Tổng quan nghiên cứu

Trong lĩnh vực xây dựng, đặc biệt là các dự án cao tầng, việc lãng phí thời gian trong giai đoạn hoàn thiện công trình là một vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng đến hiệu quả và chi phí của dự án. Theo báo cáo ngành, tỷ lệ lãng phí thời gian trong các dự án xây dựng cao tầng có thể chiếm tới 16-83% tổng thời gian thực hiện, gây thiệt hại lớn về tài chính và nguồn lực. Nghiên cứu này tập trung phân tích nguyên nhân gây lãng phí thời gian trong giai đoạn hoàn thiện các dự án cao tầng tại thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn 2018-2020. Mục tiêu chính là xác định các nhóm nguyên nhân chính ảnh hưởng đến lãng phí thời gian, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm giảm thiểu và nâng cao hiệu quả quản lý dự án.

Phạm vi nghiên cứu bao gồm khảo sát 127 người tham gia dự án xây dựng cao tầng, trong đó có 57% là kỹ sư thi công, 18% là ban quản lý dự án, 12% là nhà thầu phụ và 13% là các bên liên quan khác. Nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích nhân tố khám phá (EFA) và mô hình phương trình cấu trúc (SEM) để đánh giá mối quan hệ giữa các nhóm nguyên nhân. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện quản lý thời gian, giảm thiểu lãng phí và tăng giá trị cho doanh nghiệp xây dựng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: Lý thuyết Quản lý Lãng phí trong xây dựng và Mô hình Quản lý Thời gian dự án. Lý thuyết Quản lý Lãng phí (theo Koskela, 1992) nhấn mạnh việc nhận diện và loại bỏ các hoạt động không tạo giá trị trong quá trình thi công. Mô hình Quản lý Thời gian dự án (theo Hair et al., 1998) tập trung vào việc đo lường và kiểm soát các yếu tố ảnh hưởng đến tiến độ dự án.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Lãng phí thời gian (Time Waste): Thời gian bị mất do các hoạt động không hiệu quả hoặc không cần thiết.
  • Nhóm nguyên nhân (Factor Groups): Các nhóm yếu tố ảnh hưởng đến lãng phí thời gian, gồm: tổ chức, thiết kế, nguồn lực, phối hợp.
  • Phân tích nhân tố khám phá (EFA): Phương pháp xác định cấu trúc tiềm ẩn của các biến quan sát.
  • Mô hình phương trình cấu trúc (SEM): Phương pháp phân tích mối quan hệ phức tạp giữa các biến tiềm ẩn.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ khảo sát 127 người tham gia các dự án xây dựng cao tầng tại TP. Hồ Chí Minh trong giai đoạn 2018-2020. Mẫu nghiên cứu bao gồm kỹ sư thi công, ban quản lý dự án, nhà thầu phụ và các bên liên quan khác, được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện nhằm đảm bảo tính đại diện cho nhóm đối tượng nghiên cứu.

Phương pháp phân tích bao gồm:

  • Phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định các nhóm nguyên nhân chính gây lãng phí thời gian.
  • Phân tích xác nhận (CFA) để kiểm định độ tin cậy và tính hợp lệ của các nhân tố.
  • Mô hình phương trình cấu trúc (SEM) để đánh giá mối quan hệ tương tác giữa các nhóm nguyên nhân.

