Tổng quan nghiên cứu
Giáo dục mầm non đóng vai trò nền tảng trong sự phát triển toàn diện của trẻ em, đặc biệt là trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi – giai đoạn chuẩn bị quan trọng cho trẻ bước vào lớp một. Theo Luật Giáo dục năm 2019, giáo dục mầm non là cấp học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân, nhằm phát triển thể chất, trí tuệ, tình cảm và thẩm mỹ cho trẻ từ 3 tháng đến 6 tuổi. Tại quận Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng, với dân số khoảng 191.540 người và mật độ dân số cao nhất thành phố (20.226 người/km²), các trường mầm non công lập đã được quan tâm đầu tư nhằm nâng cao chất lượng giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi. Tuy nhiên, thực trạng quản lý hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi tại các trường mầm non công lập trên địa bàn vẫn còn tồn tại những hạn chế như chất lượng giáo dục chưa cao, cơ sở vật chất còn hạn chế, đội ngũ giáo viên còn non trẻ và công tác quản lý chưa chặt chẽ.
Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát, phân tích thực trạng quản lý hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi tại 8/10 trường mầm non công lập quận Thanh Khê trong giai đoạn 2019-2021, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp giai đoạn 2022-2025 nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục trẻ. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần phát triển toàn diện cho trẻ mẫu giáo, đồng thời hỗ trợ các nhà quản lý giáo dục và các bên liên quan trong việc cải thiện chất lượng giáo dục mầm non tại địa phương.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và phát triển tâm sinh lý trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi. Hai lý thuyết trọng tâm gồm:
Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý giáo dục được hiểu là hệ thống tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý nhằm vận hành hệ thống giáo dục theo đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng, đảm bảo thực hiện mục tiêu giáo dục. Quản lý hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi bao gồm quản lý mục tiêu, nội dung, phương pháp, phối hợp các lực lượng và điều kiện thực hiện.
Lý thuyết phát triển tâm sinh lý trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi: Trẻ ở độ tuổi này bắt đầu hình thành cái tôi cá nhân, tính tự lập, phát triển nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm xã hội và thẩm mỹ. Hoạt động giáo dục cần phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý, tạo môi trường học tập đa dạng, kích thích sự tò mò, sáng tạo và phát triển toàn diện.
Các khái niệm chính được sử dụng gồm: quản lý, quản lý giáo dục, quản lý trường mầm non, hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi, quản lý hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa lý luận và thực tiễn:
Nguồn dữ liệu: Thu thập từ 326 đối tượng gồm 16 cán bộ quản lý (CBQL), 150 giáo viên (GV) và 160 phụ huynh tại 8 trường mầm non công lập quận Thanh Khê, Đà Nẵng. Dữ liệu được thu thập qua phiếu hỏi, quan sát và phỏng vấn sâu với 8 hiệu trưởng.
Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả (tần số, tỷ lệ phần trăm, điểm trung bình) và phân tích định tính để đánh giá thực trạng quản lý hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi.
Timeline nghiên cứu: Khảo sát thực hiện trong tháng 10 năm 2021, phân tích và đề xuất biện pháp cho giai đoạn 2022-2025.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Nhận thức về tầm quan trọng hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi: 75,3% CBQL và 80,67% giáo viên đánh giá hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi là rất quan trọng; phụ huynh cũng có nhận thức tích cực với tỷ lệ tương tự.
Thực trạng quản lý mục tiêu và kế hoạch: Các trường đã xây dựng kế hoạch giáo dục phù hợp với chương trình mầm non, tuy nhiên việc triển khai còn chưa đồng bộ, một số trường chưa thường xuyên kiểm tra, đánh giá kế hoạch.
Quản lý nội dung và phương pháp giáo dục: Nội dung giáo dục được thực hiện đầy đủ theo chương trình, nhưng phương pháp giáo dục còn mang tính truyền thống, chưa khai thác tối đa các hình thức giáo dục trải nghiệm, sáng tạo. Tỷ lệ giáo viên tham gia tập huấn đổi mới phương pháp còn hạn chế.
Phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội: Mức độ phối hợp được đánh giá ở mức trung bình khá, phụ huynh tham gia các hoạt động giáo dục còn hạn chế, chưa có sự liên kết chặt chẽ giữa các bên.
Điều kiện cơ sở vật chất và trang thiết bị: Cơ sở vật chất được đầu tư nhưng chưa đồng bộ và hiện đại, diện tích phòng học trung bình đạt 1,69 m²/trẻ, chưa đáp ứng tối ưu nhu cầu hoạt động đa dạng của trẻ.
Thảo luận kết quả
Nguyên nhân hạn chế trong quản lý hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi chủ yếu do năng lực quản lý của CBQL và giáo viên chưa đồng đều, thiếu các chương trình bồi dưỡng chuyên môn thường xuyên. Cơ sở vật chất chưa đáp ứng đầy đủ cũng ảnh hưởng đến chất lượng tổ chức hoạt động giáo dục. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả tương đồng về vai trò quan trọng của sự phối hợp giữa nhà trường và gia đình, cũng như sự cần thiết đổi mới phương pháp giáo dục theo hướng trải nghiệm và sáng tạo.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ nhận thức của CBQL, GV và phụ huynh về tầm quan trọng hoạt động giáo dục; bảng tổng hợp mức độ thực hiện các nội dung quản lý mục tiêu, nội dung, phương pháp và phối hợp; biểu đồ tròn về tỷ lệ đầu tư cơ sở vật chất theo tiêu chuẩn.
