạo điều kiện cho trẻ học qua chơi và trải nghiệm. Lý thuyết hợp tác giữa trường mầm non và cha mẹ trẻ tập trung vào xây dựng mối quan hệ đối tác dựa trên sự tin tưởng, tôn trọng và chia sẻ trách nhiệm trong chăm sóc, giáo dục trẻ.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Trường mầm non: cơ sở giáo dục chăm sóc, giáo dục trẻ từ 3 tháng đến 6 tuổi.
  • Cha mẹ trẻ: người có huyết thống và trách nhiệm nuôi dưỡng, giáo dục trẻ.
  • Hợp tác: sự phối hợp, hỗ trợ lẫn nhau nhằm mục tiêu chung trong giáo dục trẻ.
  • Tiêu chí thực hành áp dụng quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm: bộ tiêu chí gồm 12 tiêu chí và 27 chỉ số, đánh giá sự hợp tác giữa trường mầm non và cha mẹ trẻ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp nghiên cứu lý luận và thực tiễn.

  • Nguồn dữ liệu: thu thập từ 4 trường mầm non tại Củ Chi, gồm 2 trường công lập đạt chuẩn quốc gia và 2 trường tư thục với quy mô khác nhau.
  • Cỡ mẫu: 70 cán bộ quản lý, giáo viên và 100 phụ huynh trẻ.
  • Phương pháp chọn mẫu: chọn mẫu thuận tiện và có tính đại diện cho các loại hình trường mầm non tại địa phương.
  • Phương pháp thu thập dữ liệu: bảng hỏi, phỏng vấn sâu, quan sát sư phạm.
  • Phân tích dữ liệu: sử dụng phần mềm SPSS và Excel để xử lý số liệu định lượng, kết hợp phân tích định tính từ phỏng vấn và quan sát.
  • Timeline nghiên cứu: khảo sát và thu thập dữ liệu trong năm 2019, phân tích và đề xuất giải pháp trong cùng năm.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Mức độ thu hút sự tham gia của cha mẹ trẻ: Khoảng 65% phụ huynh tham gia các hoạt động của trường, tuy nhiên sự tham gia còn mang tính hình thức và chưa đều giữa các trường công lập và tư thục. Trường công lập có tỷ lệ tham gia cao hơn 15% so với trường tư thục.
  2. Kỹ năng giao tiếp của cán bộ quản lý và giáo viên với cha mẹ trẻ: 70% giáo viên thể hiện kỹ năng giao tiếp tốt, tuy nhiên chỉ có 55% cán bộ quản lý đạt chuẩn kỹ năng này. Sự khác biệt này ảnh hưởng đến hiệu quả truyền đạt thông tin và giải quyết tình huống.
  3. Hướng dẫn cha mẹ chăm sóc, giáo dục trẻ tại gia đình: 60% phụ huynh nhận được hướng dẫn thường xuyên từ giáo viên, trong đó trường công lập chiếm 75%, trường tư thục chỉ đạt 45%.
  4. Thông tin về sự phát triển của trẻ được cung cấp cho cha mẹ: 80% phụ huynh được cung cấp thông tin qua các hình thức đa dạng như sổ liên lạc, họp phụ huynh, và các sự kiện trường học. Tuy nhiên, chỉ 50% phụ huynh cảm thấy thông tin đầy đủ và kịp thời.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy sự hợp tác giữa trường mầm non và cha mẹ trẻ tại Củ Chi đã được thực hiện nhưng còn nhiều hạn chế về tính thường xuyên, hiệu quả và sự chủ động. Sự khác biệt giữa trường công lập và tư thục phản ánh sự chênh lệch về nguồn lực và nhận thức của các bên liên quan. Các biểu đồ so sánh tỷ lệ tham gia và kỹ năng giao tiếp giữa các trường sẽ minh họa rõ nét hơn sự khác biệt này.

Nguyên nhân chính bao gồm nhận thức hạn chế của cha mẹ trẻ về vai trò của mình trong giáo dục, kỹ năng giao tiếp và giải quyết tình huống của giáo viên chưa đồng đều, cũng như thiếu các cơ chế phối hợp chặt chẽ và cụ thể giữa nhà trường và gia đình. So với các nghiên cứu quốc tế, kết quả này tương đồng với thực trạng chung ở các địa phương có điều kiện kinh tế xã hội tương tự.

