Quản Lý Hoạt Động Dạy Học Môn Hóa Học Tại Các Trường Trung Học Phổ Thông Tỉnh Kon Tum Trong Bối Cảnh Đổi Mới Giáo Dục

Từ thời cổ đại, các nhà triết học như Socrate đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tự nhận biết và khám phá chân lý thông qua đối thoại. Nhà giáo dục Nhật Bản Tsunesaburo Makiguchi nhấn mạnh học viên phải tự mình học. Ở phương Tây và Mỹ, phong trào nhà trường mới đề cao vai trò hoạt động tích cực của học sinh. Theo UNESCO, con người đứng ở trung tâm của sự phát triển. Chương trình giảng dạy Úc phiên bản 4 nhấn mạnh học sinh có thể học, kiến thức, kỹ năng cung cấp nền tảng cho việc học tập thành công. Các nghiên cứu quốc tế đều nhấn mạnh vai trò trung tâm của người học và sự cần thiết của phương pháp dạy học tích cực.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã để lại tư tưởng có giá trị lớn về phương pháp giáo dục và quản lý giáo dục, chú trọng quản lý hoạt động tự học, tự nghiên cứu. Quan điểm “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu” với yêu cầu đổi mới phương pháp dạy và học ở tất cả các cấp học, bậc học, kết hợp học với hành. Nghị quyết số 29/NQ-TW Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, 2013 nhấn mạnh phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất năng lực công dân. Theo Bộ GD&ĐT, năm 2014, vụ giáo dục trung học ban hành "Tài liệu tập huấn về dạy học và kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh theo định hướng PTNL." Những nghiên cứu này là tiền đề quan trọng cho việc nghiên cứu và cải tiến quản lý dạy học ở Việt Nam.

Mặc dù có chủ trương đổi mới phương pháp dạy học, thực tế tại các trường THPT Kon Tum cho thấy việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực còn gặp nhiều khó khăn. Giáo viên còn lúng túng trong việc thiết kế các hoạt động học tập phù hợp với năng lực của học sinh. Cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới. Việc đánh giá kết quả học tập của học sinh còn nặng về kiểm tra kiến thức, chưa chú trọng đến đánh giá năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Hạn chế về trình độ chuyên môn và nghiệp vụ của một bộ phận giáo viên cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng này.

Điều kiện dạy học môn Hóa học tại các trường THPT tỉnh Kon Tum còn nhiều thiếu thốn. Phòng thí nghiệm chưa được trang bị đầy đủ các thiết bị, hóa chất cần thiết. Tài liệu tham khảo cho giáo viên và học sinh còn hạn chế. Số lượng tiết thực hành còn ít, chưa đảm bảo yêu cầu thực hành, vận dụng kiến thức. Sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong việc hỗ trợ học sinh học tập môn Hóa học còn chưa chặt chẽ. Vì vậy, cần tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, đồng thời nâng cao nhận thức của các bên liên quan về tầm quan trọng của môn Hóa học.

Bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên là một trong những giải pháp quan trọng để nâng cao chất lượng dạy học môn Hóa học. Cần tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng về đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển năng lực. Tạo điều kiện cho giáo viên tham gia các hội thảo, chuyên đề về môn Hóa học. Khuyến khích giáo viên tự học, tự bồi dưỡng thông qua việc đọc sách, báo, tạp chí chuyên ngành, tham gia các diễn đàn trực tuyến về môn Hóa học. Đồng thời, cần có chính sách khuyến khích, động viên giáo viên không ngừng học hỏi, nâng cao trình độ chuyên môn.

Đổi mới phương pháp dạy học là yêu cầu tất yếu để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Cần chuyển từ phương pháp dạy học truyền thống sang phương pháp dạy học tích cực, phát huy tính chủ động, sáng tạo của học sinh. Sử dụng các phương pháp dạy học như: dạy học dự án, dạy học theo nhóm, dạy học giải quyết vấn đề, dạy học theo trạm,... Tăng cường sử dụng công nghệ thông tin trong dạy học. Tạo môi trường học tập thân thiện, cởi mở, khuyến khích học sinh tham gia tích cực vào các hoạt động học tập.

Quản lý hoạt động học tập là một khâu quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả học tập của học sinh. Nhà trường cần xây dựng nội quy, quy định về việc học tập môn hóa học. Giáo viên theo dõi sát sao tình hình học tập của học sinh. Tạo điều kiện để học sinh tham gia các hoạt động ngoại khóa, câu lạc bộ môn Hóa học. Phối hợp chặt chẽ với gia đình để hỗ trợ học sinh học tập môn hóa học hiệu quả hơn.

Để đảm bảo tính hiệu quả của các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Hóa học, cần tiến hành khảo sát tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp trước khi triển khai. Việc khảo sát được thực hiện thông qua phiếu hỏi ý kiến cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh. Kết quả khảo sát là cơ sở quan trọng để lựa chọn các biện pháp quản lý phù hợp với thực tiễn và đảm bảo tính khả thi.

Sau khi triển khai các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Hóa học, cần tiến hành đánh giá hiệu quả của các biện pháp. Việc đánh giá được thực hiện thông qua các hình thức như: quan sát, phỏng vấn, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh. Kết quả đánh giá là cơ sở để điều chỉnh, bổ sung các biện pháp quản lý cho phù hợp, đảm bảo đạt được mục tiêu đề ra.

Quản lý chất lượng dạy học là một trong những yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả dạy học. Nhà trường cần xây dựng hệ thống quản lý chất lượng dạy học môn Hóa học, bao gồm các tiêu chí đánh giá chất lượng, quy trình kiểm tra, đánh giá chất lượng. Tăng cường kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học của giáo viên, hoạt động học tập của học sinh. Xây dựng cơ chế khen thưởng, kỷ luật đối với giáo viên, học sinh có thành tích xuất sắc hoặc vi phạm quy chế.

Bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ thường xuyên, liên tục cho giáo viên là một trong những giải pháp quan trọng để nâng cao chất lượng dạy học. Cần tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng về đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển năng lực. Tạo điều kiện cho giáo viên tham gia các hội thảo, chuyên đề về môn Hóa học. Khuyến khích giáo viên tự học, tự bồi dưỡng thông qua việc đọc sách, báo, tạp chí chuyên ngành, tham gia các diễn đàn trực tuyến về môn Hóa học.