Luận Án Tiến Sĩ: Phát Triển Năng Lực Làm Việc Với Sách Giáo Khoa Cho Học Sinh Trong Dạy Học Phần Điện Học Vật Lý 11 Nâng Cao

• Tác giả: Đỗ Văn Năng
• Người hướng dẫn: PGS. Lê Công Triêm
• Trường học: Đại học Huế - Trường Đại học Sư phạm
• Chuyên ngành: Lí luận và phương pháp dạy học bộ môn Vật lí
• Đề tài: Phát triển năng lực làm việc với sách giáo khoa cho học sinh trong dạy học phần “Điện học” Vật lí 11 nâng cao trung học phổ thông
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ giáo dục học
• Năm xuất bản: 2015
• Địa điểm: Huế

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
• DANH MỤC CÁC HÌNH, BIỂU ĐỒ, ĐỒ THỊ VÀ SƠ ĐỒ
• MỤC LỤC
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Lí do chọn đề tài
• 0.2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
• 0.3. Giả thuyết khoa học
• 0.4. Nhiệm vụ nghiên cứu
• 0.5. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
• 0.6. Phạm vi nghiên cứu
• 0.7. Phương pháp nghiên cứu
• 0.8. Những đóng góp mới của luận án
• 0.9. Cấu trúc của luận án
• 1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VỀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC LÀM VIỆC VỚI SÁCH GIÁO KHOA TRONG DẠY HỌC Ở TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
• 1.1. Các nghiên cứu ngoài nước
• 1.2. Nghiên cứu liên quan vai trò của sách giáo khoa
• 1.3. Thực trạng sử dụng sách giáo khoa trong dạy học
• 1.4. Nghiên cứu liên quan đến làm việc với sách
• 1.5. Các nghiên cứu trong nước
• 1.6. Nghiên cứu liên quan đến tầm quan trọng của sách giáo khoa
• 1.7. Nghiên cứu liên quan về làm việc với sách
• 1.8. Kết luận chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC LÀM VIỆC VỚI SÁCH GIÁO KHOA CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRONG DẠY HỌC VẬT LÍ
• 2.1. Khái quát về sách giáo khoa. Quan niệm về sách giáo khoa
• 2.2. Chức năng sách giáo khoa Vật lí. Cấu trúc của sách giáo khoa Vật lí
• 2.3. Phát triển năng lực làm việc với SGK VL cho học sinh trong dạy học
• 2.4. Năng lực làm việc với sách giáo khoa
• 2.5. Phát triển năng lực làm việc với sách giáo khoa cho học sinh
• 2.6. Hệ thống kỹ năng làm việc với sách giáo khoa Vật lí
• 2.7. Các biện pháp rèn luyện kỹ năng làm việc với SGK cho HS
• 2.8. Các bước rèn luyện kỹ năng làm việc với SGK
• 2.9. Quy trình phát triển năng lực làm việc với sách giáo khoa trong dạy học vật lí
• 2.10. Nguyên tắc xây dựng quy trình
• 2.11. Quy trình tổng quát
• 2.12. Quy trình tổ chức rèn luyện kỹ năng làm việc với sách giáo khoa cho học sinh trong dạy học vật lí trung học phổ thông
• 2.13. Các tiêu chí đánh giá năng lực làm việc với SGK của HS
• 2.14. Thực trạng làm việc với sách giáo khoa Vật lí trong dạy học ở THPT