Ý nghĩa của nghiên cứu là làm rõ thực trạng hợp tác, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ, góp phần thực hiện hiệu quả quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo kỹ năng giao tiếp và giải quyết tình huống cho cán bộ quản lý và giáo viên: tổ chức các khóa tập huấn định kỳ hàng năm nhằm nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng mềm, đảm bảo 100% cán bộ quản lý và giáo viên đạt chuẩn kỹ năng giao tiếp trong vòng 2 năm.
  2. Xây dựng kế hoạch phối hợp cụ thể giữa trường mầm non và cha mẹ trẻ: phát triển các quy trình phối hợp rõ ràng, bao gồm lịch họp phụ huynh, các hoạt động tương tác và trao đổi thông tin thường xuyên, áp dụng tại tất cả các trường mầm non trong huyện trong vòng 1 năm.
  3. Đa dạng hóa hình thức giao tiếp và cung cấp thông tin cho cha mẹ trẻ: sử dụng công nghệ thông tin như email, nhóm mạng xã hội, ứng dụng di động để tăng cường trao đổi thông tin, hướng dẫn chăm sóc giáo dục trẻ, phấn đấu đạt 90% phụ huynh tiếp cận thông tin đầy đủ trong 18 tháng tới.
  4. Tổ chức các chương trình giáo dục phụ huynh về quan điểm lấy trẻ làm trung tâm: phối hợp với các tổ chức giáo dục để tổ chức hội thảo, lớp tập huấn cho cha mẹ trẻ nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng chăm sóc giáo dục trẻ tại gia đình, triển khai rộng rãi trong 2 năm.
  5. Thúc đẩy sự tham gia tích cực của cha mẹ trẻ trong các hoạt động của trường: khuyến khích cha mẹ tham gia các sự kiện, ngày hội, hoạt động học tập của trẻ, xây dựng các nhóm hỗ trợ cha mẹ tại trường, mục tiêu tăng tỷ lệ tham gia lên trên 80% trong 2 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý trường mầm non: giúp hiểu rõ thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến sự hợp tác với cha mẹ trẻ, từ đó xây dựng các chính sách, kế hoạch phù hợp để nâng cao hiệu quả phối hợp.
  2. Giáo viên mầm non: cung cấp kiến thức và kỹ năng cần thiết để giao tiếp, hợp tác hiệu quả với cha mẹ trẻ, áp dụng quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong thực tiễn giảng dạy.
  3. Phụ huynh trẻ mầm non: nâng cao nhận thức về vai trò và trách nhiệm trong việc phối hợp với nhà trường, từ đó tích cực tham gia vào quá trình chăm sóc, giáo dục con em mình.
  4. Nhà nghiên cứu và chuyên gia giáo dục: làm tài liệu tham khảo để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về hợp tác gia đình - nhà trường, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục mầm non và áp dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao sự hợp tác giữa trường mầm non và cha mẹ trẻ lại quan trọng?
    Sự hợp tác giúp tạo môi trường giáo dục đồng bộ giữa nhà trường và gia đình, nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ, góp phần phát triển toàn diện về thể chất, trí tuệ và nhân cách của trẻ.

  2. Tiêu chí thực hành áp dụng quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là gì?
    Là bộ tiêu chí gồm 12 tiêu chí và 27 chỉ số đánh giá mức độ hợp tác giữa trường mầm non và cha mẹ trẻ, dựa trên nguyên tắc tôn trọng nhu cầu, khả năng của từng trẻ và sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên.

  3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp khảo sát bằng bảng hỏi, phỏng vấn sâu, quan sát sư phạm và phân tích số liệu định lượng bằng phần mềm SPSS.

  4. Những khó khăn chính trong hợp tác giữa trường mầm non và cha mẹ trẻ tại Củ Chi là gì?
    Bao gồm nhận thức hạn chế của cha mẹ trẻ, kỹ năng giao tiếp chưa đồng đều của giáo viên, thiếu kế hoạch phối hợp cụ thể và hình thức giao tiếp còn đơn điệu, mang tính hình thức.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả hợp tác giữa trường mầm non và cha mẹ trẻ?
    Cần tăng cường đào tạo kỹ năng cho giáo viên, xây dựng kế hoạch phối hợp rõ ràng, đa dạng hóa hình thức giao tiếp, tổ chức chương trình giáo dục phụ huynh và thúc đẩy sự tham gia tích cực của cha mẹ trẻ.

Kết luận

  • Đánh giá thực trạng hợp tác giữa trường mầm non và cha mẹ trẻ tại Củ Chi cho thấy sự hợp tác đã được thực hiện nhưng còn nhiều hạn chế về tính thường xuyên và hiệu quả.
  • Sự khác biệt giữa trường công lập và tư thục về mức độ hợp tác phản ánh sự chênh lệch về nguồn lực và nhận thức.
  • Tiêu chí thực hành áp dụng quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là công cụ hiệu quả để đánh giá và cải thiện sự hợp tác này.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao kỹ năng giao tiếp, xây dựng kế hoạch phối hợp, đa dạng hóa hình thức giao tiếp và tăng cường giáo dục phụ huynh.
  • Nghiên cứu góp phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục mầm non, hỗ trợ phát triển toàn diện trẻ em và thực hiện chính sách giáo dục hiện đại.

Hành động tiếp theo: Các trường mầm non tại Củ Chi và các địa phương tương tự nên áp dụng các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để nâng cao hiệu quả hợp tác giữa nhà trường và gia đình, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững giáo dục mầm non.