Quá trình nghiên cứu được thực hiện trong 12 tháng, từ tháng 1/2019 đến tháng 12/2019, bao gồm thu thập dữ liệu, xử lý và phân tích kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Xác định 5 nhóm nguyên nhân chính gây lãng phí thời gian: Qua phân tích EFA, năm nhóm nguyên nhân được xác định gồm: tổ chức, thiết kế, nguồn lực, phối hợp và các yếu tố bên ngoài. Mỗi nhóm chiếm tỷ lệ ảnh hưởng từ 16% đến 42% trong tổng lãng phí thời gian.
  2. Tỷ lệ lãng phí thời gian trung bình trong dự án cao tầng là khoảng 57%: Trong số 127 người khảo sát, 57% cho biết thời gian thực hiện dự án bị kéo dài do các nguyên nhân trên, trong đó nhóm nguyên nhân về nguồn lực và phối hợp chiếm tỷ lệ cao nhất (42% và 36%).
  3. Mối quan hệ tương tác giữa các nhóm nguyên nhân: Mô hình SEM cho thấy nhóm nguyên nhân tổ chức và thiết kế có ảnh hưởng trực tiếp đến nhóm nguyên nhân phối hợp và nguồn lực, từ đó tác động đến tổng lãng phí thời gian.
  4. Kinh nghiệm và trình độ của nhân sự ảnh hưởng đến mức độ lãng phí: 39% người tham gia có kinh nghiệm dưới 3 năm, 36% có kinh nghiệm từ 3-5 năm, và 25% trên 5 năm. Nhóm có kinh nghiệm thấp thường gặp khó khăn trong phối hợp và quản lý thời gian, làm tăng tỷ lệ lãng phí.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân tổ chức bao gồm sự thiếu rõ ràng trong phân công nhiệm vụ và quy trình làm việc không hiệu quả, dẫn đến chồng chéo và trì hoãn. Thiết kế kém chất lượng hoặc thay đổi thiết kế giữa chừng cũng làm phát sinh nhiều công việc lại, gây lãng phí thời gian. Nguồn lực không đủ hoặc phân bổ không hợp lý làm gián đoạn tiến độ thi công. Phối hợp kém giữa các bên liên quan làm tăng thời gian chờ đợi và xử lý sự cố.

So sánh với các nghiên cứu quốc tế, tỷ lệ lãng phí thời gian trong dự án cao tầng tại Việt Nam tương đương hoặc cao hơn do đặc thù quản lý và nguồn lực. Việc trình bày dữ liệu qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ ảnh hưởng của từng nhóm nguyên nhân và bảng phân tích SEM giúp minh họa mối quan hệ tương tác giữa các yếu tố.

Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cải thiện quản lý tổ chức, nâng cao chất lượng thiết kế và tăng cường phối hợp giữa các bên để giảm thiểu lãng phí thời gian trong các dự án xây dựng cao tầng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực nhân sự: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý dự án và kỹ năng phối hợp cho đội ngũ kỹ sư và quản lý, nhằm giảm thiểu sai sót và tăng hiệu quả làm việc. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Ban quản lý dự án và các công ty xây dựng.
  2. Cải tiến quy trình quản lý và phân công công việc rõ ràng: Xây dựng hệ thống quy trình chuẩn, phân công nhiệm vụ cụ thể và minh bạch để tránh chồng chéo và trì hoãn. Thời gian thực hiện: 3 tháng; Chủ thể: Ban quản lý dự án.
  3. Nâng cao chất lượng thiết kế và kiểm soát thay đổi thiết kế: Áp dụng các công cụ kiểm tra thiết kế kỹ thuật số và quy trình phê duyệt nghiêm ngặt để hạn chế thay đổi không cần thiết. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Nhà thiết kế và chủ đầu tư.
  4. Tăng cường phối hợp và giao tiếp giữa các bên liên quan: Thiết lập các cuộc họp định kỳ, sử dụng phần mềm quản lý dự án để cập nhật tiến độ và xử lý kịp thời các vấn đề phát sinh. Thời gian thực hiện: liên tục; Chủ thể: Ban quản lý dự án, nhà thầu và các bên liên quan.
  5. Áp dụng công nghệ quản lý dự án hiện đại: Sử dụng phần mềm BIM và các công cụ quản lý tiến độ để theo dõi và dự báo tiến độ chính xác hơn, giảm thiểu rủi ro lãng phí thời gian. Thời gian thực hiện: 12 tháng; Chủ thể: Công ty xây dựng và chủ đầu tư.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban quản lý dự án xây dựng: Giúp nhận diện các nguyên nhân gây lãng phí thời gian và áp dụng các giải pháp quản lý hiệu quả để nâng cao tiến độ và chất lượng dự án.
  2. Nhà thầu thi công và nhà thầu phụ: Cung cấp thông tin về các yếu tố ảnh hưởng đến tiến độ thi công, từ đó cải thiện phối hợp và sử dụng nguồn lực hợp lý.
  3. Chuyên gia tư vấn và thiết kế xây dựng: Hỗ trợ trong việc kiểm soát chất lượng thiết kế và giảm thiểu thay đổi không cần thiết, góp phần giảm lãng phí thời gian.
  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành xây dựng: Là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, phân tích dữ liệu và ứng dụng mô hình SEM trong lĩnh vực quản lý dự án xây dựng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Lãng phí thời gian trong xây dựng cao tầng là gì?
    Lãng phí thời gian là khoảng thời gian bị mất do các hoạt động không hiệu quả, như chờ đợi, sửa chữa lỗi, hoặc phối hợp kém giữa các bên, làm kéo dài tiến độ dự án. Ví dụ, việc thay đổi thiết kế giữa chừng gây gián đoạn thi công.

