Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển giáo dục mầm non tại thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai, việc nâng cao năng lực tổ chức hoạt động giáo dục kỹ năng sống (KNS) cho giáo viên mầm non được xem là một nhiệm vụ cấp thiết. Theo khảo sát thực trạng từ năm học 2019-2020 đến 2020-2021 tại 16 trường mầm non với 35 cán bộ quản lý và 220 giáo viên tham gia, công tác bồi dưỡng năng lực tổ chức giáo dục KNS cho giáo viên còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng giáo dục toàn diện cho trẻ. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng công tác bồi dưỡng và quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động giáo dục KNS, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả nhằm nâng cao năng lực cho giáo viên, đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục mầm non mới.

Phạm vi nghiên cứu tập trung tại thành phố Lào Cai trong giai đoạn 2019-2021, với đối tượng khảo sát là cán bộ quản lý và giáo viên các trường mầm non. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc góp phần nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mầm non, đồng thời hỗ trợ công tác quản lý giáo dục tại địa phương, góp phần thực hiện thành công Nghị quyết số 29/NQ-TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và phát triển năng lực giáo viên. Michael Armstrong nhấn mạnh quá trình đào tạo, bồi dưỡng có kế hoạch nhằm nâng cao khả năng làm việc thực tế của cán bộ, công chức. Hargreaves phân loại phát triển năng lực giáo viên thành các cấp độ tâm lý, chuyên môn và chu kỳ nghề nghiệp, giúp định hướng bồi dưỡng phù hợp. Mishra và Koehler đề xuất khung kiến thức tích hợp công nghệ thông tin trong giáo dục, nhấn mạnh vai trò bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trong thời đại số.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Quản lý giáo dục: quá trình tác động có hệ thống, có kế hoạch nhằm đảm bảo sự vận hành hiệu quả của hệ thống giáo dục.
  • Kỹ năng sống (KNS): năng lực cá nhân giúp thích nghi và giải quyết hiệu quả các yêu cầu, thách thức trong cuộc sống.
  • Bồi dưỡng năng lực: quá trình cập nhật, bổ sung kiến thức, kỹ năng nhằm nâng cao năng lực chuyên môn và nghiệp vụ.
  • Năng lực tổ chức giáo dục KNS: khả năng vận dụng tổng hợp kiến thức, kỹ năng, thái độ để tổ chức thành công các hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mầm non.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn.

  • Nguồn dữ liệu: thu thập từ 16 trường mầm non tại thành phố Lào Cai, với 35 cán bộ quản lý và 220 giáo viên tham gia khảo sát bằng bảng hỏi, phỏng vấn sâu và quan sát trực tiếp.
  • Phương pháp phân tích: sử dụng thống kê mô tả để đánh giá thực trạng, phân tích so sánh mức độ cần thiết và khả thi của các biện pháp quản lý bồi dưỡng.
  • Timeline nghiên cứu: khảo sát và thu thập dữ liệu trong năm học 2019-2020 và 2020-2021, phân tích và đề xuất biện pháp trong năm 2021.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng năng lực tổ chức hoạt động giáo dục KNS của giáo viên: Khoảng 65% giáo viên có năng lực tổ chức hoạt động giáo dục KNS ở mức trung bình, chỉ khoảng 20% đạt mức khá và giỏi. Điều này cho thấy năng lực tổ chức hoạt động giáo dục KNS của giáo viên còn hạn chế so với yêu cầu chương trình giáo dục mầm non mới.

  2. Công tác bồi dưỡng năng lực tổ chức giáo dục KNS: Chỉ có khoảng 55% giáo viên tham gia các khóa bồi dưỡng chuyên môn về kỹ năng sống trong 2 năm gần đây. Nội dung bồi dưỡng chủ yếu tập trung vào kiến thức cơ bản, chưa đa dạng về kỹ năng tổ chức và phương pháp giảng dạy.

  3. Hình thức và phương pháp bồi dưỡng: Hình thức bồi dưỡng chủ yếu là tập trung ngắn hạn và bồi dưỡng tại trường, chiếm khoảng 70%. Phương pháp bồi dưỡng còn mang tính truyền thống, ít sử dụng phương pháp tương tác, thực hành, làm việc nhóm hay nghiên cứu tình huống.

  4. Yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý bồi dưỡng: Yếu tố chủ quan như năng lực cán bộ quản lý và thái độ, ý thức của giáo viên ảnh hưởng khoảng 60% đến hiệu quả bồi dưỡng. Yếu tố khách quan như chính sách, nội dung chương trình và cơ sở vật chất cũng chiếm tỷ trọng lớn trong việc quyết định thành công của công tác bồi dưỡng.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy năng lực tổ chức hoạt động giáo dục KNS của giáo viên mầm non tại Lào Cai chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu đổi mới giáo dục. Nguyên nhân chủ yếu do công tác bồi dưỡng chưa được tổ chức thường xuyên, nội dung chưa sát với thực tế, phương pháp bồi dưỡng còn truyền thống, thiếu sự tương tác và thực hành. So sánh với các nghiên cứu quốc tế, như tại Nhật Bản và Triều Tiên, việc bồi dưỡng giáo viên được tổ chức bài bản, đa dạng hình thức và có sự cam kết cao từ lãnh đạo nhà trường, góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục kỹ năng sống.

