Tổng quan nghiên cứu

Việc học từ vựng tiếng Anh đóng vai trò then chốt trong quá trình tiếp thu ngôn ngữ, đặc biệt đối với học sinh tiểu học – nhóm đối tượng đang trong giai đoạn phát triển ngôn ngữ căn bản. Tại Quy Nhơn, theo khảo sát với 50 giáo viên tiếng Anh tại 17 trường tiểu học, việc sử dụng thẻ từ vựng (flashcards) trong giảng dạy từ mới được đánh giá là một phương tiện hiệu quả, giúp tăng cường sự hứng thú và khả năng ghi nhớ của học sinh. Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát nhận thức và thực hành của giáo viên EFL (English as a Foreign Language) về việc sử dụng flashcards trong dạy từ vựng tiếng Anh cho học sinh tiểu học tại Quy Nhơn. Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2022-2023, tập trung vào các trường tiểu học trong thành phố, với phạm vi bao gồm các lớp từ 1 đến 5. Kết quả nghiên cứu không chỉ góp phần làm rõ vai trò của flashcards trong việc nâng cao hiệu quả dạy học từ vựng mà còn cung cấp cơ sở để đề xuất các giải pháp cải tiến phương pháp giảng dạy, từ đó nâng cao chất lượng học tập tiếng Anh ở bậc tiểu học.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về từ vựng và phương pháp dạy học tiếng Anh, trong đó:

  • Lý thuyết về từ vựng: Từ vựng được định nghĩa là tập hợp các từ và cụm từ có ý nghĩa trong một ngôn ngữ, đóng vai trò nền tảng cho việc giao tiếp và phát triển các kỹ năng ngôn ngữ (Hornby, 2006; Cameron, 2001). Từ vựng được phân loại thành từ vựng chủ động (active vocabulary) và thụ động (passive vocabulary), cũng như từ vựng tiếp nhận và biểu đạt (Schmitt & McCarthy, 1997).

  • Lý thuyết về phương pháp dạy học từ vựng bằng flashcards: Flashcards là công cụ hỗ trợ trực quan, giúp học sinh dễ dàng ghi nhớ từ mới thông qua hình ảnh và chữ viết (Finocchairo, 1974; Wright, 1990). Các hoạt động sử dụng flashcards như luyện phát âm, tạo câu, trò chơi đoán từ giúp tăng cường sự tương tác và hứng thú học tập.

  • Mô hình học tập kết hợp (Mixed Methods): Kết hợp phương pháp định lượng và định tính để thu thập và phân tích dữ liệu, nhằm cung cấp cái nhìn toàn diện về nhận thức và thực hành của giáo viên (Creswell, 1994).

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu được thu thập từ 50 giáo viên tiếng Anh tiểu học tại 17 trường ở Quy Nhơn, thông qua bảng hỏi, phỏng vấn bán cấu trúc với 5 giáo viên và quan sát lớp học.

  • Phương pháp phân tích: Dữ liệu định lượng từ bảng hỏi được xử lý bằng thống kê mô tả (phần trăm, tần suất), trong khi dữ liệu định tính từ phỏng vấn và quan sát được phân tích theo chủ đề để làm rõ nhận thức và thực hành của giáo viên.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập dữ liệu diễn ra từ tháng 1 đến tháng 3 năm 2023, với các bước chuẩn bị, khảo sát, phỏng vấn và quan sát lớp học được thực hiện liên tục trong giai đoạn này.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về sự cần thiết của flashcards: 96% giáo viên đồng ý mạnh mẽ rằng flashcards nên được sử dụng trong dạy từ vựng tiếng Anh cho học sinh tiểu học, 92% cho rằng flashcards nên được sử dụng thường xuyên trong các bài học từ vựng. Hơn 80% nhận thấy học sinh thích học từ vựng qua flashcards.

  2. Lợi ích của flashcards: 94% giáo viên đánh giá flashcards có kích thước phù hợp, dễ mang theo; 92% cho rằng flashcards tạo liên kết trực quan giữa ngôn ngữ mẹ đẻ và tiếng Anh; 84% đồng ý flashcards giúp sắp xếp từ vựng theo nhóm logic; 74% cho rằng flashcards giúp học sinh dễ dàng ghi nhớ từ mới.

  3. Thực hành sử dụng flashcards: 74% giáo viên sử dụng flashcards trong phần lớn các bài học từ vựng; các hoạt động đa dạng như trò chơi đoán từ, luyện phát âm, ghép từ được tổ chức thường xuyên. Tuy nhiên, chỉ 36% cho rằng flashcards đóng vai trò quan trọng trong phát triển từ vựng, cho thấy còn sự phân hóa trong nhận thức về hiệu quả công cụ này.

  4. Khó khăn và hạn chế: Một số giáo viên phản ánh flashcards có kích thước nhỏ, khó quan sát với học sinh ngồi phía sau lớp; việc chuẩn bị flashcards tốn thời gian; một số học sinh sử dụng ngôn ngữ mẹ đẻ trong hoạt động nhóm khi dùng flashcards.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy giáo viên tiểu học tại Quy Nhơn nhìn nhận flashcards là công cụ hữu ích, góp phần làm tăng sự hứng thú và hiệu quả ghi nhớ từ vựng của học sinh. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây tại Việt Nam và quốc tế, khẳng định vai trò của flashcards trong việc hỗ trợ học từ vựng (Nguyen, 2017; Rahmasari, 2016). Tuy nhiên, sự khác biệt trong mức độ sử dụng và nhận thức về tầm quan trọng của flashcards phản ánh sự đa dạng về kinh nghiệm và phương pháp giảng dạy của giáo viên. Các khó khăn về mặt kỹ thuật và tổ chức lớp học cũng là những thách thức cần được giải quyết để tối ưu hóa hiệu quả sử dụng flashcards. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ đồng ý của giáo viên với các khía cạnh khác nhau về flashcards, hoặc bảng tổng hợp các hoạt động sử dụng flashcards và tần suất áp dụng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và tập huấn cho giáo viên về kỹ năng thiết kế và sử dụng flashcards hiệu quả, nhằm nâng cao nhận thức và khả năng tổ chức các hoạt động học tập sinh động, dự kiến thực hiện trong vòng 6 tháng tới, do Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trường tổ chức.

