Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển đô thị nhanh chóng tại Việt Nam, đặc biệt là tại thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, công tác giám sát thi công công trình xây dựng đô thị đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo chất lượng và tiến độ các dự án đầu tư xây dựng. Theo thống kê, tính đến năm 2019, Việt Nam có trên 833 đô thị với tỷ lệ đô thị hóa đạt khoảng 38%, trong đó Phan Thiết là đô thị loại II đang hướng tới đô thị loại I. Sự phát triển này kéo theo nhu cầu nâng cao chất lượng giám sát thi công nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao về kỹ thuật, an toàn và hiệu quả đầu tư.

Luận văn tập trung nghiên cứu các giải pháp nâng cao chất lượng giám sát thi công công trình đô thị tại Ban Quản lý Dự án Đầu tư Xây dựng thành phố Phan Thiết, với phạm vi nghiên cứu từ năm 2016 đến 2020. Mục tiêu chính là đánh giá thực trạng công tác giám sát, xác định các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chất lượng thi công, góp phần thúc đẩy phát triển đô thị bền vững. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện năng lực tổ chức, nâng cao trình độ chuyên môn của đội ngũ giám sát, đồng thời hỗ trợ chủ đầu tư kiểm soát tốt hơn chất lượng, tiến độ và an toàn thi công các công trình xây dựng đô thị.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản lý chất lượng xây dựng và mô hình quản lý dự án xây dựng. Lý thuyết quản lý chất lượng xây dựng tập trung vào các nguyên tắc kiểm soát chất lượng xuyên suốt quá trình thi công, bao gồm kiểm tra vật liệu, giám sát kỹ thuật và nghiệm thu công trình theo quy chuẩn Việt Nam. Mô hình quản lý dự án xây dựng nhấn mạnh vai trò của các chủ thể tham gia như chủ đầu tư, tư vấn giám sát, nhà thầu thi công và cơ quan quản lý nhà nước trong việc phối hợp đảm bảo chất lượng và tiến độ dự án.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: giám sát thi công, chất lượng công trình, năng lực tổ chức giám sát, quy trình nghiệm thu và tiêu chuẩn kỹ thuật xây dựng. Luật Xây dựng 2014 và Nghị định 46/2015/NĐ-CP về quản lý chất lượng công trình xây dựng là cơ sở pháp lý quan trọng, quy định rõ trách nhiệm và quyền hạn của các bên liên quan trong công tác giám sát thi công.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp khảo sát thực tế kết hợp phân tích thống kê và tổng hợp. Nguồn dữ liệu chính bao gồm số liệu khảo sát tại Ban Quản lý Dự án Đầu tư Xây dựng thành phố Phan Thiết, các báo cáo giám sát thi công, hồ sơ nghiệm thu công trình và phỏng vấn chuyên gia. Cỡ mẫu khảo sát khoảng 100 cán bộ, kỹ sư tham gia giám sát thi công với đa dạng vị trí công tác và kinh nghiệm.

Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu ngẫu nhiên có phân tầng nhằm đảm bảo đại diện cho các nhóm đối tượng khác nhau trong Ban Quản lý dự án. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phần mềm thống kê với các kỹ thuật mô tả, phân tích tương quan và hồi quy để xác định các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng giám sát. Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2019 đến tháng 12/2020, bao gồm giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nguồn nhân lực giám sát còn hạn chế về năng lực và kinh nghiệm: Khoảng 60% cán bộ giám sát tại Ban có trình độ đại học trở lên, nhưng chỉ khoảng 45% có kinh nghiệm trên 5 năm trong lĩnh vực giám sát thi công. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả kiểm soát chất lượng công trình.

  2. Chi phí giám sát thấp, ảnh hưởng đến chất lượng công tác: Mức chi phí giám sát thi công dao động từ 0,35% đến 3,28% tổng giá trị dự án, chỉ đủ trang trải lương cho kỹ sư giám sát chuyên nghiệp mà thiếu hụt các chi phí thiết yếu khác như trang thiết bị, phương tiện đi lại. Tỷ lệ này thấp hơn nhiều so với mức cần thiết để đảm bảo giám sát hiệu quả.

  3. Quy trình giám sát chưa đồng bộ và thiếu sự phối hợp chặt chẽ: Khoảng 40% dự án được khảo sát cho thấy quy trình giám sát chưa được thực hiện đầy đủ, đặc biệt trong việc kiểm tra vật liệu và nghiệm thu từng hạng mục. Sự phối hợp giữa các chủ thể như chủ đầu tư, tư vấn giám sát và nhà thầu còn nhiều bất cập.

  4. Tình trạng vi phạm kỹ thuật và an toàn thi công vẫn còn xảy ra: Một số công trình tại Phan Thiết đã ghi nhận các sự cố như sập giàn giáo, nứt kết cấu bê tông do giám sát không chặt chẽ, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng và an toàn công trình.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên là do đội ngũ giám sát còn trẻ, thiếu kinh nghiệm và chưa được đào tạo bài bản, trong khi chi phí giám sát thấp khiến các đơn vị tư vấn phải cắt giảm nhân lực và thiết bị hỗ trợ. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng tại các đô thị lớn khác, Phan Thiết còn nhiều hạn chế về năng lực tổ chức và quy trình quản lý chất lượng thi công.

Việc thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các chủ thể làm giảm khả năng phát hiện và xử lý kịp thời các sai sót kỹ thuật. Kết quả nghiên cứu được minh họa qua biểu đồ phân bố kinh nghiệm giám sát viên và bảng thống kê tỷ lệ dự án có vi phạm kỹ thuật, cho thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa năng lực nhân sự và chất lượng giám sát.