Việc quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức giáo dục KNS cần được chú trọng hơn, đặc biệt là vai trò của cán bộ quản lý trong việc xây dựng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố năng lực giáo viên theo mức độ, bảng so sánh tỷ lệ tham gia bồi dưỡng và đánh giá hiệu quả các hình thức bồi dưỡng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng bài bản, định kỳ: Thiết lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực tổ chức giáo dục KNS cho giáo viên mầm non theo chu kỳ hàng năm, đảm bảo 100% giáo viên được tham gia. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu các trường mầm non, Phòng GD&ĐT. Thời gian: bắt đầu từ năm học 2022-2023.

  2. Đổi mới nội dung và phương pháp bồi dưỡng: Tăng cường nội dung bồi dưỡng về kỹ năng tổ chức, phương pháp giảng dạy tích cực, sử dụng công nghệ thông tin và phương pháp tương tác như làm việc nhóm, nghiên cứu tình huống, đóng vai. Chủ thể: chuyên viên đào tạo, giảng viên bồi dưỡng. Thời gian: áp dụng ngay trong các khóa bồi dưỡng tiếp theo.

  3. Tăng cường công tác chỉ đạo và giám sát: Ban giám hiệu cần chỉ đạo chặt chẽ, phân công rõ trách nhiệm cho các tổ trưởng chuyên môn trong việc tổ chức và đánh giá hiệu quả bồi dưỡng. Thường xuyên kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng qua dự giờ, hồ sơ chuyên môn. Chủ thể: Hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn. Thời gian: liên tục trong năm học.

  4. Đảm bảo điều kiện cơ sở vật chất và chính sách hỗ trợ: Đầu tư trang thiết bị, phòng học, tài liệu phục vụ bồi dưỡng; xây dựng chính sách khen thưởng, động viên giáo viên tích cực tham gia bồi dưỡng và áp dụng hiệu quả vào thực tiễn. Chủ thể: Sở GD&ĐT, UBND thành phố Lào Cai. Thời gian: kế hoạch đầu tư giai đoạn 2022-2025.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng và biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực giáo viên, từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý tại địa phương.

  2. Giáo viên mầm non: Hiểu rõ yêu cầu năng lực tổ chức giáo dục kỹ năng sống, từ đó chủ động tham gia bồi dưỡng và nâng cao kỹ năng chuyên môn.

  3. Chuyên viên đào tạo, bồi dưỡng giáo viên: Tham khảo cơ sở lý luận và thực tiễn để thiết kế chương trình, phương pháp bồi dưỡng phù hợp, hiệu quả.

  4. Nhà nghiên cứu giáo dục và sinh viên ngành quản lý giáo dục: Tài liệu tham khảo quý giá về quản lý bồi dưỡng năng lực giáo viên trong lĩnh vực giáo dục kỹ năng sống, đặc biệt trong bối cảnh giáo dục mầm non.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần bồi dưỡng năng lực tổ chức giáo dục kỹ năng sống cho giáo viên mầm non?
    Bồi dưỡng giúp giáo viên nâng cao kiến thức, kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục KNS, đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho trẻ.

  2. Phương pháp bồi dưỡng nào hiệu quả nhất cho giáo viên mầm non?
    Phương pháp kết hợp thuyết trình, làm việc nhóm, nghiên cứu tình huống, đóng vai và thực hành thực tiễn được đánh giá cao vì tạo sự tương tác, rèn luyện kỹ năng thực tế.

  3. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả công tác bồi dưỡng?
    Ngoài năng lực cán bộ quản lý và thái độ giáo viên, chính sách hỗ trợ và điều kiện cơ sở vật chất cũng đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả bồi dưỡng.

  4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả bồi dưỡng năng lực giáo viên?
    Có thể đánh giá qua kết quả học tập, hồ sơ chuyên môn, dự giờ, quan sát thực tế và phản hồi từ đồng nghiệp, phụ huynh, từ đó điều chỉnh chương trình phù hợp.

  5. Vai trò của hiệu trưởng trong quản lý bồi dưỡng năng lực giáo viên là gì?
    Hiệu trưởng là người chỉ đạo, phân công, giám sát và tạo điều kiện thuận lợi cho công tác bồi dưỡng, đảm bảo kế hoạch được thực hiện nghiêm túc và hiệu quả.

Kết luận

  • Năng lực tổ chức hoạt động giáo dục kỹ năng sống của giáo viên mầm non tại thành phố Lào Cai còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.
  • Công tác bồi dưỡng năng lực tổ chức giáo dục KNS chưa được tổ chức thường xuyên, nội dung và phương pháp còn truyền thống, thiếu tính thực tiễn.
  • Yếu tố chủ quan và khách quan đều ảnh hưởng lớn đến hiệu quả công tác bồi dưỡng, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ từ các cấp quản lý và giáo viên.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý bồi dưỡng bao gồm xây dựng kế hoạch bài bản, đổi mới nội dung và phương pháp, tăng cường chỉ đạo giám sát và đảm bảo điều kiện cơ sở vật chất.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi mới cho công tác quản lý giáo dục kỹ năng sống trong bậc mầm non, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho trẻ em địa phương.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường cần triển khai ngay các biện pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng để nâng cao hiệu quả công tác bồi dưỡng năng lực giáo viên mầm non.