Đề xuất và khuyến nghị
Nâng cao nhận thức và năng lực đội ngũ CBQL, GV và phụ huynh: Tổ chức các khóa tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn về quản lý và phương pháp giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi, đặc biệt tập trung vào đổi mới phương pháp giáo dục trải nghiệm. Thời gian thực hiện: 2022-2023. Chủ thể: Phòng GD&ĐT phối hợp với các trường.
Xây dựng và triển khai kế hoạch quản lý hoạt động giáo dục đồng bộ, hiệu quả: Các trường cần xây dựng kế hoạch chi tiết, cụ thể theo tháng, tuần, có cơ chế kiểm tra, đánh giá thường xuyên. Thời gian: 2022-2025. Chủ thể: Ban giám hiệu các trường.
Đổi mới sinh hoạt chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học và phát huy sáng kiến: Tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên môn, hội thảo chia sẻ kinh nghiệm, khuyến khích giáo viên sáng tạo trong tổ chức hoạt động giáo dục. Thời gian: liên tục hàng năm. Chủ thể: Tổ chuyên môn, Ban giám hiệu.
Tăng cường phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội: Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ, tổ chức các hoạt động giao lưu, trao đổi thông tin thường xuyên với phụ huynh, huy động sự tham gia của cộng đồng. Thời gian: 2022-2025. Chủ thể: Ban giám hiệu, giáo viên, phụ huynh.
Nâng cao hiệu quả quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị: Lập kế hoạch đầu tư, sửa chữa, bảo trì cơ sở vật chất, đảm bảo môi trường học tập an toàn, thân thiện và hiện đại. Huy động nguồn lực xã hội để bổ sung trang thiết bị. Thời gian: 2022-2025. Chủ thể: UBND quận, Phòng GD&ĐT, Ban giám hiệu.
Tổ chức kiểm tra, đánh giá nghiêm túc các hoạt động giáo dục: Xây dựng bộ tiêu chí, công cụ đánh giá phù hợp, thực hiện kiểm tra định kỳ và đột xuất để kịp thời điều chỉnh hoạt động giáo dục. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Ban giám hiệu, tổ chuyên môn.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Cán bộ quản lý giáo dục mầm non: Nhận diện thực trạng và các giải pháp quản lý hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi, từ đó nâng cao năng lực quản lý và xây dựng kế hoạch phù hợp.
Giáo viên mầm non: Áp dụng các phương pháp giáo dục đổi mới, hiểu rõ đặc điểm tâm sinh lý trẻ 5-6 tuổi để tổ chức hoạt động giáo dục hiệu quả.
Phụ huynh học sinh: Nâng cao nhận thức về vai trò phối hợp với nhà trường trong giáo dục trẻ, tham gia tích cực vào các hoạt động giáo dục và chăm sóc trẻ.
Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục: Tài liệu tham khảo quý giá về cơ sở lý luận, thực trạng và biện pháp quản lý hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi tại địa phương cụ thể, phục vụ cho các nghiên cứu tiếp theo.
Câu hỏi thường gặp
Tại sao quản lý hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi lại quan trọng?
Quản lý tốt giúp đảm bảo hoạt động giáo dục phù hợp với đặc điểm phát triển của trẻ, nâng cao chất lượng giáo dục, chuẩn bị tốt cho trẻ bước vào lớp một. Ví dụ, quản lý mục tiêu rõ ràng giúp giáo viên tổ chức hoạt động hiệu quả.Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý hoạt động giáo dục trẻ?
Bao gồm năng lực CBQL, trình độ giáo viên, cơ sở vật chất, sự phối hợp giữa nhà trường và gia đình, cũng như chính sách quản lý của cơ quan chức năng.Phương pháp giáo dục nào phù hợp với trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi?
Phương pháp giáo dục trải nghiệm, trò chơi, thực hành, nêu tình huống và khích lệ là những phương pháp hiệu quả giúp trẻ phát triển toàn diện.Làm thế nào để tăng cường phối hợp giữa nhà trường và gia đình?
Thông qua các buổi họp phụ huynh, trao đổi thông tin thường xuyên, tổ chức các hoạt động chung và xây dựng cơ chế phối hợp rõ ràng.Cơ sở vật chất ảnh hưởng thế nào đến hoạt động giáo dục trẻ?
Cơ sở vật chất đầy đủ, hiện đại tạo môi trường học tập an toàn, kích thích sự sáng tạo và phát triển kỹ năng của trẻ, ngược lại thiếu thốn sẽ hạn chế hiệu quả giáo dục.
Kết luận
- Quản lý hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi tại các trường mầm non công lập quận Thanh Khê đã được quan tâm nhưng còn nhiều hạn chế về năng lực quản lý, phương pháp giáo dục và cơ sở vật chất.
- Nhận thức của CBQL, giáo viên và phụ huynh về tầm quan trọng của hoạt động giáo dục trẻ là cơ sở để nâng cao chất lượng quản lý.
- Các biện pháp đề xuất bao gồm nâng cao năng lực đội ngũ, đổi mới phương pháp, tăng cường phối hợp và cải thiện cơ sở vật chất có tính cấp thiết và khả thi cao.
- Nghiên cứu mở ra hướng phát triển tiếp theo về quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng tình cảm, trí tuệ và xã hội cho trẻ mẫu giáo tại địa phương.
- Kêu gọi các cơ quan quản lý, nhà trường và gia đình cùng phối hợp thực hiện các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục mầm non, góp phần phát triển toàn diện cho trẻ.
Hành động tiếp theo: Các trường mầm non công lập quận Thanh Khê cần triển khai ngay các biện pháp đề xuất trong giai đoạn 2022-2025, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và nội dung quản lý giáo dục trẻ mẫu giáo.