• 2.15. Thực trạng việc sử dụng sách giáo khoa Vật lí trong dạy học ở THPT
• 2.16. Thực trạng nhận thức của giáo viên về rèn luyện kỹ năng làm việc với sách giáo khoa Vật lí trong dạy học ở trường trung học phổ thông
• 2.17. Một số thuận lợi và khó khăn của việc sử dụng SGK VL trong dạy học
• 2.18. Kết luận chương 2
• 3. TỔ CHỨC DẠY HỌC PHẦN “ĐIỆN HỌC” VẬT LÍ 11 NÂNG CAO THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC LÀM VIỆC VỚI SÁCH GIÁO KHOA
• 3.1. Đặc điểm phần Điện học” Vật lí 11 nâng cao trung học phổ thông theo hướng nghiên cứu của đề tài
• 3.2. Tổ chức rèn luyện cho học sinh kỹ năng làm việc với sách giáo khoa
• 3.3. Tổ chức rèn luyện kỹ năng làm việc với sách giáo khoa trong giờ lên lớp
• 3.4. Tổ chức rèn luyện kỹ năng làm việc với sách giáo khoa ngoài giờ lên lớp
• 3.5. Phương pháp tổ chức làm việc với kênh chữ
• 3.6. Phương pháp tổ chức làm việc với kênh hình
• 3.7. Vận dụng quy trình tổ chức rèn luyện kỹ năng làm việc với sách giáo khoa cho học sinh trong dạy học phần Điện học” vật lí 11 nâng cao
• 3.8. Các mức độ vận dụng quy trình tổ chức rèn luyện kỹ năng làm việc với sách giáo khoa cho học sinh trong dạy học phần Điện học” vật lí 11 nâng cao
• 3.9. Vận dụng quy trình trong các kiểu bài lên lớp
• 3.10. Thiết kế bài học theo quy trình rèn luyện kỹ năng làm việc với sách giáo khoa cho học sinh trong dạy học phần Điện học” vật lí 11 nâng cao
• 3.11. Thiết kế bài dạy: Điện tích. Định luật Cu-lông” theo hướng sử dụng quy trình tổ chức rèn luyện kỹ năng làm việc với sách giáo khoa cho học sinh
• 3.12. Thiết kế bài học: Định luật Ôm đối với các loại mạch điện. Mắc các nguồn điện thành bộ” theo hướng sử dụng quy trình tổ chức rèn luyện kỹ năng làm việc với sách giáo khoa cho học sinh
• 3.13. Kết luận chương 3
• 4. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
• 4.1. Mục tiêu thực nghiệm sư phạm
• 4.2. Mục tiêu thực nghiệm vòng một
• 4.3. Mục tiêu thực nghiệm sư phạm vòng hai
• 4.4. Phạm vi, đối tượng thực nghiệm sư phạm
• 4.5. Phạm vi thực nghiệm
• 4.6. Đối tượng thực nghiệm
• 4.7. Tiến trình thực nghiệm
• 4.8. Chọn mẫu thực nghiệm
• 4.9. Tổ chức thực nghiệm
• 4.10. Phương pháp đánh giá năng lực làm việc với sách giáo khoa
• 4.11. Phương pháp định tính
• 4.12. Phương pháp định lượng
• 4.13. Kết quả thực nghiệm
• 4.13.1. Kết quả thực nghiệm vòng một
• 4.13.2. Kết quả thực nghiệm vòng hai
• 4.14. Đánh giá kết quả thực nghiệm vòng hai
• 4.15. Kết luận chương 4
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• 0.1. Hướng phát triển của đề tài
• CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 1
• P1.1. MỞ ĐẦU
• P1.1.1. Lí do chọn đề tài

