Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế, việc nâng cao năng lực tiếng Anh trở thành yêu cầu cấp thiết đối với lực lượng lao động Việt Nam, đặc biệt là trong ngành công nghệ thông tin (CNTT). Theo báo cáo của ngành, năm 2019, Việt Nam có khoảng 43,7 triệu người sử dụng smartphone trên tổng dân số 97,4 triệu, chiếm tỷ lệ 44%, thuộc nhóm 15 thị trường smartphone lớn nhất thế giới. Điều này mở ra cơ hội lớn cho việc ứng dụng smartphone trong học tập tiếng Anh, đặc biệt với nhóm người lao động bận rộn như nhân viên văn phòng trong lĩnh vực CNTT tại TP. Hồ Chí Minh.
Luận văn tập trung nghiên cứu nhận thức của người học tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai (EFL) là nhân viên văn phòng trong ngành CNTT về việc sử dụng smartphone trong học tiếng Anh. Mục tiêu chính là khảo sát sự thuận lợi và những khác biệt trong nhận thức theo độ tuổi, giới tính và trình độ tiếng Anh. Phạm vi nghiên cứu bao gồm 416 nhân viên từ 23 nhóm IT tại TP. Hồ Chí Minh, trong đó có 22 công ty CNTT và 1 nhóm freelancer. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc thúc đẩy học tập tự chủ, phát triển các ứng dụng học tiếng Anh trên nền tảng di động, đồng thời hỗ trợ các nhà giáo dục và nhà quản lý đào tạo thích ứng với xu hướng công nghệ 4.0.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:
- MALL (Mobile Assisted Language Learning): Là phương pháp học ngôn ngữ sử dụng thiết bị di động như smartphone, giúp người học tiếp cận tài liệu và giao tiếp mọi lúc mọi nơi.
- SPALL (Smartphone-Assisted Language Learning): Là phân nhánh của MALL, tập trung vào việc sử dụng smartphone trong học tiếng Anh.
- Khái niệm chính: Học tập tự chủ (autonomous learning), kỹ năng tiếng Anh (nghe, nói, đọc, viết), nhận thức người học (perceptions), tác động tích cực và tiêu cực của công nghệ trong giáo dục.
Các khái niệm này giúp phân tích cách smartphone hỗ trợ hoặc hạn chế quá trình học tiếng Anh của người lao động trong ngành CNTT.
Phương pháp nghiên cứu
- Thiết kế nghiên cứu: Phương pháp định lượng với công cụ chính là bảng câu hỏi khảo sát.
- Cỡ mẫu: 416 nhân viên văn phòng trong ngành CNTT tại TP. Hồ Chí Minh, được chọn theo phương pháp thuận tiện (convenience sampling) từ 23 nhóm IT.
- Thu thập dữ liệu: Kết hợp phát bảng câu hỏi trực tiếp tại công ty OPSWAT và khảo sát trực tuyến qua Google Form tại các công ty khác.
- Phân tích dữ liệu: Sử dụng phần mềm SPSS 20 để thực hiện thống kê mô tả, kiểm định Cronbach’s Alpha đánh giá độ tin cậy thang đo, kiểm định T-Test và ANOVA để so sánh sự khác biệt theo nhóm tuổi, giới tính và trình độ tiếng Anh.
- Thời gian nghiên cứu: Khảo sát diễn ra trong vòng 2 tuần.
Quá trình khảo sát được chuẩn hóa qua bước thử nghiệm (pilot) với 20 người tham gia để điều chỉnh nội dung và ngôn ngữ phù hợp với bối cảnh Việt Nam.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Tác động tích cực của smartphone trong học tiếng Anh:
- Người tham gia đồng thuận rằng smartphone giúp họ mở rộng vốn từ vựng (điểm trung bình M=3.79), hỗ trợ dịch thuật chính xác (M=3.83), và tạo điều kiện học tập linh hoạt trong thời gian rảnh (M=3.79).
- Kỹ năng nghe và đọc được cải thiện rõ rệt hơn so với kỹ năng nói và viết, với điểm trung bình lần lượt là 3.71 và 3.91.
- Hơn 90% người tham gia sử dụng smartphone thường xuyên, trong đó 53.8% học tiếng Anh qua smartphone một cách thỉnh thoảng, 22.4% học thường xuyên.
Tác động tiêu cực và hạn chế:
- Người học dễ bị phân tâm bởi các ứng dụng khác trên smartphone như Facebook, Gmail (M=3.85).
- Phần lớn cho rằng việc luyện tập tiếng Anh trực tiếp với bạn bè hoặc giáo viên nước ngoài hiệu quả hơn so với chỉ dựa vào smartphone (M=4.81 và M=3.6).
- Một số lo ngại về việc phụ thuộc quá mức vào smartphone có thể cản trở việc đạt trình độ tiếng Anh cao hơn (M=3.99).
- Tuy nhiên, smartphone không được xem là nguyên nhân chính gây kết quả kém trong các kỳ thi tiếng Anh (M=2.89).
Sự khác biệt theo trình độ tiếng Anh:
- Người có trình độ tiếng Anh rất tốt nhận thấy tác động tích cực của smartphone rõ ràng hơn so với nhóm trình độ trung bình và kém.
- Không có sự khác biệt đáng kể về nhận thức theo giới tính và độ tuổi.
Thảo luận kết quả
Kết quả cho thấy smartphone là công cụ hỗ trợ học tiếng Anh hiệu quả, đặc biệt trong việc phát triển kỹ năng nghe và đọc, phù hợp với đặc thù công việc bận rộn của nhân viên văn phòng ngành CNTT. Điều này tương đồng với các nghiên cứu quốc tế về MALL và SPALL, khẳng định vai trò của công nghệ di động trong việc thúc đẩy học tập tự chủ và tiếp cận tài liệu học tập mọi lúc mọi nơi.
