Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội hiện nay, ngành xây dựng giữ vai trò then chốt trong việc thúc đẩy sự phát triển hạ tầng và nâng cao chất lượng cuộc sống. Tại Việt Nam, đặc biệt là tỉnh Lâm Đồng, công tác quản lý chất lượng thi công xây dựng công trình giao thông được xem là yếu tố quyết định đến hiệu quả đầu tư và sự bền vững của các dự án. Theo báo cáo ngành xây dựng năm 2019, cả nước có khoảng 18.500 công trình được nghiệm thu đưa vào sử dụng, trong đó có nhiều công trình giao thông trọng điểm như cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi, quốc lộ 27, quốc lộ 28B tại Lâm Đồng. Tuy nhiên, thực trạng quản lý chất lượng thi công tại Ban Quản lý bảo trì đường bộ tỉnh Lâm Đồng còn tồn tại nhiều hạn chế, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng công trình và hiệu quả đầu tư.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm tăng cường công tác quản lý chất lượng thi công xây dựng công trình tại Ban Quản lý bảo trì đường bộ tỉnh Lâm Đồng, qua đó nâng cao chất lượng công trình, đảm bảo tiến độ và hiệu quả sử dụng vốn đầu tư. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các dự án xây dựng công trình giao thông do Ban Quản lý bảo trì đường bộ tỉnh Lâm Đồng quản lý trong giai đoạn 2017-2019. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc đề xuất các giải pháp quản lý phù hợp, góp phần nâng cao năng lực quản lý dự án xây dựng công trình giao thông, giảm thiểu rủi ro về chất lượng và tăng cường sự minh bạch trong quá trình thi công.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý chất lượng trong xây dựng, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý chất lượng toàn diện (TQM): Nhấn mạnh sự tham gia của toàn bộ các bên liên quan trong quá trình quản lý chất lượng, từ khâu lập kế hoạch, thiết kế, thi công đến nghiệm thu và bảo trì công trình.
  • Mô hình ISO 9001:2015: Áp dụng hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn quốc tế, tập trung vào kiểm soát quy trình, cải tiến liên tục và thỏa mãn nhu cầu khách hàng.
  • Khái niệm chất lượng công trình xây dựng: Được hiểu là sự đáp ứng các yêu cầu về an toàn, bền vững, kỹ thuật và mỹ thuật theo quy chuẩn, tiêu chuẩn xây dựng và hợp đồng kinh tế.
  • Mô hình quản lý dự án xây dựng: Bao gồm các giai đoạn chuẩn bị đầu tư, thực hiện đầu tư và kết thúc dự án, với các hoạt động quản lý chất lượng tương ứng ở từng giai đoạn.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: quản lý chất lượng thi công, kiểm soát chất lượng sản phẩm xây dựng, hệ thống quản lý chất lượng, tiêu chuẩn và quy chuẩn xây dựng, giám sát thi công, nghiệm thu công trình.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa lý thuyết và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ các văn bản pháp luật (Luật Xây dựng, Nghị định 06/2021/NĐ-CP), báo cáo ngành xây dựng năm 2019, hồ sơ dự án và tài liệu quản lý tại Ban Quản lý bảo trì đường bộ tỉnh Lâm Đồng, cùng các tài liệu tham khảo chuyên ngành.
  • Phương pháp khảo sát, đánh giá: Thực hiện khảo sát thực trạng quản lý chất lượng thi công tại Ban Quản lý bảo trì đường bộ tỉnh Lâm Đồng thông qua phỏng vấn cán bộ, chuyên gia và phân tích hồ sơ dự án.
  • Phương pháp phân tích, tổng hợp: Đánh giá các kết quả thu thập được, so sánh với các tiêu chuẩn, quy chuẩn hiện hành và kinh nghiệm quốc tế để xác định tồn tại, hạn chế.
  • Phương pháp chuyên gia: Tham vấn ý kiến các chuyên gia trong lĩnh vực quản lý xây dựng và quản lý chất lượng công trình để đề xuất giải pháp phù hợp.

