Tổng quan nghiên cứu

Giáo dục mầm non đóng vai trò nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân, góp phần hình thành và phát triển nhân cách trẻ em từ 3 đến 6 tuổi. Tại quận Tân Bình, TP. Hồ Chí Minh, với quy mô mạng lưới trường lớp mầm non đa dạng, công tác quản lí hoạt động giáo dục cho trẻ mẫu giáo đang được chú trọng nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Theo số liệu năm học 2017-2018, các trường mầm non công lập tại quận đã triển khai nhiều hoạt động giáo dục theo chương trình khung của Bộ Giáo dục và Đào tạo, tập trung vào phát triển toàn diện thể chất, trí tuệ, tình cảm và thẩm mỹ cho trẻ. Tuy nhiên, thực trạng quản lí hoạt động giáo dục còn tồn tại nhiều bất cập như việc tổ chức hoạt động chưa linh hoạt, công tác kiểm tra đánh giá chưa toàn diện, ảnh hưởng đến hiệu quả giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lí hoạt động giáo dục cho trẻ mẫu giáo tại các trường mầm non quận Tân Bình trong giai đoạn năm học 2017-2019, từ đó đề xuất các biện pháp quản lí phù hợp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Nghiên cứu tập trung vào các hoạt động vui chơi, lao động, ngày hội, ngày lễ và công tác quản lí kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra, đánh giá. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lí giáo dục, giúp cải thiện hiệu quả quản lí, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non tại địa phương, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục theo hướng lấy trẻ làm trung tâm.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu vận dụng hai lý thuyết chính: lý thuyết quản lí giáo dục và lý thuyết giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Lý thuyết quản lí giáo dục theo Harol Koontz nhấn mạnh vai trò của nhà quản lí trong việc tạo môi trường hợp tác, phối hợp các nguồn lực để đạt mục tiêu giáo dục. Lý thuyết này bao gồm các chức năng quản lí: lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá, được áp dụng để phân tích công tác quản lí hoạt động giáo dục tại trường mầm non.

Lý thuyết giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, xuất phát từ quan điểm của Maria Montessori và các nhà giáo dục tiến bộ, nhấn mạnh việc tổ chức hoạt động giáo dục dựa trên nhu cầu, hứng thú và khả năng của trẻ. Các khái niệm chính bao gồm: hoạt động chơi là hoạt động chủ đạo, phát triển toàn diện các mặt thể chất, trí tuệ, tình cảm, kỹ năng xã hội và thẩm mỹ; phương pháp giáo dục đa dạng như thực hành, trò chơi, nêu tình huống, luyện tập; hình thức tổ chức cá nhân, nhóm nhỏ và cả lớp; đánh giá phát triển trẻ qua quan sát, trò chuyện và phân tích sản phẩm hoạt động.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tiếp cận hệ thống - cấu trúc nhằm phân tích mối quan hệ giữa các yếu tố trong quản lí hoạt động giáo dục cho trẻ mẫu giáo. Phương pháp thực tiễn được áp dụng qua khảo sát thực trạng tại 06 trường mầm non công lập quận Tân Bình trong năm học 2017-2019. Cỡ mẫu khảo sát gồm cán bộ quản lí, giáo viên và tổ trưởng chuyên môn với tổng số khoảng 150 người, được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện.

Dữ liệu thu thập qua phiếu hỏi và phỏng vấn sâu, tập trung vào nhận thức, thực hiện nội dung, hình thức, phương pháp tổ chức hoạt động giáo dục, công tác lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá. Phân tích dữ liệu sử dụng các phương pháp thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm, điểm trung bình và phân tích định tính nhằm làm rõ nguyên nhân và đề xuất giải pháp. Timeline nghiên cứu kéo dài 18 tháng, từ tháng 1/2018 đến tháng 6/2019, bao gồm giai đoạn khảo sát, phân tích và đề xuất biện pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức của cán bộ quản lí và giáo viên về hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm: Khoảng 78% cán bộ quản lí và 65% giáo viên nhận thức đúng và đầy đủ về quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Tuy nhiên, 22% cán bộ quản lí và 35% giáo viên còn hạn chế trong việc áp dụng linh hoạt quan điểm này vào thực tiễn.

