Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông tại Việt Nam, việc quản lý hoạt động đánh giá học sinh tiểu học đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng giáo dục. Tại huyện Quảng Hòa, tỉnh Cao Bằng, với khoảng 66,6 nghìn dân và nhiều trường tiểu học, công tác đánh giá học sinh đang được triển khai theo yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Tuy nhiên, thực tế cho thấy công tác quản lý hoạt động đánh giá còn nhiều hạn chế như kế hoạch đánh giá chưa khoa học, giáo viên còn lúng túng trong triển khai, và sự phối hợp giữa nhà trường, giáo viên và phụ huynh chưa hiệu quả. Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý hoạt động đánh giá học sinh tiểu học tại huyện Quảng Hòa từ năm 2018 đến 2022, đồng thời đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học. Nghiên cứu có phạm vi khảo sát tại 10 trường tiểu học với 30 cán bộ quản lý và 100 giáo viên, sử dụng số liệu thu thập từ tháng 12/2022 đến tháng 5/2023. Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp thông tin quan trọng cho các nhà quản lý giáo dục, giúp cải thiện hiệu quả công tác đánh giá học sinh, đồng thời hỗ trợ việc triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018 một cách đồng bộ và hiệu quả hơn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý giáo dục hiện đại, tập trung vào quản lý hoạt động đánh giá học sinh tiểu học theo hướng phát triển năng lực và phẩm chất. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết quản lý giáo dục: Định nghĩa quản lý là quá trình tác động có mục đích, có tổ chức của chủ thể quản lý lên đối tượng nhằm đạt mục tiêu đề ra. Quản lý hoạt động đánh giá học sinh tiểu học bao gồm các chức năng lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra nhằm đảm bảo hoạt động đánh giá diễn ra đúng quy định và phát huy hiệu quả trong dạy học.

  2. Lý thuyết đánh giá học sinh theo năng lực: Đánh giá học sinh không chỉ tập trung vào kiến thức mà còn bao gồm kỹ năng, thái độ và phẩm chất. Hoạt động đánh giá phải phản ánh được sự tiến bộ của học sinh, sử dụng các phương pháp đa dạng như quan sát, kiểm tra viết, vấn đáp và đánh giá hồ sơ học tập. Đánh giá kết hợp giữa định tính và định lượng, chú trọng đánh giá thường xuyên và định kỳ theo yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý hoạt động đánh giá, đánh giá học sinh tiểu học, phẩm chất và năng lực học sinh, kế hoạch đánh giá, phương pháp và hình thức đánh giá, vai trò của cán bộ quản lý và giáo viên trong quản lý đánh giá.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý thuyết và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thống kê từ năm 2018 đến 2022, khảo sát thực trạng tại 10 trường tiểu học huyện Quảng Hòa với 30 cán bộ quản lý và 100 giáo viên, thu thập thông tin qua phiếu điều tra, phỏng vấn sâu và phân tích hồ sơ quản lý.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm thống kê để xử lý dữ liệu định lượng, phân tích nội dung và tổng hợp kết quả khảo sát, so sánh thực trạng với yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập dữ liệu từ tháng 12/2022 đến tháng 5/2023, phân tích và tổng hợp kết quả trong quý II năm 2023, hoàn thiện đề xuất biện pháp trong quý III năm 2023.

Phương pháp chọn mẫu theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo đại diện cho các trường tiểu học trên địa bàn huyện, tập trung vào cán bộ quản lý và giáo viên trực tiếp tham gia công tác đánh giá học sinh.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động đánh giá: Khoảng 85% cán bộ quản lý và giáo viên tại huyện Quảng Hòa nhận thức rõ vai trò của đánh giá học sinh trong việc nâng cao chất lượng giáo dục theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Tuy nhiên, 15% còn lại chưa thực sự hiểu sâu sắc hoặc chưa áp dụng hiệu quả trong thực tế.