Cỡ mẫu khảo sát khoảng 30 cán bộ, chuyên gia và các bên liên quan tại Ban Quản lý bảo trì đường bộ tỉnh Lâm Đồng. Phương pháp chọn mẫu theo phương pháp phi xác suất, tập trung vào những người có kinh nghiệm và trách nhiệm trong quản lý chất lượng thi công. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 1 đến tháng 12 năm 2021.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý chất lượng thi công còn nhiều hạn chế: Qua khảo sát, khoảng 40% hồ sơ thiết kế và khảo sát chưa phản ánh đúng thực tế thi công, dẫn đến việc điều chỉnh thiết kế phát sinh trong quá trình thi công. Tỷ lệ hồ sơ phải trả lại để sửa đổi chiếm khoảng 0,4% tổng số hồ sơ thẩm định, tuy nhỏ nhưng ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng công trình.

  2. Năng lực quản lý dự án còn hạn chế: Khoảng 35% chủ đầu tư và Ban Quản lý dự án chưa có chuyên môn sâu về xây dựng, dẫn đến việc phụ thuộc nhiều vào đơn vị tư vấn giám sát. Điều này làm giảm hiệu quả kiểm soát chất lượng thi công, tăng nguy cơ sai sót và sự cố kỹ thuật.

  3. Thiếu đồng bộ trong quy trình quản lý chất lượng: Hơn 50% các dự án chưa xây dựng hoặc áp dụng đầy đủ quy trình quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 9001:2015. Việc thiếu các quy trình chuẩn hóa gây khó khăn trong kiểm soát tiến độ, chất lượng và xử lý các phát sinh trong thi công.

  4. Thiếu trang thiết bị và phần mềm quản lý hiện đại: Ban Quản lý bảo trì đường bộ tỉnh Lâm Đồng chưa đầu tư đầy đủ các công cụ hỗ trợ quản lý như phần mềm giám sát thi công, hệ thống lưu trữ hồ sơ điện tử, dẫn đến việc quản lý hồ sơ và kiểm soát chất lượng còn thủ công, thiếu hiệu quả.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên xuất phát từ năng lực quản lý dự án còn yếu, thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan và hạn chế về công nghệ quản lý. So sánh với kinh nghiệm quốc tế, như Pháp và Mỹ, việc áp dụng hệ thống quản lý chất lượng nghiêm ngặt, độc lập trong kiểm tra giám sát và chế độ bảo hiểm bắt buộc đã giúp giảm thiểu rủi ro và nâng cao chất lượng công trình. Tại Việt Nam, việc ban hành Nghị định 06/2021/NĐ-CP đã tạo khung pháp lý rõ ràng hơn cho công tác quản lý chất lượng, tuy nhiên việc triển khai thực tế còn nhiều khó khăn do hạn chế về nguồn lực và nhận thức.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ hồ sơ phải sửa đổi, biểu đồ năng lực chuyên môn của cán bộ quản lý dự án, và bảng so sánh áp dụng quy trình quản lý chất lượng theo ISO tại các dự án. Những kết quả này nhấn mạnh sự cần thiết phải nâng cao năng lực quản lý, hoàn thiện quy trình và ứng dụng công nghệ trong quản lý thi công xây dựng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn cho cán bộ quản lý dự án: Tổ chức các khóa đào tạo định kỳ về quản lý chất lượng thi công, tiêu chuẩn xây dựng và kỹ năng giám sát thi công. Mục tiêu nâng cao năng lực chuyên môn cho ít nhất 80% cán bộ trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý bảo trì đường bộ phối hợp với các trường đại học, viện nghiên cứu.

  2. Hoàn thiện và chuẩn hóa quy trình quản lý chất lượng thi công theo tiêu chuẩn ISO 9001:2015: Xây dựng bộ quy trình quản lý chất lượng đồng bộ, áp dụng cho tất cả các dự án do Ban quản lý điều hành. Thời gian triển khai trong 6 tháng, đánh giá hiệu quả sau 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý bảo trì đường bộ phối hợp với chuyên gia tư vấn.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý hồ sơ và giám sát thi công: Đầu tư phần mềm quản lý dự án, lưu trữ hồ sơ điện tử và hệ thống giám sát thi công trực tuyến để nâng cao hiệu quả kiểm soát chất lượng và tiến độ. Mục tiêu hoàn thành trong 9 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý bảo trì đường bộ phối hợp với đơn vị công nghệ thông tin.

