Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam, giáo dục mầm non giữ vai trò nền tảng trong phát triển toàn diện trẻ em giai đoạn đầu đời. Theo báo cáo của ngành, đội ngũ giáo viên mầm non chiếm vai trò quyết định chất lượng giáo dục mầm non, bởi họ trực tiếp nuôi dưỡng, chăm sóc và giáo dục trẻ. Tuy nhiên, thực trạng tại huyện Yên Lạc, tỉnh Vĩnh Phúc cho thấy năng lực phát triển mối quan hệ giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng của giáo viên mầm non còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực phát triển mối quan hệ này cho giáo viên tại các trường mầm non huyện Yên Lạc theo Chuẩn nghề nghiệp giáo viên mầm non, đồng thời đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp. Nghiên cứu tập trung trong giai đoạn 2018-2022, tại các trường mầm non trên địa bàn huyện Yên Lạc, tỉnh Vĩnh Phúc. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc nâng cao chất lượng bồi dưỡng, góp phần phát triển năng lực chuyên môn và kỹ năng phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng, từ đó nâng cao hiệu quả chăm sóc, giáo dục trẻ em mầm non, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và chuẩn nghề nghiệp giáo viên.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên lý thuyết quản lý giáo dục và năng lực phát triển mối quan hệ giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng. Hai mô hình chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết quản lý giáo dục: Theo đó, quản lý là hoạt động có chủ đích, định hướng nhằm sử dụng hiệu quả các nguồn lực để đạt mục tiêu giáo dục. Quản lý giáo dục mầm non bao gồm kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra các hoạt động bồi dưỡng giáo viên, đảm bảo phát triển năng lực theo chuẩn nghề nghiệp.

  2. Lý thuyết năng lực hành động: Năng lực được hiểu là khả năng huy động tổng hợp kiến thức, kỹ năng và thái độ để thực hiện thành công nhiệm vụ trong bối cảnh cụ thể. Năng lực phát triển mối quan hệ giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng bao gồm kiến thức về vai trò phối hợp, kỹ năng giao tiếp, vận động và thái độ hợp tác tích cực.

Các khái niệm chính gồm: quản lý bồi dưỡng, chuẩn nghề nghiệp giáo viên mầm non, năng lực phát triển mối quan hệ, bồi dưỡng năng lực, và mối quan hệ nhà trường - gia đình - cộng đồng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phối hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Cỡ mẫu khảo sát gồm khoảng 150 cán bộ quản lý và giáo viên tại các trường mầm non huyện Yên Lạc, được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện.

Nguồn dữ liệu bao gồm: tài liệu chính thức của Bộ Giáo dục và Đào tạo, các văn bản pháp luật liên quan, báo cáo của các trường mầm non, kết quả khảo sát thực trạng, phiếu điều tra ý kiến, quan sát sư phạm và phỏng vấn sâu.

Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm, phân tích nội dung và đối chiếu với chuẩn nghề nghiệp giáo viên mầm non. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2018 đến 2022, tập trung đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp quản lý bồi dưỡng năng lực phát triển mối quan hệ giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng cho giáo viên mầm non.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng nhận thức và năng lực của giáo viên: Khoảng 65% giáo viên mầm non tại huyện Yên Lạc có nhận thức đúng về vai trò phát triển mối quan hệ giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng theo chuẩn nghề nghiệp, tuy nhiên chỉ khoảng 40% giáo viên thực sự vận dụng hiệu quả trong công tác giáo dục.

  2. Hoạt động bồi dưỡng và quản lý bồi dưỡng: Có khoảng 70% trường mầm non tổ chức bồi dưỡng thường xuyên, nhưng chỉ 55% giáo viên tham gia đầy đủ các lớp bồi dưỡng về phát triển mối quan hệ. Nội dung bồi dưỡng còn mang tính lý thuyết, chưa đa dạng về hình thức và phương pháp, dẫn đến hiệu quả chưa cao.

  3. Quản lý xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện: Ban giám hiệu các trường mầm non đã xây dựng kế hoạch bồi dưỡng nhưng chưa thực sự sát với nhu cầu thực tế của giáo viên, chỉ khoảng 50% kế hoạch được đánh giá là khả thi và phù hợp.

  4. Cơ sở vật chất và nguồn lực hỗ trợ: Khoảng 60% trường có cơ sở vật chất phục vụ bồi dưỡng còn hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng tổ chức các hoạt động bồi dưỡng. Kinh phí dành cho bồi dưỡng cũng chưa được đảm bảo đầy đủ.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ việc chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp quản lý giáo dục và nhà trường trong việc xây dựng kế hoạch bồi dưỡng phù hợp với chuẩn nghề nghiệp. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả tương đồng với thực trạng bồi dưỡng giáo viên mầm non còn mang tính hình thức, thiếu đổi mới về phương pháp và nội dung. Việc thiếu đa dạng hình thức bồi dưỡng và chưa phát huy vai trò tự bồi dưỡng của giáo viên là điểm cần cải thiện.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ tham gia bồi dưỡng, bảng đánh giá mức độ phù hợp kế hoạch bồi dưỡng và biểu đồ so sánh nhận thức - thực hành của giáo viên. Ý nghĩa của nghiên cứu là làm rõ các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng năng lực phát triển mối quan hệ, từ đó đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao chất lượng giáo dục mầm non tại địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường nhận thức và trách nhiệm của các cấp quản lý và giáo viên: Tổ chức các hội thảo, tập huấn nâng cao nhận thức về vai trò phát triển mối quan hệ nhà trường - gia đình - cộng đồng, nhằm nâng tỷ lệ giáo viên hiểu và vận dụng chuẩn nghề nghiệp lên trên 80% trong vòng 1-2 năm. Chủ thể thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo, Phòng Giáo dục huyện.

