Tổng quan nghiên cứu

Tỉnh Cao Bằng, với hơn 333 km đường biên giới giáp Trung Quốc, sở hữu nguồn tài nguyên du lịch văn hóa đặc thù phong phú và đa dạng, được ví như viên ngọc xanh vùng Đông Bắc Việt Nam. Tỉnh có hơn 2000 di sản văn hóa phi vật thể, trong đó có 98 di tích được xếp hạng, bao gồm 3 di tích Quốc gia đặc biệt, 25 di tích cấp Quốc gia và 70 di tích cấp tỉnh. Ngoài ra, Cao Bằng còn nổi tiếng với các thắng cảnh thiên nhiên như thác Bản Giốc, động Ngườm Ngao, hồ Thang Hen và các khu bảo tồn đa dạng sinh học. Trong giai đoạn 2015-2019, tổng thu từ khách du lịch của tỉnh đạt trên 1.200 tỷ đồng, với lượng khách quốc tế tăng bình quân 42% mỗi năm. Tuy nhiên, sản phẩm du lịch văn hóa đặc thù tại các di tích Quốc gia đặc biệt như Pác Bó, Rừng Trần Hưng Đạo và Địa điểm chiến thắng Biên giới năm 1950 vẫn chưa phát huy hết tiềm năng.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá hiện trạng sản phẩm du lịch văn hóa đặc thù gắn với ba di tích Quốc gia đặc biệt của Cao Bằng, từ đó đề xuất các giải pháp phát triển bền vững, nâng cao sức hấp dẫn và thu hút khách du lịch. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào ba khu di tích trên, với dữ liệu thứ cấp thu thập từ năm 2015 đến 2022 và khảo sát sơ cấp thực hiện từ tháng 7/2021 đến tháng 6/2022. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hoàn thiện hệ thống sản phẩm du lịch văn hóa đặc thù, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương và bảo tồn giá trị di sản văn hóa.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về sản phẩm du lịch đặc thù, phát triển sản phẩm du lịch, điểm đến du lịch, du lịch cộng đồng và du lịch có trách nhiệm.

  • Sản phẩm du lịch đặc thù được hiểu là sản phẩm mang tính khác biệt, đại diện cho văn hóa và tài nguyên riêng có của địa phương, tạo nên lợi thế cạnh tranh cho điểm đến.
  • Phát triển sản phẩm du lịch tập trung vào việc xây dựng hệ thống sản phẩm đa dạng, đồng bộ, có giá trị gia tăng cao, phù hợp với chiến lược phát triển vùng và quốc gia.
  • Điểm đến du lịch văn hóa đặc thù là vùng lãnh thổ có tài nguyên văn hóa, lịch sử đặc sắc, có khả năng thu hút và đáp ứng nhu cầu trải nghiệm của du khách.
  • Du lịch cộng đồng nhấn mạnh sự tham gia và hưởng lợi của cộng đồng địa phương trong phát triển du lịch, bảo tồn văn hóa và môi trường.
  • Du lịch có trách nhiệm hướng tới phát triển bền vững, giảm thiểu tác động tiêu cực và tăng cường lợi ích cho cộng đồng và môi trường.

Các khái niệm chính bao gồm: tài nguyên du lịch đặc thù, không gian và thời gian đặc thù của sản phẩm, chương trình và dịch vụ du lịch đặc thù, thị trường khách du lịch, cũng như vai trò của sản phẩm du lịch đặc thù trong phát triển du lịch địa phương.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập dữ liệu thứ cấp và sơ cấp.

  • Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các tài liệu giảng dạy, luận án, bài báo khoa học trong và ngoài nước, các báo cáo ngành và website chính thức, tập trung vào giai đoạn 2015-2022.
  • Dữ liệu sơ cấp gồm khảo sát thực địa, phỏng vấn sâu và điều tra bằng bảng hỏi với các đối tượng: khách du lịch, cư dân địa phương, nhà quản lý du lịch, chuyên gia và doanh nghiệp lữ hành tại ba khu di tích Quốc gia đặc biệt của Cao Bằng.
  • Cỡ mẫu khảo sát gồm khoảng 300 phiếu điều tra, được thực hiện từ tháng 7/2021 đến tháng 6/2022.
  • Phương pháp phân tích bao gồm thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm, phân tích định tính từ phỏng vấn sâu và tổng hợp thông tin để đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

Các công cụ hỗ trợ như Excel và Word được sử dụng để xử lý dữ liệu, đảm bảo tính chính xác và khoa học cho kết quả nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiện trạng sản phẩm du lịch văn hóa đặc thù tại Cao Bằng còn hạn chế: Mặc dù có hơn 2000 di sản văn hóa phi vật thể và 98 di tích được xếp hạng, các sản phẩm du lịch tại ba khu di tích Quốc gia đặc biệt chưa phát huy hết tiềm năng. Ví dụ, cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ du lịch còn thiếu đồng bộ, chỉ có 1 cơ sở lưu trú đạt chuẩn 3 sao trong tổng số 296 cơ sở lưu trú toàn tỉnh.

  2. Lượng khách du lịch tăng trưởng nhưng chưa ổn định: Giai đoạn 2015-2019, lượng khách du lịch tăng bình quân 19%/năm, doanh thu tăng 36%/năm. Tuy nhiên, năm 2021 chịu ảnh hưởng nặng nề của đại dịch COVID-19, lượng khách giảm 32,6%, doanh thu giảm 7,7%. Nửa đầu năm 2022, lượng khách phục hồi với mức tăng 29,2% so cùng kỳ.

  3. Chưa có sự liên kết hiệu quả giữa các sản phẩm và dịch vụ du lịch: Các chương trình du lịch đặc thù tại các di tích còn đơn điệu, dịch vụ đi kèm như ăn uống, lưu trú, giải trí chưa đa dạng và chất lượng chưa cao, làm giảm sức hấp dẫn đối với khách du lịch.

  4. Nguồn nhân lực du lịch còn hạn chế: Năm 2019, tỉnh có khoảng 12.800 lao động trong ngành du lịch, nhưng phần lớn chưa được đào tạo bài bản về kỹ năng phục vụ và quản lý du lịch văn hóa đặc thù.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên là do đầu tư cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản chưa được chú trọng đúng mức, cũng như thiếu chiến lược xúc tiến quảng bá hiệu quả. So sánh với các địa phương như Nghệ An và Điện Biên, nơi có sản phẩm du lịch văn hóa đặc thù phát triển mạnh mẽ nhờ đầu tư bài bản và đa dạng hóa sản phẩm, Cao Bằng còn nhiều dư địa để học hỏi và cải thiện.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng lượng khách và doanh thu du lịch giai đoạn 2015-2022, bảng thống kê cơ sở lưu trú theo tiêu chuẩn sao, và biểu đồ khảo sát mức độ hài lòng của khách du lịch về dịch vụ tại các di tích. Những kết quả này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển sản phẩm du lịch văn hóa đặc thù gắn với bảo tồn di sản và nâng cao chất lượng dịch vụ để thu hút khách.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đầu tư cơ sở hạ tầng và nâng cấp dịch vụ: Đẩy mạnh đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất kỹ thuật tại các khu di tích, đặc biệt là hệ thống lưu trú, nhà hàng, và các dịch vụ vui chơi giải trí. Mục tiêu nâng công suất sử dụng phòng lên 50% trong vòng 3 năm. Chủ thể thực hiện: UBND tỉnh, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

  2. Phát triển sản phẩm du lịch văn hóa đặc thù đa dạng và sáng tạo: Xây dựng các chương trình du lịch trải nghiệm kết hợp du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái và du lịch lịch sử cách mạng. Thời gian triển khai: 2 năm. Chủ thể: Doanh nghiệp lữ hành, Ban Quản lý các di tích Quốc gia đặc biệt.