Ý nghĩa của nghiên cứu là cung cấp cơ sở khoa học để Ban Quản lý Dự án Đầu tư Xây dựng thành phố Phan Thiết cải tiến công tác giám sát, từ đó nâng cao chất lượng công trình đô thị, đảm bảo an toàn và hiệu quả đầu tư, góp phần phát triển đô thị bền vững.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực đội ngũ giám sát: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kỹ thuật thi công, quản lý chất lượng và pháp luật xây dựng cho cán bộ giám sát. Mục tiêu nâng tỷ lệ giám sát viên có kinh nghiệm trên 5 năm lên ít nhất 70% trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý Dự án phối hợp với các trường đại học, viện nghiên cứu.

  2. Điều chỉnh mức chi phí giám sát phù hợp với yêu cầu thực tế: Đề xuất tăng mức chi phí giám sát lên tối thiểu 1,5% tổng giá trị dự án để đảm bảo trang bị đầy đủ nhân lực và thiết bị hỗ trợ. Thời gian thực hiện trong 1 năm, chủ thể: Sở Xây dựng và Ban Quản lý Dự án.

  3. Xây dựng và chuẩn hóa quy trình giám sát thi công: Ban hành quy trình giám sát chi tiết, rõ ràng, bao gồm các bước kiểm tra vật liệu, nghiệm thu từng hạng mục và phối hợp giữa các bên liên quan. Áp dụng thí điểm trong các dự án mới trong 6 tháng đầu năm. Chủ thể: Ban Quản lý Dự án và các đơn vị tư vấn.

  4. Tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm kỹ thuật: Thiết lập hệ thống kiểm tra định kỳ và đột xuất, phối hợp với cơ quan quản lý nhà nước để xử lý nghiêm các vi phạm về chất lượng và an toàn thi công. Mục tiêu giảm 50% số vụ vi phạm trong 2 năm tới. Chủ thể: Ban Quản lý Dự án, Sở Xây dựng và các cơ quan chức năng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Quản lý Dự án Đầu tư Xây dựng các đô thị: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng giám sát thi công, từ đó cải tiến quy trình và nâng cao hiệu quả quản lý dự án.

  2. Các tổ chức tư vấn giám sát xây dựng: Áp dụng các giải pháp nâng cao năng lực chuyên môn và tổ chức công tác giám sát, đảm bảo tuân thủ quy chuẩn kỹ thuật và pháp luật.

  3. Chủ đầu tư dự án xây dựng sử dụng vốn ngân sách nhà nước: Hiểu rõ vai trò và trách nhiệm trong công tác giám sát, từ đó lựa chọn đơn vị tư vấn phù hợp và kiểm soát chất lượng thi công hiệu quả.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng: Sử dụng kết quả nghiên cứu để hoàn thiện chính sách, quy định và tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động xây dựng trên địa bàn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao chất lượng giám sát thi công lại quan trọng đối với công trình xây dựng?
    Chất lượng giám sát đảm bảo công trình được thi công đúng thiết kế, tiêu chuẩn kỹ thuật, giúp ngăn ngừa sai sót, giảm thiểu rủi ro và đảm bảo an toàn, hiệu quả đầu tư.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến chất lượng giám sát thi công?
    Nguồn nhân lực có trình độ và kinh nghiệm, mức chi phí giám sát, quy trình giám sát chuẩn hóa và sự phối hợp giữa các chủ thể là những yếu tố then chốt.

  3. Làm thế nào để nâng cao năng lực đội ngũ giám sát thi công?
    Thông qua đào tạo chuyên môn, bồi dưỡng kỹ năng thực tế, cấp chứng chỉ hành nghề và tạo điều kiện làm việc chuyên nghiệp, có trang thiết bị hỗ trợ đầy đủ.

  4. Chi phí giám sát thi công hiện nay có đủ để đảm bảo chất lượng không?
    Theo khảo sát, mức chi phí hiện tại thường thấp hơn mức cần thiết, dẫn đến thiếu hụt nhân lực và thiết bị, ảnh hưởng đến hiệu quả giám sát.

  5. Vai trò của cơ quan quản lý nhà nước trong công tác giám sát thi công là gì?
    Cơ quan quản lý nhà nước có trách nhiệm ban hành quy định, kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm nhằm đảm bảo công tác giám sát thi công được thực hiện nghiêm túc và hiệu quả.

Kết luận

  • Luận văn đã đánh giá thực trạng công tác giám sát thi công công trình đô thị tại Ban Quản lý Dự án Đầu tư Xây dựng thành phố Phan Thiết, xác định các tồn tại về năng lực nhân sự, chi phí và quy trình giám sát.
  • Nghiên cứu dựa trên cơ sở pháp lý vững chắc, kết hợp khảo sát thực tế và phân tích thống kê, cung cấp bằng chứng khoa học cho các đề xuất giải pháp.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm nâng cao năng lực đội ngũ giám sát, điều chỉnh chi phí, chuẩn hóa quy trình và tăng cường kiểm tra xử lý vi phạm.
  • Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn lớn, hỗ trợ Ban Quản lý Dự án và các chủ thể liên quan nâng cao hiệu quả quản lý chất lượng thi công xây dựng đô thị.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai thí điểm các giải pháp, đánh giá hiệu quả và mở rộng áp dụng trên phạm vi toàn tỉnh, đồng thời phối hợp với các cơ quan quản lý nhà nước để hoàn thiện chính sách.

Hành động ngay: Các đơn vị quản lý dự án và tư vấn giám sát cần xem xét áp dụng các giải pháp đề xuất nhằm nâng cao chất lượng giám sát thi công, góp phần phát triển đô thị Phan Thiết bền vững và hiệu quả.