  2. Thực trạng thực hiện nội dung hoạt động giáo dục: 70% giáo viên thực hiện đầy đủ các nội dung giáo dục theo chương trình khung, trong đó hoạt động chơi chiếm tỷ lệ thời gian cao nhất (khoảng 60%). Tuy nhiên, chỉ có 55% giáo viên tổ chức các hoạt động lao động và ngày hội, ngày lễ một cách thường xuyên và có kế hoạch rõ ràng.

  3. Phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động giáo dục: 60% giáo viên sử dụng phương pháp đa dạng như trò chơi, thực hành, nêu tình huống, nhưng chỉ 45% tổ chức hoạt động theo nhóm nhỏ và cá nhân phù hợp với đặc điểm trẻ. Hình thức tổ chức chủ yếu vẫn là hoạt động cả lớp (chiếm 70%), chưa phát huy tối đa tính chủ động của trẻ.

  4. Công tác quản lí kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá: 65% trường có kế hoạch hoạt động giáo dục cho trẻ mẫu giáo được xây dựng theo hướng lấy trẻ làm trung tâm, nhưng chỉ 50% kế hoạch được thực hiện nghiêm túc và có kiểm tra, đánh giá định kỳ. Công tác kiểm tra, đánh giá còn mang tính hình thức, chưa phản ánh đầy đủ kết quả giáo dục.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ việc cán bộ quản lí và giáo viên chưa được bồi dưỡng chuyên sâu về quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, dẫn đến việc áp dụng chưa đồng bộ và hiệu quả. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, tỷ lệ áp dụng phương pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại quận Tân Bình còn thấp hơn mức trung bình của các thành phố lớn khác. Việc tổ chức hoạt động chủ yếu theo hình thức cả lớp làm giảm tính sáng tạo và sự phát triển cá nhân của trẻ.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ thực hiện các nội dung hoạt động giáo dục và biểu đồ tròn phân bố các hình thức tổ chức hoạt động. Bảng so sánh mức độ nhận thức và áp dụng quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm giữa cán bộ quản lí và giáo viên cũng giúp minh họa rõ nét hơn.

Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu là làm rõ thực trạng quản lí hoạt động giáo dục cho trẻ mẫu giáo tại địa phương, từ đó cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng các biện pháp quản lí phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non theo hướng hiện đại, lấy trẻ làm trung tâm.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức và bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ quản lí và giáo viên: Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn chuyên sâu về quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, phương pháp tổ chức hoạt động giáo dục đa dạng. Mục tiêu đạt 90% cán bộ quản lí và giáo viên được bồi dưỡng trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo quận phối hợp với các trung tâm đào tạo.

  2. Chỉ đạo lập kế hoạch hoạt động giáo dục cho trẻ mẫu giáo theo hướng đổi mới: Ban giám hiệu các trường xây dựng kế hoạch chi tiết, linh hoạt, phù hợp với đặc điểm từng nhóm lớp, đảm bảo tính thực tiễn và khả thi. Thời gian hoàn thành kế hoạch đầu năm học, đánh giá định kỳ mỗi học kỳ. Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng và tổ chuyên môn.

  3. Đổi mới và nâng cao chất lượng tổ chuyên môn tại các trường mầm non: Tăng cường sinh hoạt chuyên môn, trao đổi kinh nghiệm, dự giờ thao giảng và rút kinh nghiệm nhằm nâng cao năng lực tổ chức hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Mục tiêu tổ chức ít nhất 4 buổi sinh hoạt chuyên môn mỗi học kỳ. Chủ thể thực hiện: Tổ trưởng chuyên môn và Ban giám hiệu.

  4. Tăng cường quản lí cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ hoạt động giáo dục: Đầu tư bổ sung đồ dùng, đồ chơi phù hợp với lứa tuổi, đảm bảo an toàn và kích thích sự sáng tạo của trẻ. Kiểm tra, bảo trì định kỳ hàng quý. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu phối hợp với Ban đại diện cha mẹ học sinh.

  5. Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục: Xây dựng hệ thống kiểm tra, đánh giá toàn diện, phản ánh đúng thực trạng và kết quả giáo dục, làm cơ sở điều chỉnh kế hoạch và phương pháp giảng dạy. Thực hiện kiểm tra định kỳ hàng tháng và tổng kết cuối học kỳ. Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo, Ban giám hiệu.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lí giáo dục mầm non: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để nâng cao năng lực quản lí, xây dựng kế hoạch và chỉ đạo hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm hiệu quả.