  2. Nguyên nhân chính gây lãng phí thời gian trong dự án cao tầng là gì?
    Nghiên cứu xác định 5 nhóm nguyên nhân chính: tổ chức, thiết kế, nguồn lực, phối hợp và các yếu tố bên ngoài. Trong đó, nguồn lực và phối hợp chiếm tỷ lệ ảnh hưởng cao nhất, lần lượt là 42% và 36%.

  3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng để phân tích nguyên nhân?
    Nghiên cứu sử dụng phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định các nhóm nguyên nhân, phân tích xác nhận (CFA) để kiểm định độ tin cậy, và mô hình phương trình cấu trúc (SEM) để đánh giá mối quan hệ giữa các nhóm nguyên nhân.

  4. Làm thế nào để giảm thiểu lãng phí thời gian trong dự án xây dựng?
    Các giải pháp bao gồm đào tạo nhân sự, cải tiến quy trình quản lý, nâng cao chất lượng thiết kế, tăng cường phối hợp giữa các bên và áp dụng công nghệ quản lý dự án hiện đại như BIM.

  5. Ai nên sử dụng kết quả nghiên cứu này?
    Ban quản lý dự án, nhà thầu thi công, chuyên gia tư vấn thiết kế và các nhà nghiên cứu ngành xây dựng đều có thể áp dụng kết quả để nâng cao hiệu quả quản lý và giảm thiểu lãng phí trong dự án.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã xác định 5 nhóm nguyên nhân chính ảnh hưởng đến lãng phí thời gian trong giai đoạn hoàn thiện dự án cao tầng, với tỷ lệ lãng phí trung bình khoảng 57%.
  • Mối quan hệ tương tác giữa các nhóm nguyên nhân được mô hình SEM làm rõ, giúp hiểu sâu hơn về cơ chế phát sinh lãng phí.
  • Kinh nghiệm và trình độ nhân sự là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến mức độ lãng phí thời gian.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực quản lý, cải tiến quy trình và áp dụng công nghệ để giảm thiểu lãng phí.
  • Nghiên cứu có thể được áp dụng trong các dự án xây dựng cao tầng tại Việt Nam và các nước có điều kiện tương tự, góp phần nâng cao hiệu quả và giá trị doanh nghiệp.

Hành động tiếp theo: Các doanh nghiệp xây dựng và ban quản lý dự án nên triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 6-12 tháng tới để đánh giá hiệu quả giảm thiểu lãng phí thời gian. Độc giả quan tâm có thể liên hệ để nhận bản đầy đủ luận văn và tư vấn áp dụng thực tiễn.