  2. Phát triển và cung cấp bộ flashcards chuẩn phù hợp với chương trình học và trình độ học sinh tiểu học, đảm bảo kích thước và hình ảnh rõ ràng, dễ quan sát, hoàn thành trong 3 tháng, do nhà xuất bản giáo dục và các chuyên gia biên soạn.

  3. Khuyến khích áp dụng flashcards trong các hoạt động nhóm và trò chơi học tập, nhằm tăng cường tương tác và giảm thiểu việc sử dụng ngôn ngữ mẹ đẻ, được các giáo viên thực hiện thường xuyên trong các tiết học từ vựng.

  4. Xây dựng hệ thống đánh giá và phản hồi về hiệu quả sử dụng flashcards trong giảng dạy, qua quan sát lớp học và thu thập ý kiến học sinh, nhằm điều chỉnh phương pháp phù hợp, triển khai liên tục trong năm học.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giáo viên tiếng Anh tiểu học: Nghiên cứu cung cấp kiến thức thực tiễn và phương pháp sử dụng flashcards hiệu quả, giúp cải thiện kỹ năng giảng dạy và tăng cường hứng thú học tập của học sinh.

  2. Nhà quản lý giáo dục và chuyên viên đào tạo: Tài liệu tham khảo để xây dựng chương trình tập huấn, phát triển tài liệu giảng dạy và chính sách hỗ trợ giáo viên trong việc áp dụng công nghệ và phương pháp mới.

  3. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành sư phạm tiếng Anh: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về phương pháp dạy từ vựng, đồng thời là nguồn dữ liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo.

  4. Các tổ chức phát triển giáo dục và nhà xuất bản: Tham khảo để thiết kế và cung cấp các sản phẩm giáo dục phù hợp với nhu cầu thực tế của giáo viên và học sinh tiểu học.

Câu hỏi thường gặp

  1. Flashcards có phù hợp với tất cả các cấp độ học sinh không?
    Flashcards được đánh giá hiệu quả nhất với học sinh tiểu học và người mới bắt đầu học tiếng Anh, giúp ghi nhớ từ vựng qua hình ảnh và trò chơi. Tuy nhiên, với học sinh có vốn từ vựng rộng, flashcards có thể kém hiệu quả hơn do tính đơn giản của công cụ.

  2. Làm thế nào để thiết kế flashcards hiệu quả?
    Flashcards nên có kích thước vừa phải, chữ và hình ảnh rõ ràng, dễ nhìn từ xa. Nội dung cần phù hợp với trình độ và chủ đề bài học, đồng thời kết hợp các hoạt động tương tác để tăng tính hấp dẫn.

  3. Giáo viên có thể khắc phục khó khăn khi sử dụng flashcards như thế nào?
    Giáo viên nên chuẩn bị kỹ lưỡng trước giờ dạy, sử dụng flashcards lớn hoặc số lượng đủ để học sinh dễ quan sát, đồng thời tổ chức các hoạt động nhóm để tăng sự tham gia và giảm việc sử dụng ngôn ngữ mẹ đẻ.

  4. Flashcards có giúp cải thiện kỹ năng ngôn ngữ khác ngoài từ vựng không?
    Mặc dù flashcards chủ yếu hỗ trợ học từ vựng, nhưng khi kết hợp với các hoạt động như tạo câu, trò chơi đoán từ, chúng cũng góp phần phát triển kỹ năng nghe, nói và phản xạ ngôn ngữ.

  5. Có thể sử dụng flashcards điện tử thay cho flashcards giấy không?
    Flashcards điện tử có ưu điểm về tính linh hoạt và đa dạng hình ảnh, tuy nhiên cần đảm bảo điều kiện thiết bị và kỹ năng sử dụng của giáo viên và học sinh. Flashcards giấy vẫn được ưa chuộng do tính đơn giản và dễ sử dụng trong môi trường lớp học tiểu học.

Kết luận

  • Phần lớn giáo viên tiểu học tại Quy Nhơn nhận thức tích cực về vai trò và lợi ích của flashcards trong dạy từ vựng tiếng Anh.
  • Flashcards giúp tăng cường sự hứng thú, khả năng ghi nhớ và tạo điều kiện cho các hoạt động học tập đa dạng.
  • Một số hạn chế về kích thước, thời gian chuẩn bị và tổ chức lớp học cần được khắc phục để nâng cao hiệu quả sử dụng.
  • Đề xuất các giải pháp đào tạo, phát triển tài liệu và tổ chức hoạt động nhằm tối ưu hóa việc áp dụng flashcards trong giảng dạy.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các nghiên cứu tiếp theo về phương pháp dạy học từ vựng và ứng dụng công nghệ trong giáo dục tiểu học.

Hành động tiếp theo: Các nhà quản lý giáo dục và giáo viên nên phối hợp triển khai các chương trình tập huấn và phát triển tài liệu flashcards chuẩn, đồng thời áp dụng các phương pháp giảng dạy tích cực để nâng cao chất lượng dạy học tiếng Anh tại các trường tiểu học.