Tổng quan nghiên cứu

Giáo dục mầm non giữ vị trí nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân, đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển nguồn nhân lực tương lai. Tại huyện Bắc Trà My, tỉnh Quảng Nam, với 13 trường mẫu giáo và hơn 2.494 học sinh, công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn (TCM) có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng giáo dục mầm non. Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý hoạt động TCM tại các trường mẫu giáo trên địa bàn huyện từ năm 2016 đến 2021, đồng thời đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhằm cải thiện chất lượng giáo dục. Nghiên cứu tập trung vào vai trò của hiệu trưởng trong quản lý TCM, nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng của hoạt động này, cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao năng lực quản lý chuyên môn, góp phần phát triển đội ngũ giáo viên và nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ em tại các trường mẫu giáo huyện Bắc Trà My.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và quản lý nhà trường, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý giáo dục là quá trình tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến toàn bộ các phần tử trong hệ thống giáo dục nhằm đạt được mục tiêu giáo dục (theo M.Kônđacôp, Bùi Minh Hiền, Lê Quang Sơn).

  • Lý thuyết quản lý nhà trường: Quản lý nhà trường là hoạt động điều hành, phối hợp các lực lượng giáo dục nhằm đẩy mạnh công tác đào tạo thế hệ trẻ, trong đó hiệu trưởng đóng vai trò trung tâm trong việc tổ chức và chỉ đạo các hoạt động giáo dục (theo Trần Kiểm, Nguyễn Phúc Châu).

  • Khái niệm hoạt động tổ chuyên môn (TCM): TCM là đơn vị cơ sở trong nhà trường, chịu trách nhiệm xây dựng kế hoạch hoạt động, bồi dưỡng chuyên môn, kiểm tra, đánh giá chất lượng giáo viên và tổ chức sinh hoạt chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng dạy học.

  • Mô hình sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học: Đây là hình thức sinh hoạt chuyên môn mới, tập trung vào việc nghiên cứu, cải tiến việc học của trẻ thông qua các bài học minh họa, dự giờ, chia sẻ và vận dụng kết quả vào thực tiễn.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu từ 13 trường mẫu giáo trên địa bàn huyện Bắc Trà My, với đối tượng khảo sát gồm 13 hiệu trưởng, 13 phó hiệu trưởng, 26 tổ trưởng chuyên môn, 26 tổ phó chuyên môn và 130 giáo viên cốt cán.

  • Phương pháp thu thập dữ liệu: Sử dụng bảng hỏi khảo sát, phỏng vấn sâu cán bộ quản lý và giáo viên, quan sát thực tế các hoạt động tổ chuyên môn, nghiên cứu hồ sơ lưu trữ và các văn bản pháp luật liên quan.

  • Phương pháp phân tích: Áp dụng phương pháp thống kê mô tả để xử lý số liệu khảo sát, đánh giá mức độ nhận thức, thực trạng hoạt động và quản lý TCM.

  • Timeline nghiên cứu: Khảo sát được tiến hành từ tháng 01 đến tháng 4 năm 2021, tập trung đánh giá thực trạng quản lý hoạt động TCM trong giai đoạn 2016-2021.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về vai trò của tổ chuyên môn: 76,9% cán bộ quản lý và 74,6% giáo viên đánh giá hoạt động TCM là rất quan trọng, thể hiện sự đồng thuận cao về vai trò của tổ chuyên môn trong nâng cao chất lượng giáo dục.

  2. Thực trạng xây dựng kế hoạch hoạt động TCM: 100% tổ trưởng chuyên môn xây dựng kế hoạch năm học, tuy nhiên kế hoạch tháng và các hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, tổ chức hội thi cho trẻ chỉ đạt từ 57,9% đến 82,6%, cho thấy còn hạn chế trong việc triển khai kế hoạch chi tiết và phong phú.