  2. Thực trạng lập kế hoạch đánh giá: Chỉ khoảng 60% trường tiểu học có kế hoạch đánh giá chi tiết, khoa học và phù hợp với yêu cầu đổi mới. Phần lớn kế hoạch còn mang tính hình thức, chưa bám sát các tiêu chí đánh giá năng lực và phẩm chất học sinh.

  3. Phương pháp và hình thức đánh giá: 70% giáo viên sử dụng đa dạng các phương pháp đánh giá như quan sát, vấn đáp, kiểm tra viết và đánh giá hồ sơ học tập. Tuy nhiên, việc kết hợp đánh giá định tính và định lượng chưa đồng đều, nhiều giáo viên vẫn chủ yếu dựa vào điểm số.

  4. Công tác chỉ đạo và kiểm tra, giám sát: Khoảng 65% cán bộ quản lý thực hiện chỉ đạo và giám sát hoạt động đánh giá thường xuyên, nhưng vẫn còn tồn tại tình trạng thiếu chủ động, chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận trong nhà trường và giữa nhà trường với phụ huynh.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên xuất phát từ năng lực quản lý của hiệu trưởng và cán bộ quản lý còn hạn chế, đặc biệt trong việc xây dựng kế hoạch và tổ chức triển khai đánh giá theo hướng phát triển năng lực. So với các nghiên cứu trong ngành giáo dục, kết quả này tương đồng với thực trạng chung tại nhiều địa phương khác, nơi mà công tác quản lý đánh giá học sinh tiểu học còn nhiều khó khăn do thiếu nguồn lực và đào tạo chuyên sâu cho giáo viên và cán bộ quản lý.

Việc chưa áp dụng đồng bộ các phương pháp đánh giá định tính và định lượng làm giảm tính khách quan và hiệu quả của đánh giá, ảnh hưởng đến việc điều chỉnh phương pháp dạy học phù hợp với năng lực từng học sinh. Bên cạnh đó, sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa nhà trường, giáo viên và phụ huynh cũng làm giảm hiệu quả quản lý hoạt động đánh giá.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ nhận thức, kế hoạch đánh giá chi tiết, phương pháp đánh giá đa dạng và mức độ chỉ đạo, giám sát của cán bộ quản lý tại các trường tiểu học khảo sát. Bảng tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng chủ quan và khách quan cũng giúp minh họa rõ hơn các nhân tố tác động đến quản lý hoạt động đánh giá.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao năng lực quản lý cho cán bộ quản lý và giáo viên: Tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên sâu về quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018, tập trung vào kỹ năng lập kế hoạch, tổ chức và giám sát đánh giá. Mục tiêu đạt 90% cán bộ quản lý và giáo viên được đào tạo trong vòng 12 tháng, do Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trường đại học thực hiện.

  2. Đổi mới công tác lập kế hoạch đánh giá: Hiệu trưởng các trường tiểu học cần xây dựng kế hoạch đánh giá chi tiết, khoa học, bám sát các tiêu chí phẩm chất và năng lực học sinh, đồng thời công khai kế hoạch đến toàn thể giáo viên và phụ huynh. Thời gian hoàn thành kế hoạch đầu năm học, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả.

  3. Tăng cường kiểm tra, giám sát và chỉ đạo thực hiện đánh giá: Phòng Giáo dục và Đào tạo phối hợp với hiệu trưởng tổ chức kiểm tra định kỳ, đột xuất việc thực hiện kế hoạch đánh giá, đảm bảo các hoạt động đánh giá diễn ra đúng quy định và đạt hiệu quả. Thiết lập hệ thống báo cáo kết quả đánh giá hàng quý để kịp thời điều chỉnh.

  4. Thúc đẩy sự phối hợp giữa nhà trường, giáo viên và phụ huynh: Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ trong đánh giá học sinh, khuyến khích phụ huynh tham gia vào quá trình đánh giá và hỗ trợ học sinh. Tổ chức các buổi họp phụ huynh định kỳ để trao đổi thông tin và nhận phản hồi về kết quả đánh giá.