  2. Giáo viên mầm non: Tài liệu giúp giáo viên hiểu rõ hơn về phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động giáo dục phù hợp với đặc điểm phát triển của trẻ mẫu giáo, từ đó nâng cao chất lượng giảng dạy.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lí giáo dục, giáo dục mầm non: Cung cấp dữ liệu thực tiễn, phân tích sâu sắc về quản lí hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo.

  4. Các cơ quan quản lí giáo dục địa phương: Tham khảo để xây dựng chính sách, chương trình đào tạo, bồi dưỡng và kiểm tra đánh giá phù hợp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục mầm non tại địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lí hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là gì?
    Quản lí hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là quá trình tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra các hoạt động giáo dục dựa trên nhu cầu, hứng thú và khả năng của trẻ, nhằm phát triển toàn diện trẻ mẫu giáo. Ví dụ, giáo viên tổ chức các trò chơi phù hợp để trẻ tự khám phá và học hỏi.

  2. Tại sao hoạt động chơi được coi là hoạt động chủ đạo của trẻ mẫu giáo?
    Hoạt động chơi giúp trẻ phát triển các kỹ năng vận động, tư duy, xã hội và cảm xúc một cách tự nhiên và hiệu quả. Qua chơi, trẻ được trải nghiệm, sáng tạo và học hỏi trong môi trường thân thiện, kích thích sự phát triển toàn diện.

  3. Những khó khăn chính trong quản lí hoạt động giáo dục cho trẻ mẫu giáo hiện nay là gì?
    Khó khăn bao gồm nhận thức chưa đồng đều của cán bộ quản lí và giáo viên về quan điểm lấy trẻ làm trung tâm, thiếu trang thiết bị phù hợp, công tác kiểm tra đánh giá còn hình thức và chưa toàn diện, ảnh hưởng đến hiệu quả giáo dục.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động giáo dục cho trẻ mẫu giáo?
    Cần tổ chức bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên, đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động, tăng cường trang thiết bị, xây dựng kế hoạch chi tiết và kiểm tra đánh giá thường xuyên. Ví dụ, tổ chức sinh hoạt chuyên môn để chia sẻ kinh nghiệm và cải tiến phương pháp giảng dạy.

  5. Vai trò của hiệu trưởng trong quản lí hoạt động giáo dục cho trẻ mẫu giáo là gì?
    Hiệu trưởng là người lập kế hoạch, chỉ đạo, phân công nhiệm vụ, kiểm tra và đánh giá việc thực hiện các hoạt động giáo dục, đồng thời tạo điều kiện về cơ sở vật chất và bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên nhằm đảm bảo chất lượng giáo dục.

Kết luận

  • Quản lí hoạt động giáo dục cho trẻ mẫu giáo tại các trường mầm non quận Tân Bình đã đạt được một số kết quả tích cực nhưng còn nhiều hạn chế về nhận thức, tổ chức và kiểm tra đánh giá.
  • Hoạt động chơi chiếm tỷ lệ lớn trong các hoạt động giáo dục, tuy nhiên phương pháp và hình thức tổ chức còn chưa đa dạng và linh hoạt.
  • Công tác lập kế hoạch và chỉ đạo thực hiện còn thiếu sự đồng bộ và kiểm tra đánh giá chưa toàn diện, ảnh hưởng đến hiệu quả giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
  • Đề xuất các biện pháp nâng cao nhận thức, đổi mới kế hoạch, tổ chức, bồi dưỡng chuyên môn và tăng cường cơ sở vật chất nhằm nâng cao chất lượng quản lí và giáo dục trẻ mẫu giáo.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các nhà quản lí và giáo viên trong việc cải tiến công tác quản lí hoạt động giáo dục, góp phần phát triển giáo dục mầm non tại địa phương trong giai đoạn tiếp theo.

Next steps: Triển khai các khóa bồi dưỡng chuyên môn, xây dựng kế hoạch chi tiết cho năm học mới, tăng cường kiểm tra đánh giá định kỳ và đầu tư cơ sở vật chất.

Call to action: Các nhà quản lí giáo dục và giáo viên mầm non cần chủ động áp dụng các biện pháp đề xuất để nâng cao chất lượng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, góp phần phát triển toàn diện trẻ mẫu giáo.