  3. Công tác bồi dưỡng chuyên môn: Việc bồi dưỡng chủ yếu qua sinh hoạt chuyên môn định kỳ với điểm trung bình từ 3,38 đến 3,69, trong khi hình thức bồi dưỡng theo nghiên cứu bài học và qua mạng Internet còn thấp (điểm trung bình 1,53-1,84), cho thấy hình thức bồi dưỡng chưa đa dạng và chưa phát huy tối đa hiệu quả.

  4. Kiểm tra, đánh giá công tác nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ: Kiểm tra định kỳ được thực hiện tốt với điểm trung bình 4, tuy nhiên kiểm tra đột xuất và kết hợp kiểm tra định kỳ còn hạn chế (điểm trung bình 1,56-1,76), dẫn đến việc giáo viên có thể chuẩn bị trước khi kiểm tra, ảnh hưởng đến tính khách quan.

  5. Đánh giá, xếp loại giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp: Các nội dung phổ biến quy định, tập huấn, tự đánh giá và lấy ý kiến đồng nghiệp đều đạt điểm trung bình trên 3,5, cho thấy công tác đánh giá theo chuẩn nghề nghiệp được thực hiện tương đối đầy đủ và nghiêm túc.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn đóng vai trò then chốt trong việc quản lý và nâng cao chất lượng hoạt động TCM. Mức độ nhận thức cao về vai trò của TCM là cơ sở thuận lợi để triển khai các biện pháp quản lý hiệu quả. Tuy nhiên, việc xây dựng kế hoạch chi tiết và tổ chức bồi dưỡng chuyên môn còn chưa đồng đều, phần lớn tập trung vào hình thức truyền thống, chưa khai thác triệt để các phương pháp đổi mới như nghiên cứu bài học hay ứng dụng công nghệ thông tin.

Kiểm tra định kỳ được thực hiện tốt nhưng kiểm tra đột xuất còn hạn chế, điều này có thể làm giảm tính thực chất của công tác kiểm tra, ảnh hưởng đến việc phát hiện và khắc phục kịp thời các tồn tại trong quá trình giảng dạy. Công tác đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp được thực hiện nghiêm túc, góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên.

So với các nghiên cứu trong ngành quản lý giáo dục, kết quả này tương đồng với nhận định về vai trò quan trọng của hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn trong việc đổi mới phương pháp dạy học và nâng cao chất lượng giáo dục. Việc áp dụng mô hình sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học được đánh giá là xu hướng tích cực, cần được nhân rộng để tạo môi trường học tập cộng tác, phát triển năng lực giáo viên và học sinh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ nhận thức về vai trò TCM, biểu đồ đường về tiến độ xây dựng kế hoạch và tổ chức bồi dưỡng qua các năm, cùng bảng so sánh điểm trung bình các hình thức bồi dưỡng và kiểm tra.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao năng lực quản lý của hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn
    Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý chuyên môn, kỹ năng xây dựng kế hoạch và tổ chức sinh hoạt chuyên môn theo hướng đổi mới. Thời gian thực hiện: trong vòng 12 tháng, chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện phối hợp với các trung tâm bồi dưỡng.

  2. Đa dạng hóa hình thức bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên
    Khuyến khích áp dụng mô hình sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học, sử dụng công nghệ thông tin và các phương pháp bồi dưỡng sáng tạo nhằm nâng cao hiệu quả học tập và phát triển năng lực giáo viên. Thời gian: triển khai ngay trong năm học tiếp theo, chủ thể: Hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn.

  3. Tăng cường kiểm tra đột xuất và giám sát thực chất công tác nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ
    Xây dựng kế hoạch kiểm tra định kỳ kết hợp kiểm tra đột xuất nhằm đảm bảo tính khách quan và kịp thời phát hiện các tồn tại, hạn chế trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. Thời gian: thực hiện liên tục hàng năm, chủ thể: Hiệu trưởng và tổ chuyên môn.