  5. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý đánh giá: Triển khai phần mềm quản lý hồ sơ đánh giá học sinh, giúp lưu trữ, phân tích và báo cáo kết quả đánh giá một cách khoa học, minh bạch và thuận tiện. Mục tiêu áp dụng trong vòng 18 tháng tại các trường tiểu học trên địa bàn huyện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục tiểu học: Nhận diện các vấn đề thực tiễn trong quản lý hoạt động đánh giá, từ đó nâng cao năng lực quản lý và chỉ đạo phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục.

  2. Giáo viên tiểu học: Hiểu rõ các phương pháp đánh giá học sinh theo hướng phát triển năng lực, áp dụng hiệu quả trong giảng dạy và đánh giá học sinh.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý hoạt động đánh giá học sinh tiểu học, làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo.

  4. Phòng Giáo dục và Đào tạo các địa phương: Tham khảo để xây dựng chính sách, kế hoạch và biện pháp quản lý hoạt động đánh giá học sinh phù hợp với đặc điểm địa phương, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý hoạt động đánh giá học sinh tiểu học là gì?
    Quản lý hoạt động đánh giá học sinh tiểu học là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra của cán bộ quản lý nhằm đảm bảo hoạt động đánh giá diễn ra đúng quy định và hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.

  2. Tại sao việc đổi mới đánh giá học sinh theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 lại quan trọng?
    Chương trình giáo dục phổ thông 2018 nhấn mạnh phát triển phẩm chất và năng lực học sinh, do đó đánh giá phải phản ánh được sự tiến bộ toàn diện của học sinh, không chỉ dựa vào điểm số mà còn đánh giá định tính và sự phát triển kỹ năng.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến quản lý hoạt động đánh giá học sinh?
    Bao gồm yếu tố chủ quan như năng lực quản lý của hiệu trưởng, năng lực đánh giá của giáo viên, thái độ tích cực của học sinh; và yếu tố khách quan như sự chỉ đạo của ngành giáo dục, chương trình dạy học, văn bản pháp quy, điều kiện tài chính và cơ sở vật chất.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động đánh giá học sinh?
    Cần tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý và giáo viên, xây dựng kế hoạch đánh giá khoa học, tăng cường kiểm tra giám sát, phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường và phụ huynh, đồng thời ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý.

  5. Phương pháp đánh giá học sinh tiểu học theo chương trình mới gồm những gì?
    Phương pháp đa dạng gồm quan sát, vấn đáp, kiểm tra viết, đánh giá hồ sơ học tập; kết hợp đánh giá thường xuyên bằng nhận xét và đánh giá định kỳ bằng điểm số, đảm bảo khách quan, công bằng và phù hợp với đặc điểm tâm lý học sinh.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động đánh giá học sinh tiểu học tại huyện Quảng Hòa đã bước đầu đáp ứng yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông 2018 nhưng còn nhiều hạn chế về kế hoạch, phương pháp và chỉ đạo thực hiện.
  • Năng lực quản lý của hiệu trưởng và năng lực đánh giá của giáo viên là yếu tố quyết định hiệu quả công tác đánh giá học sinh.
  • Các yếu tố khách quan như sự chỉ đạo của ngành, chương trình giáo dục và điều kiện cơ sở vật chất cũng ảnh hưởng lớn đến quản lý hoạt động đánh giá.
  • Đề xuất các biện pháp nâng cao năng lực quản lý, đổi mới lập kế hoạch, tăng cường kiểm tra giám sát và ứng dụng công nghệ thông tin nhằm nâng cao chất lượng đánh giá học sinh.
  • Tiếp tục triển khai nghiên cứu và áp dụng các biện pháp trong vòng 12-18 tháng tới, đồng thời kêu gọi sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, giáo viên và phụ huynh để đạt hiệu quả cao nhất.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao chất lượng quản lý đánh giá học sinh tiểu học, góp phần phát triển giáo dục toàn diện tại huyện Quảng Hòa và các địa phương tương tự!