  2. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng sát thực tế, đa dạng hình thức: Ban giám hiệu các trường cần phối hợp với chuyên gia xây dựng kế hoạch bồi dưỡng linh hoạt, kết hợp bồi dưỡng trực tiếp, chuyên đề, sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học và tự bồi dưỡng. Mục tiêu tăng tỷ lệ giáo viên tham gia bồi dưỡng đầy đủ lên 75% trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu trường mầm non.

  3. Đổi mới nội dung và phương pháp bồi dưỡng: Áp dụng phương pháp tương tác, thực hành, mô phỏng tình huống, kết hợp công nghệ thông tin trong bồi dưỡng để nâng cao hiệu quả. Thời gian triển khai trong 1 năm đầu. Chủ thể thực hiện: Trung tâm bồi dưỡng giáo viên, các trường đại học sư phạm.

  4. Cải thiện cơ sở vật chất và đảm bảo nguồn lực tài chính: Đầu tư trang thiết bị, phòng học bồi dưỡng, kinh phí hỗ trợ hoạt động bồi dưỡng nhằm đảm bảo điều kiện tổ chức hiệu quả. Mục tiêu nâng cấp cơ sở vật chất tại 80% trường mầm non trong 3 năm. Chủ thể thực hiện: UBND huyện, Sở Giáo dục và Đào tạo.

  5. Kiểm tra, đánh giá thường xuyên và phản hồi kịp thời: Thiết lập hệ thống đánh giá kết quả bồi dưỡng, phản hồi và điều chỉnh kế hoạch phù hợp, nhằm đảm bảo 100% giáo viên đạt chuẩn năng lực phát triển mối quan hệ trong 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu, Phòng Giáo dục huyện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non: Nhận diện thực trạng, các yếu tố ảnh hưởng và giải pháp quản lý bồi dưỡng năng lực phát triển mối quan hệ, từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý.

  2. Giáo viên mầm non: Hiểu rõ chuẩn nghề nghiệp, vai trò và kỹ năng phát triển mối quan hệ nhà trường - gia đình - cộng đồng, áp dụng vào thực tiễn công tác giáo dục.

  3. Nhà nghiên cứu và giảng viên ngành quản lý giáo dục: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn để phát triển các đề tài nghiên cứu liên quan.

  4. Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để xây dựng chính sách, kế hoạch bồi dưỡng giáo viên phù hợp với đặc thù địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao phát triển mối quan hệ giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng lại quan trọng đối với giáo viên mầm non?
    Phát triển mối quan hệ này giúp giáo viên phối hợp hiệu quả với phụ huynh và cộng đồng, tạo điều kiện thuận lợi cho chăm sóc, giáo dục trẻ toàn diện, nâng cao chất lượng giáo dục mầm non.

  2. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên mầm non quy định những tiêu chí nào liên quan đến phát triển mối quan hệ này?
    Chuẩn nghề nghiệp gồm tiêu chí phối hợp với cha mẹ hoặc người giám hộ và cộng đồng để nâng cao chất lượng nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ và bảo vệ quyền trẻ em, với các mức đạt, khá, tốt.

  3. Những hình thức bồi dưỡng nào được đánh giá hiệu quả trong nghiên cứu?
    Bồi dưỡng theo chuyên đề, sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học, bồi dưỡng thường xuyên định kỳ và tự bồi dưỡng được đánh giá là các hình thức hiệu quả, giúp giáo viên nâng cao năng lực thực tiễn.

  4. Nguyên nhân chính dẫn đến hạn chế trong quản lý bồi dưỡng năng lực tại huyện Yên Lạc là gì?
    Nguyên nhân gồm kế hoạch bồi dưỡng chưa sát thực tế, hình thức bồi dưỡng còn đơn điệu, cơ sở vật chất hạn chế và thiếu nguồn lực tài chính, cùng với nhận thức chưa đồng đều của cán bộ quản lý và giáo viên.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác bồi dưỡng năng lực phát triển mối quan hệ?
    Cần tăng cường phối hợp giữa các cấp quản lý, đổi mới nội dung và phương pháp bồi dưỡng, đảm bảo nguồn lực vật chất và tài chính, đồng thời xây dựng hệ thống kiểm tra, đánh giá thường xuyên, phản hồi kịp thời.

Kết luận

  • Năng lực phát triển mối quan hệ giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng của giáo viên mầm non tại huyện Yên Lạc còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục.
  • Hoạt động bồi dưỡng hiện nay chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu về nội dung, hình thức và quản lý theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên mầm non.
  • Các yếu tố như kế hoạch bồi dưỡng chưa sát thực tế, cơ sở vật chất hạn chế và nhận thức chưa đồng đều là nguyên nhân chính.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý bồi dưỡng bao gồm nâng cao nhận thức, đổi mới nội dung và phương pháp, cải thiện cơ sở vật chất và kiểm tra đánh giá thường xuyên.
  • Tiếp theo, cần triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-3 năm, đồng thời mở rộng nghiên cứu sang các địa phương khác để hoàn thiện mô hình quản lý bồi dưỡng năng lực giáo viên mầm non.

Kêu gọi hành động: Các cấp quản lý giáo dục và nhà trường cần phối hợp chặt chẽ, ưu tiên nguồn lực để triển khai hiệu quả các biện pháp bồi dưỡng, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và chuẩn nghề nghiệp giáo viên.