  4. Tăng cường công tác phổ biến, tập huấn và đánh giá theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên mầm non
    Đẩy mạnh tuyên truyền, tập huấn về chuẩn nghề nghiệp, hướng dẫn giáo viên tự đánh giá và tổ chức lấy ý kiến đồng nghiệp nhằm nâng cao nhận thức và chất lượng đội ngũ giáo viên. Thời gian: trong 6 tháng đầu năm học, chủ thể: Phòng Giáo dục và Đào tạo, Hiệu trưởng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Hiệu trưởng và cán bộ quản lý các trường mầm non
    Giúp nâng cao năng lực quản lý hoạt động tổ chuyên môn, xây dựng kế hoạch và tổ chức sinh hoạt chuyên môn hiệu quả, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục.

  2. Tổ trưởng chuyên môn và giáo viên mầm non
    Cung cấp kiến thức về vai trò, nhiệm vụ của tổ chuyên môn, phương pháp bồi dưỡng chuyên môn và cách thức tham gia sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học.

  3. Phòng Giáo dục và Đào tạo các huyện, tỉnh
    Là tài liệu tham khảo để xây dựng chính sách, kế hoạch bồi dưỡng và kiểm tra, đánh giá hoạt động tổ chuyên môn phù hợp với điều kiện thực tế địa phương.

  4. Nghiên cứu sinh, học viên cao học chuyên ngành quản lý giáo dục
    Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường mầm non, làm nền tảng cho các nghiên cứu tiếp theo trong lĩnh vực quản lý giáo dục.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý hoạt động tổ chuyên môn có vai trò gì trong trường mầm non?
    Quản lý hoạt động tổ chuyên môn giúp đảm bảo tổ chức các hoạt động chuyên môn hiệu quả, nâng cao chất lượng dạy học và giáo dục trẻ, đồng thời hỗ trợ hiệu trưởng trong công tác quản lý nhà trường.

  2. Hiệu trưởng cần làm gì để nâng cao hiệu quả hoạt động tổ chuyên môn?
    Hiệu trưởng cần xây dựng kế hoạch quản lý rõ ràng, tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực cho tổ trưởng chuyên môn, kiểm tra, giám sát thường xuyên và tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động sinh hoạt chuyên môn.

  3. Mô hình sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học có ưu điểm gì?
    Mô hình này giúp giáo viên cùng nhau phân tích, chia sẻ kinh nghiệm, tập trung vào việc cải tiến phương pháp dạy học và nâng cao hiệu quả học tập của trẻ, tạo môi trường học tập cộng tác và phát triển năng lực.

  4. Các hình thức bồi dưỡng chuyên môn hiện nay có những hạn chế gì?
    Chủ yếu dựa vào sinh hoạt chuyên môn truyền thống, thiếu đa dạng và sáng tạo, ít áp dụng công nghệ thông tin và nghiên cứu bài học, dẫn đến hiệu quả bồi dưỡng chưa cao.

  5. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên mầm non ảnh hưởng thế nào đến công tác quản lý?
    Chuẩn nghề nghiệp là cơ sở để đánh giá, xếp loại giáo viên, từ đó giúp nhà trường xây dựng kế hoạch bồi dưỡng phù hợp, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên và đảm bảo thực hiện mục tiêu giáo dục.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động tổ chuyên môn tại các trường mẫu giáo huyện Bắc Trà My có vai trò quan trọng trong nâng cao chất lượng giáo dục mầm non.
  • Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng của tổ chuyên môn đạt mức cao, tạo điều kiện thuận lợi cho việc đổi mới quản lý.
  • Thực trạng xây dựng kế hoạch, bồi dưỡng chuyên môn và kiểm tra đánh giá còn nhiều hạn chế, cần được cải thiện đa dạng và hiệu quả hơn.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý tập trung vào nâng cao năng lực quản lý, đa dạng hóa hình thức bồi dưỡng, tăng cường kiểm tra đột xuất và thực hiện nghiêm túc đánh giá theo chuẩn nghề nghiệp.
  • Tiếp tục triển khai nghiên cứu và áp dụng các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động tổ chuyên môn, góp phần phát triển giáo dục mầm non bền vững tại địa phương.

Hành động tiếp theo: Các trường mẫu giáo và Phòng Giáo dục cần phối hợp triển khai các biện pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp. Để biết thêm chi tiết và hỗ trợ triển khai, liên hệ ngay với Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Bắc Trà My.