  3. Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực du lịch chuyên nghiệp: Tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng phục vụ, hướng dẫn viên du lịch và quản lý du lịch văn hóa đặc thù cho khoảng 1.000 lao động trong ngành trong 3 năm tới. Chủ thể: Trường Đại học, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

  4. Tăng cường xúc tiến quảng bá và liên kết thị trường: Xây dựng chiến lược quảng bá sản phẩm du lịch văn hóa đặc thù trên các kênh truyền thông đa phương tiện, phối hợp với các tỉnh biên giới và quốc tế để mở rộng thị trường khách quốc tế. Mục tiêu tăng lượng khách quốc tế lên 20% mỗi năm. Chủ thể: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các doanh nghiệp du lịch.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các nhà quản lý du lịch địa phương: Giúp hoạch định chính sách phát triển sản phẩm du lịch văn hóa đặc thù phù hợp với tiềm năng và điều kiện thực tế của Cao Bằng.

  2. Doanh nghiệp lữ hành và dịch vụ du lịch: Tham khảo để xây dựng các tour, tuyến du lịch đặc thù, nâng cao chất lượng dịch vụ và mở rộng thị trường khách.

  3. Giảng viên và sinh viên ngành Du lịch học: Là tài liệu tham khảo khoa học, bổ sung kiến thức về phát triển sản phẩm du lịch văn hóa đặc thù và quản lý điểm đến.

  4. Cơ quan bảo tồn di sản văn hóa: Hỗ trợ trong công tác bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di tích lịch sử, góp phần phát triển du lịch bền vững.

Câu hỏi thường gặp

  1. Sản phẩm du lịch văn hóa đặc thù là gì?
    Là sản phẩm du lịch mang tính đặc trưng, đại diện cho văn hóa và tài nguyên riêng có của địa phương, tạo nên sự khác biệt và sức hấp dẫn cho điểm đến.

  2. Tại sao phát triển sản phẩm du lịch văn hóa đặc thù lại quan trọng với Cao Bằng?
    Vì sản phẩm này giúp bảo tồn giá trị di sản, thu hút khách du lịch, tạo nguồn thu kinh tế và nâng cao đời sống cộng đồng địa phương.

  3. Những khó khăn chính trong phát triển sản phẩm du lịch văn hóa đặc thù tại Cao Bằng là gì?
    Bao gồm hạn chế về cơ sở hạ tầng, thiếu đa dạng dịch vụ, nguồn nhân lực chưa chuyên nghiệp và công tác quảng bá chưa hiệu quả.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng sản phẩm du lịch văn hóa đặc thù?
    Cần đầu tư đồng bộ cơ sở vật chất, đào tạo nhân lực, xây dựng chương trình du lịch sáng tạo và tăng cường xúc tiến quảng bá.

  5. Vai trò của cộng đồng địa phương trong phát triển du lịch văn hóa đặc thù?
    Cộng đồng tham gia quản lý, khai thác và hưởng lợi từ du lịch, góp phần bảo tồn văn hóa và phát triển kinh tế bền vững.

Kết luận

  • Luận văn đã đánh giá toàn diện hiện trạng sản phẩm du lịch văn hóa đặc thù tại ba di tích Quốc gia đặc biệt của Cao Bằng, chỉ ra những tiềm năng và hạn chế rõ ràng.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, phát triển dịch vụ, đào tạo nguồn nhân lực và xúc tiến quảng bá hiệu quả.
  • Nghiên cứu góp phần hoàn thiện hệ thống lý luận về sản phẩm du lịch văn hóa đặc thù và cung cấp cơ sở thực tiễn cho các chính sách phát triển du lịch địa phương.
  • Thời gian tiếp theo cần tập trung triển khai các giải pháp trong vòng 3-5 năm để đạt mục tiêu phát triển bền vững và nâng cao sức cạnh tranh của du lịch Cao Bằng.
  • Kêu gọi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và cộng đồng địa phương để phát huy tối đa tiềm năng du lịch văn hóa đặc thù của tỉnh.