Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế tri thức phát triển, nguồn nhân lực đóng vai trò quyết định sự thành công của tổ chức, đặc biệt là trong lĩnh vực giáo dục đại học. Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh (ĐHSP TP.HCM) là một trong 17 trường đại học trọng điểm quốc gia, đóng vai trò nòng cốt trong hệ thống giáo dục phía Nam. Đội ngũ viên chức hành chính (VCHC) tại trường là lực lượng quan trọng hỗ trợ hoạt động đào tạo và nghiên cứu, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. Tuy nhiên, thực trạng quản lí đội ngũ VCHC còn nhiều hạn chế về số lượng, cơ cấu, chất lượng và hiệu quả sử dụng.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận, khảo sát thực trạng quản lí đội ngũ VCHC tại Trường ĐHSP TP.HCM trong giai đoạn 2017-2018, từ đó đề xuất các biện pháp quản lí phù hợp để phát triển phẩm chất và năng lực đội ngũ này. Nghiên cứu tập trung vào các nội dung: quy hoạch, tuyển dụng, sử dụng, đào tạo - bồi dưỡng, đánh giá và chế độ chính sách đối với VCHC. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao hiệu quả quản lí nhân sự hành chính, góp phần phát triển bền vững nhà trường và đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục đại học.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản trị nhân sự và quản lí nguồn nhân lực hiện đại, kết hợp với các mô hình quản lí hành chính công và quản lí giáo dục. Hai lý thuyết trọng tâm gồm:

  • Lý thuyết quản trị nguồn nhân lực: Nhấn mạnh vai trò của con người như tài sản quý giá của tổ chức, tập trung vào các hoạt động quy hoạch, tuyển dụng, đào tạo, đánh giá và phát triển nhân sự nhằm nâng cao hiệu quả tổ chức.

  • Lý thuyết quản lí giáo dục: Xem quản lí giáo dục là hệ thống các tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lí đến các hoạt động giáo dục nhằm đạt mục tiêu đào tạo chất lượng.

Các khái niệm chính bao gồm: đội ngũ viên chức hành chính, quản lí đội ngũ VCHC, vị trí việc làm, chức danh nghề nghiệp, quy hoạch nhân sự, đào tạo bồi dưỡng, đánh giá hiệu quả công việc và chế độ chính sách.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu từ khảo sát thực trạng đội ngũ VCHC tại Trường ĐHSP TP.HCM năm 2017-2018, bao gồm 02 mẫu phiếu hỏi dành cho cán bộ quản lí và viên chức hành chính, cùng các cuộc phỏng vấn sâu với lãnh đạo và chuyên viên.

  • Cỡ mẫu: Mẫu khảo sát gồm hàng trăm viên chức hành chính và cán bộ quản lí các phòng, ban, khoa chuyên môn.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm SPSS 22 để xử lý thống kê mô tả, phân tích tần suất, trung bình và so sánh tỷ lệ phần trăm nhằm đánh giá thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2017-2018, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và phân tích kịp thời để đề xuất giải pháp phù hợp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Số lượng và cơ cấu đội ngũ VCHC: Tỷ lệ viên chức hành chính so với viên chức giảng dạy duy trì ở mức khoảng 1/4, phù hợp với tiêu chuẩn chung. Tuy nhiên, cơ cấu về độ tuổi và trình độ còn chưa đồng bộ, với khoảng 30% viên chức có trình độ trung cấp hoặc cao đẳng, chưa đáp ứng yêu cầu vị trí việc làm.

  2. Chất lượng và năng lực chuyên môn: Khoảng 65% viên chức hành chính đạt chuẩn trình độ đại học trở lên, nhưng chỉ khoảng 40% có chứng chỉ ngoại ngữ và tin học theo quy định. Năng lực chuyên môn và phẩm chất chính trị của đội ngũ còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả công việc.

  3. Thực trạng quản lí đội ngũ VCHC: Quy hoạch đội ngũ chưa được thực hiện bài bản, tuyển dụng còn mang tính hình thức, chưa gắn với vị trí việc làm cụ thể. Đào tạo, bồi dưỡng chưa đáp ứng nhu cầu thực tế, chỉ khoảng 50% viên chức được tham gia các khóa bồi dưỡng chuyên môn trong 2 năm gần nhất.

  4. Chế độ chính sách và điều kiện làm việc: Các chế độ đãi ngộ chưa tương xứng với công việc và năng lực, điều kiện làm việc còn thiếu thốn, ảnh hưởng đến động lực làm việc của viên chức hành chính.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên xuất phát từ sự thiếu quan tâm đúng mức của lãnh đạo nhà trường đối với công tác quản lí đội ngũ VCHC, năng lực quản lí của cán bộ quản lí còn hạn chế, và sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa các đơn vị sử dụng và phòng quản lí nhân sự. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế cho thấy, việc quản lí đội ngũ VCHC tại Trường ĐHSP TP.HCM còn chưa đạt hiệu quả cao do chưa áp dụng đầy đủ các mô hình quản lí nguồn nhân lực hiện đại.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ viên chức theo trình độ, biểu đồ tròn về cơ cấu độ tuổi, bảng thống kê kết quả đánh giá năng lực và mức độ tham gia đào tạo bồi dưỡng. Những biểu đồ này giúp minh họa rõ nét thực trạng và hỗ trợ cho việc đề xuất giải pháp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức và vai trò của đội ngũ VCHC: Tổ chức các chương trình truyền thông, tập huấn về vai trò, chức năng và nhiệm vụ của viên chức hành chính nhằm nâng cao nhận thức và trách nhiệm nghề nghiệp. Thời gian thực hiện trong 6 tháng đầu năm, do Ban Giám hiệu phối hợp Phòng Quản lí nhân sự chủ trì.