Tuy nhiên, hạn chế về sự tương tác trực tiếp và nguy cơ phân tâm khi sử dụng smartphone cũng được phản ánh rõ. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây chỉ ra rằng smartphone không thể thay thế hoàn toàn vai trò của giáo viên và môi trường học tập tương tác. Việc người học trình độ cao cảm nhận được lợi ích nhiều hơn có thể do họ có kỹ năng tự học và sử dụng công nghệ hiệu quả hơn.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ đồng thuận về các tác động tích cực và tiêu cực, cũng như biểu đồ phân bố điểm trung bình theo kỹ năng tiếng Anh để minh họa sự khác biệt về hiệu quả học tập.
Đề xuất và khuyến nghị
Phát triển ứng dụng học tiếng Anh phù hợp với người đi làm:
- Tập trung vào kỹ năng nghe và đọc, cung cấp nội dung ngắn gọn, dễ tiếp cận.
- Thời gian thực hiện: 6-12 tháng.
- Chủ thể: Các nhà phát triển phần mềm giáo dục.
Tăng cường hướng dẫn và hỗ trợ sử dụng smartphone hiệu quả:
- Tổ chức các buổi đào tạo kỹ năng tự học và quản lý thời gian sử dụng smartphone.
- Mục tiêu giảm thiểu sự phân tâm và tăng hiệu quả học tập.
- Thời gian: 3-6 tháng.
- Chủ thể: Bộ phận nhân sự và đào tạo tại các công ty CNTT.
Khuyến khích kết hợp học tập trực tiếp và trực tuyến:
- Tạo điều kiện cho nhân viên tham gia các câu lạc bộ tiếng Anh hoặc nhóm học tập.
- Thời gian: liên tục.
- Chủ thể: Ban lãnh đạo công ty và các tổ chức đào tạo.
Xây dựng chính sách hỗ trợ học tập tiếng Anh qua smartphone:
- Cung cấp tài khoản ứng dụng bản quyền, ưu đãi học phí cho nhân viên.
- Thời gian: 6 tháng.
- Chủ thể: Ban quản lý công ty và nhà đầu tư.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Nhân viên văn phòng ngành CNTT:
- Lợi ích: Hiểu rõ cách tận dụng smartphone để nâng cao trình độ tiếng Anh phù hợp với lịch làm việc bận rộn.
Nhà quản lý đào tạo và phát triển nguồn nhân lực:
- Lợi ích: Xây dựng chương trình đào tạo linh hoạt, phù hợp với xu hướng học tập di động.
Nhà phát triển ứng dụng giáo dục:
- Lợi ích: Nắm bắt nhu cầu thực tế của người học để thiết kế sản phẩm hiệu quả, thân thiện.
Giảng viên và nhà nghiên cứu giáo dục ngôn ngữ:
- Lợi ích: Tham khảo dữ liệu thực nghiệm về tác động của công nghệ di động trong học tiếng Anh, từ đó phát triển các nghiên cứu tiếp theo.
Câu hỏi thường gặp
Smartphone có thực sự giúp cải thiện kỹ năng tiếng Anh không?
Có, đặc biệt là kỹ năng nghe và đọc. Nghiên cứu cho thấy người học đồng thuận smartphone giúp họ mở rộng từ vựng và tiếp cận tài liệu học tập linh hoạt.Có sự khác biệt về nhận thức giữa các nhóm tuổi và giới tính không?
Nghiên cứu không tìm thấy sự khác biệt đáng kể về nhận thức theo giới tính và độ tuổi, nhưng trình độ tiếng Anh ảnh hưởng đến mức độ đánh giá tác động của smartphone.Những hạn chế khi học tiếng Anh qua smartphone là gì?
Người học dễ bị phân tâm bởi các ứng dụng khác, thiếu sự tương tác trực tiếp và có thể phụ thuộc quá mức vào công nghệ, ảnh hưởng đến hiệu quả học tập.Làm thế nào để giảm thiểu sự phân tâm khi học qua smartphone?
Người học nên thiết lập thời gian học cố định, tắt các thông báo không cần thiết và kết hợp học tập với các hoạt động tương tác trực tiếp.Smartphone có thể thay thế giáo viên trong việc dạy tiếng Anh không?
Không, smartphone hỗ trợ học tập nhưng không thể thay thế vai trò của giáo viên và môi trường học tập tương tác trực tiếp.
Kết luận
- Smartphone là công cụ hỗ trợ hiệu quả trong việc học tiếng Anh, đặc biệt với kỹ năng nghe và đọc, phù hợp với người lao động bận rộn trong ngành CNTT.
- Người học trình độ tiếng Anh cao nhận thấy lợi ích rõ ràng hơn khi sử dụng smartphone trong học tập.
- Hạn chế chính là sự phân tâm và thiếu tương tác trực tiếp, smartphone không thể thay thế hoàn toàn giáo viên.
- Nghiên cứu góp phần thúc đẩy học tập tự chủ và phát triển các ứng dụng học tiếng Anh trên nền tảng di động tại Việt Nam.
- Các bước tiếp theo bao gồm phát triển ứng dụng phù hợp, đào tạo kỹ năng sử dụng smartphone hiệu quả và kết hợp học tập trực tiếp – trực tuyến.
Hành động ngay: Các nhà quản lý và nhân viên trong ngành CNTT nên áp dụng các giải pháp học tập qua smartphone để nâng cao trình độ tiếng Anh, đáp ứng yêu cầu công việc và phát triển sự nghiệp trong thời đại công nghệ số.