I. Giới thiệu về phát triển năng lực làm việc với sách giáo khoa

Năng lực làm việc với sách giáo khoa (SGK) là một yếu tố quan trọng trong quá trình dạy học, đặc biệt trong môn Vật lý lớp 11 nâng cao. Việc phát triển năng lực làm việc này không chỉ giúp học sinh (HS) tiếp thu kiến thức một cách hiệu quả mà còn hình thành kỹ năng tự học, tự nghiên cứu. SGK Vật lý cung cấp thông tin cơ bản và hỗ trợ HS trong việc hiểu biết về các hiện tượng tự nhiên và các định luật vật lý. Đặc biệt, phần 'Điện học' trong SGK Vật lý 11 nâng cao chứa đựng nhiều kiến thức phức tạp, đòi hỏi HS phải có khả năng làm việc với các kênh thông tin khác nhau như kênh chữ và kênh hình. Việc này không chỉ giúp HS nắm vững kiến thức mà còn phát triển năng lực tư duy và khả năng giải quyết vấn đề.

1.1. Tầm quan trọng của sách giáo khoa trong dạy học

SGK đóng vai trò trung tâm trong quá trình dạy học, cung cấp nội dung kiến thức và phương pháp học tập cho HS. Theo nghiên cứu, SGK không chỉ là tài liệu tham khảo mà còn là công cụ hỗ trợ quan trọng giúp HS hình thành và phát triển năng lực tự học. Việc sử dụng SGK một cách hiệu quả sẽ giúp HS phát triển các kỹ năng cần thiết để tiếp cận và xử lý thông tin, từ đó nâng cao chất lượng học tập. Đặc biệt, trong bối cảnh giáo dục hiện đại, việc phát triển năng lực làm việc với SGK là một yêu cầu cấp thiết nhằm đáp ứng nhu cầu học tập suốt đời của HS.

II. Cơ sở lý luận về phát triển năng lực làm việc với sách giáo khoa

Cơ sở lý luận cho việc phát triển năng lực làm việc với SGK được xây dựng trên nền tảng các lý thuyết giáo dục hiện đại. Theo đó, việc phát triển năng lực này không chỉ dựa vào việc truyền đạt kiến thức mà còn phải chú trọng đến việc hình thành các kỹ năng cần thiết cho HS. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, việc rèn luyện kỹ năng làm việc với SGK giúp HS không chỉ hiểu biết về nội dung mà còn biết cách áp dụng kiến thức vào thực tiễn. Điều này đặc biệt quan trọng trong môn Vật lý, nơi mà các khái niệm trừu tượng cần được minh họa và giải thích thông qua các ví dụ cụ thể. Việc phát triển năng lực tư duy và khả năng phân tích thông tin từ SGK sẽ giúp HS tự tin hơn trong việc giải quyết các bài toán và hiện tượng vật lý.

2.1. Các kỹ năng cần thiết trong việc làm việc với sách giáo khoa

Để phát triển năng lực làm việc với SGK, HS cần được trang bị một hệ thống các kỹ năng như: kỹ năng đọc hiểu, kỹ năng phân tích thông tin, và kỹ năng tổng hợp kiến thức. Những kỹ năng này không chỉ giúp HS tiếp cận thông tin một cách hiệu quả mà còn giúp họ phát triển khả năng tư duy phản biện. Việc rèn luyện các kỹ năng này có thể được thực hiện thông qua các hoạt động học tập đa dạng, từ việc thảo luận nhóm đến việc thực hiện các bài tập thực hành. Đặc biệt, trong môn Vật lý, việc áp dụng các kỹ năng này vào thực tiễn sẽ giúp HS hiểu rõ hơn về các khái niệm và định luật vật lý.

III. Thực trạng và giải pháp phát triển năng lực làm việc với sách giáo khoa

Thực trạng hiện nay cho thấy, nhiều HS vẫn chưa có năng lực làm việc với SGK một cách hiệu quả. Điều này có thể do thiếu sự hướng dẫn từ giáo viên trong việc sử dụng SGK. Nhiều giáo viên chưa chú trọng đến việc phát triển kỹ năng làm việc với SGK cho HS, dẫn đến việc HS không biết cách khai thác thông tin từ SGK một cách tối ưu. Để khắc phục tình trạng này, cần có các giải pháp cụ thể như: tổ chức các buổi tập huấn cho giáo viên về phương pháp dạy học tích cực, xây dựng các tài liệu hướng dẫn sử dụng SGK cho HS, và tạo ra môi trường học tập khuyến khích HS tự tìm tòi và nghiên cứu. Việc này không chỉ giúp HS nâng cao năng lực tự học mà còn phát triển khả năng tư duy độc lập.

3.1. Các biện pháp rèn luyện kỹ năng làm việc với sách giáo khoa

Các biện pháp rèn luyện kỹ năng làm việc với SGK cần được triển khai đồng bộ và hiệu quả. Một số biện pháp có thể áp dụng bao gồm: tổ chức các hoạt động học tập nhóm, khuyến khích HS thảo luận và chia sẻ ý kiến về nội dung SGK, và sử dụng các công nghệ thông tin để hỗ trợ việc học. Ngoài ra, giáo viên cần thường xuyên đánh giá và phản hồi về quá trình làm việc với SGK của HS, từ đó điều chỉnh phương pháp dạy học cho phù hợp. Việc này sẽ giúp HS cảm thấy tự tin hơn khi làm việc với SGK và phát triển năng lực làm việc một cách hiệu quả.