  2. Đổi mới quy trình tuyển dụng theo vị trí việc làm: Xây dựng và áp dụng bản mô tả công việc chi tiết, tiêu chuẩn tuyển dụng rõ ràng, minh bạch, đảm bảo tuyển đúng người, đúng việc. Triển khai trong vòng 1 năm, do Phòng Quản lí nhân sự phối hợp các đơn vị liên quan thực hiện.

  3. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp: Xây dựng kế hoạch đào tạo định kỳ, đa dạng hình thức (trực tiếp, trực tuyến), tập trung nâng cao kỹ năng chuyên môn, ngoại ngữ, tin học và phẩm chất chính trị. Thực hiện liên tục hàng năm, do Trung tâm Đào tạo phối hợp Phòng Quản lí nhân sự tổ chức.

  4. Đổi mới hoạt động đánh giá và phân loại viên chức: Áp dụng hệ thống đánh giá công bằng, khách quan dựa trên kết quả công việc và năng lực thực tế, làm cơ sở cho khen thưởng, kỷ luật và phát triển nghề nghiệp. Thực hiện từ năm học tiếp theo, do Hội đồng đánh giá viên chức nhà trường đảm nhiệm.

  5. Cải thiện chế độ chính sách và điều kiện làm việc: Xây dựng chính sách đãi ngộ phù hợp với năng lực và vị trí việc làm, nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị làm việc, tạo môi trường làm việc thân thiện, chuyên nghiệp. Thời gian thực hiện trong 2 năm, do Ban Giám hiệu phối hợp Phòng Tài chính và các đơn vị liên quan.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo các trường đại học và cao đẳng: Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp quản lí đội ngũ viên chức hành chính, từ đó áp dụng phù hợp để nâng cao hiệu quả quản lí nhân sự.

  2. Phòng Quản lí nhân sự và cán bộ quản lí: Cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để xây dựng kế hoạch tuyển dụng, đào tạo, đánh giá và phát triển đội ngũ viên chức hành chính.

  3. Viên chức hành chính trong các cơ sở giáo dục: Nâng cao nhận thức về vai trò, trách nhiệm và cơ hội phát triển nghề nghiệp, từ đó chủ động nâng cao năng lực bản thân.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lí giáo dục: Là tài liệu tham khảo quý giá về quản lí nguồn nhân lực trong giáo dục đại học, đặc biệt về đội ngũ viên chức hành chính.

Câu hỏi thường gặp

  1. Viên chức hành chính là ai trong trường đại học?
    Viên chức hành chính là những người làm công việc hành chính, kỹ thuật, nghiệp vụ như văn thư, lưu trữ, kế toán, quản trị, phục vụ cho lãnh đạo và giảng viên trong trường đại học, được tuyển dụng theo hợp đồng và hưởng lương từ quỹ lương của trường.

  2. Tại sao quản lí đội ngũ viên chức hành chính lại quan trọng?
    Đội ngũ VCHC hỗ trợ hoạt động đào tạo và nghiên cứu, giúp lãnh đạo thực hiện chức năng quản lí, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. Quản lí hiệu quả đội ngũ này giúp nhà trường phát triển bền vững và đáp ứng yêu cầu đổi mới.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lí đội ngũ VCHC?
    Bao gồm yếu tố chủ quan như năng lực quản lí của cán bộ quản lí, nhận thức và phẩm chất của viên chức; yếu tố khách quan như hệ thống văn bản pháp luật, chế độ chính sách đãi ngộ và điều kiện làm việc.

  4. Làm thế nào để nâng cao năng lực đội ngũ viên chức hành chính?
    Thông qua các chương trình đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, kỹ năng, ngoại ngữ, tin học và phẩm chất chính trị, kết hợp đánh giá hiệu quả công việc và tạo môi trường làm việc thuận lợi.

  5. Quy trình tuyển dụng viên chức hành chính được thực hiện như thế nào?
    Tuyển dụng dựa trên nhu cầu công việc, vị trí việc làm, tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp, công khai kế hoạch tuyển dụng, tổ chức thi tuyển hoặc xét tuyển minh bạch, công bố kết quả và ký hợp đồng làm việc.

Kết luận

  • Nguồn nhân lực, đặc biệt đội ngũ viên chức hành chính, là nhân tố quyết định sự phát triển và chất lượng của Trường ĐHSP TP.HCM.
  • Thực trạng quản lí đội ngũ VCHC còn nhiều hạn chế về số lượng, cơ cấu, chất lượng và hiệu quả sử dụng.
  • Các yếu tố chủ quan và khách quan đều ảnh hưởng đến hiệu quả quản lí đội ngũ VCHC.
  • Đề xuất các biện pháp nâng cao nhận thức, đổi mới tuyển dụng, tăng cường đào tạo, cải tiến đánh giá và hoàn thiện chế độ chính sách nhằm phát triển đội ngũ VCHC.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để nhà trường và các cơ sở giáo dục đại học khác áp dụng, góp phần nâng cao hiệu quả quản lí nhân sự hành chính trong giáo dục đại học.

Hành động tiếp theo: Ban Giám hiệu và các phòng ban liên quan cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp, đảm bảo phát triển đội ngũ viên chức hành chính đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.