  4. Tăng cường kiểm tra, giám sát độc lập và minh bạch trong thi công: Thuê các đơn vị tư vấn giám sát độc lập có năng lực, đồng thời xây dựng cơ chế báo cáo và xử lý vi phạm minh bạch, kịp thời. Thực hiện ngay và duy trì liên tục. Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý bảo trì đường bộ và Sở Giao thông vận tải tỉnh Lâm Đồng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý dự án xây dựng công trình giao thông: Nghiên cứu giúp nâng cao năng lực quản lý chất lượng thi công, áp dụng các quy trình chuẩn hóa và công nghệ quản lý hiện đại.

  2. Chủ đầu tư và các đơn vị tư vấn giám sát: Tham khảo để hiểu rõ vai trò, trách nhiệm trong quản lý chất lượng, từ đó phối hợp hiệu quả hơn trong quá trình thi công.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý xây dựng: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về quản lý chất lượng thi công, đồng thời đề xuất các giải pháp cải tiến phù hợp với điều kiện Việt Nam.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng và giao thông vận tải: Là tài liệu tham khảo để hoàn thiện chính sách, quy định và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực xây dựng công trình giao thông.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao quản lý chất lượng thi công xây dựng công trình lại quan trọng?
    Quản lý chất lượng thi công đảm bảo công trình đạt yêu cầu kỹ thuật, an toàn và bền vững, tránh lãng phí nguồn lực và giảm thiểu rủi ro sự cố. Ví dụ, các công trình giao thông kém chất lượng có thể gây tai nạn và hư hỏng nhanh chóng.

  2. Những khó khăn chính trong quản lý chất lượng thi công tại Ban Quản lý bảo trì đường bộ tỉnh Lâm Đồng là gì?
    Khó khăn gồm năng lực quản lý hạn chế, thiếu quy trình chuẩn hóa, thiếu công nghệ hỗ trợ và sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa các bên liên quan.

  3. ISO 9001:2015 có vai trò như thế nào trong quản lý chất lượng thi công?
    ISO 9001:2015 cung cấp hệ thống quản lý chất lượng chuẩn hóa, giúp kiểm soát quy trình, cải tiến liên tục và đảm bảo thỏa mãn yêu cầu khách hàng, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý thi công.

  4. Làm thế nào để nâng cao năng lực quản lý dự án xây dựng?
    Thông qua đào tạo chuyên môn, bồi dưỡng kỹ năng quản lý, áp dụng quy trình chuẩn và sử dụng công nghệ quản lý hiện đại, đồng thời tăng cường giám sát và đánh giá hiệu quả công việc.

  5. Các giải pháp công nghệ nào có thể áp dụng để cải thiện quản lý chất lượng thi công?
    Phần mềm quản lý dự án, hệ thống lưu trữ hồ sơ điện tử, giám sát thi công trực tuyến và ứng dụng công nghệ thông tin giúp tăng tính minh bạch, hiệu quả và giảm sai sót trong quản lý.

Kết luận

  • Quản lý chất lượng thi công xây dựng công trình tại Ban Quản lý bảo trì đường bộ tỉnh Lâm Đồng còn nhiều tồn tại, ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư và chất lượng công trình.
  • Năng lực quản lý dự án, quy trình quản lý chất lượng và ứng dụng công nghệ là những điểm yếu cần được cải thiện.
  • Luận văn đề xuất các giải pháp cụ thể như đào tạo cán bộ, chuẩn hóa quy trình theo ISO 9001:2015, ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường giám sát độc lập.
  • Thời gian triển khai các giải pháp đề xuất từ 6 đến 12 tháng, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và chất lượng thi công.
  • Kêu gọi các cơ quan quản lý, chủ đầu tư và các bên liên quan phối hợp thực hiện để đảm bảo sự phát triển bền vững của các dự án xây dựng công trình giao thông tại tỉnh Lâm Đồng.