I. Giới thiệu về phương pháp STEAM và lý do lựa chọn đề tài
Tài liệu này trình bày về sáng kiến kinh nghiệm "Vận dụng phương pháp STEAM vào thiết kế các dự án trải nghiệm sáng tạo cho trẻ mầm non 5-6 tuổi" của cô Phùng Thị Lý, giáo viên trường mầm non Thái Hòa, huyện Ba Vì. Phương pháp STEAM, viết tắt của Science (Khoa học), Technology (Công nghệ), Engineering (Kỹ thuật), Art (Nghệ thuật) và Math (Toán học), được đánh giá là xu hướng giáo dục hiện đại, chú trọng thực hành và trải nghiệm thực tế, giúp trẻ phát triển tư duy logic, sáng tạo và kỹ năng giải quyết vấn đề. Tài liệu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc áp dụng STEAM trong giáo dục mầm non, đặc biệt là với trẻ 5-6 tuổi, giai đoạn có tư duy trực quan và ham học hỏi cao. Việc lựa chọn đề tài này xuất phát từ định hướng của Sở GD&ĐT huyện Ba Vì về việc ứng dụng các phương pháp giáo dục tiên tiến, cùng với thực tế trẻ mầm non có nhu cầu khám phá và trải nghiệm cao. Cô Lý, với kinh nghiệm 10 năm giảng dạy, nhận thấy STEAM là phương pháp thú vị, khơi dậy tiềm năng sáng tạo của trẻ, đồng thời trang bị cho trẻ những kỹ năng cần thiết cho thế kỷ 21. Tuy nhiên, tài liệu cũng chỉ ra những khó khăn trong việc áp dụng STEAM, như sự mới mẻ của phương pháp, sự e ngại đổi mới của một số giáo viên, và thiếu tài liệu tham khảo. Điều này đặt ra câu hỏi về cách thức ứng dụng STEAM hiệu quả trong hoạt động giáo dục mầm non.
II. Mục tiêu đối tượng phương pháp nghiên cứu và cơ sở thực tiễn
Mục tiêu của đề tài là giúp trẻ làm quen với STEAM, tham gia các hoạt động tích hợp sáu nội dung: sáng tạo, tự tin, giải quyết vấn đề, kiên trì, tập trung, hợp tác. Đối tượng nghiên cứu là 31 trẻ 5 tuổi lớp A1, trường mầm non Thái Hòa. Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 9/2022 đến tháng 4/2023. Các phương pháp nghiên cứu được sử dụng bao gồm: nghiên cứu tài liệu, điều tra, thực hành, quan sát, đàm thoại, so sánh đối chiếu và cho trẻ thực hành, trải nghiệm. Về cơ sở thực tiễn, trường mầm non Thái Hòa có 374 trẻ, 12 lớp mẫu giáo và 4 lớp nhà trẻ. Tài liệu nêu rõ những thuận lợi như sự hỗ trợ của ban giám hiệu, sự nhiệt tình của giáo viên và phụ huynh, cùng với sự hứng thú của trẻ. Bên cạnh đó, những khó khăn cũng được đề cập, bao gồm sự không đồng đều về khả năng nhận thức của trẻ, sự hạn chế về hiểu biết của giáo viên về STEAM, cơ sở vật chất chưa đáp ứng đầy đủ, tài liệu tham khảo còn ít, và một số phụ huynh chưa hiểu rõ về STEAM. "Đặc điểm tư duy của trẻ mầm non là tư duy trực quan. Vì thế khi cho trẻ quan sát và thực hiện một thí nghiệm khoa học nên đặt câu hỏi để trẻ tự nói ra những thay đổi, những hiện tượng mà trẻ nhìn thấy, nghe thấy." - đây là một trích dẫn quan trọng, nhấn mạnh cách tiếp cận phù hợp với trẻ mầm non khi áp dụng STEAM.
III. Các biện pháp tiến hành và xây dựng kế hoạch
Tài liệu trình bày chi tiết bốn biện pháp được áp dụng. *Biện pháp 1: Nghiên cứu, bồi dưỡng chuyên môn về STEAM cho giáo viên thông qua tập huấn, nghiên cứu tài liệu, học hỏi kinh nghiệm từ đồng nghiệp. *Biện pháp 2: Lập kế hoạch ứng dụng STEAM vào các dự án trải nghiệm sáng tạo, bao gồm khảo sát thực trạng, nghiên cứu tài liệu, lựa chọn nội dung phù hợp với độ tuổi và chủ đề, chia sẻ và xin ý kiến đồng nghiệp. Ví dụ, dự án "Làm đồ dùng trong gia đình" được lồng ghép vào giờ hoạt động tạo hình. Kế hoạch được xây dựng chi tiết theo từng tháng với các dự án cụ thể như: Làm xích đu, cầu trượt, pizza, đồng hồ, khám phá về trứng, làm ô tô, núi lửa phun trào... So với cách làm cũ, kế hoạch mới chú trọng khảo sát cơ sở vật chất, điều kiện thực tế và lồng ghép các hoạt động STEAM, giúp phát huy tính sáng tạo của cô và trẻ. *Biện pháp 3: Xây dựng môi trường phù hợp cho các hoạt động STEAM, bao gồm việc tạo không gian riêng biệt, chuẩn bị nguyên vật liệu phong phú, khuyến khích tính độc lập và hoạt động tích cực của trẻ. Môi trường được thiết kế gắn liền với chủ đề và dự án, đảm bảo không gian phù hợp cho trẻ trải nghiệm.
IV. Đánh giá và kết luận
Mặc dù tài liệu chưa cung cấp đầy đủ thông tin về biện pháp 4 và 5, cũng như phần kết luận và khuyến nghị, nhưng nhìn chung, tài liệu đã đưa ra một cái nhìn tổng quan về việc vận dụng phương pháp STEAM trong giáo dục mầm non 5-6 tuổi. Việc xây dựng kế hoạch chi tiết, chú trọng trải nghiệm thực tế và xây dựng môi trường phù hợp là những điểm mạnh của sáng kiến kinh nghiệm này. Giá trị thực tiễn của tài liệu thể hiện ở việc cung cấp một hướng dẫn cụ thể cho giáo viên mầm non trong việc áp dụng STEAM, giúp trẻ phát triển toàn diện về kiến thức, kỹ năng và tư duy. Tuy nhiên, tài liệu cần được bổ sung thêm thông tin về hiệu quả của các biện pháp, kết quả đạt được sau khi áp dụng, cũng như những bài học kinh nghiệm và khuyến nghị cụ thể để hoàn thiện hơn. Việc phân tích số liệu cụ thể về sự thay đổi của trẻ sau khi áp dụng phương pháp (như số liệu về sự tự tin, khả năng giải quyết vấn đề được nêu ở phần đầu) sẽ giúp tăng tính thuyết phục của sáng kiến. Tài liệu cũng cần bổ sung thêm hình ảnh minh họa và các phụ lục để làm rõ hơn các hoạt động thực tế.
