Tổng quan nghiên cứu

Khánh Hòa là tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ với diện tích tự nhiên khoảng 5.197 km², dân số khoảng 1,142,107 người, gồm nhiều dân tộc sinh sống. Tỉnh có vị trí địa lý thuận lợi về giao thông đường bộ, đường sắt, đường biển và hàng không, tạo điều kiện phát triển kinh tế - xã hội. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, mưa bão, lũ lụt diễn biến phức tạp, các công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn tại Khánh Hòa đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tưới tiêu, phòng chống thiên tai và phát triển kinh tế địa phương.

Tuy nhiên, thực trạng chất lượng công trình xây dựng tại Khánh Hòa còn nhiều hạn chế, với các công trình thủy lợi, đê điều, kè sạt lở xuống cấp nghiêm trọng, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng và an toàn cho người dân. Công tác quản lý chất lượng thi công xây dựng các công trình này chưa được hoàn thiện, dẫn đến nhiều sự cố, hư hỏng, gây thiệt hại về kinh tế và xã hội.

Mục tiêu nghiên cứu là đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chất lượng thi công xây dựng các công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn tại Khánh Hòa, nhằm nâng cao hiệu quả đầu tư, đảm bảo an toàn và bền vững cho các công trình. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các dự án do Ban Quản lý Dự án Đầu tư xây dựng các công trình Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Khánh Hòa làm chủ đầu tư trong giai đoạn 2014-2021.

Nghiên cứu có ý nghĩa khoa học trong việc hệ thống hóa cơ sở lý thuyết, pháp luật và thực tiễn quản lý chất lượng công trình xây dựng tại địa phương; đồng thời có ý nghĩa thực tiễn khi cung cấp các giải pháp cụ thể, khả thi để nâng cao năng lực quản lý, giảm thiểu rủi ro và tăng cường hiệu quả sử dụng vốn đầu tư xây dựng công trình.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý chất lượng xây dựng, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý chất lượng toàn diện (TQM): Nhấn mạnh việc kiểm soát và cải tiến liên tục chất lượng trong toàn bộ quá trình xây dựng, từ lập dự án đến nghiệm thu và bảo trì công trình.

  • Mô hình quản lý dự án xây dựng theo chu trình PDCA (Plan-Do-Check-Act): Áp dụng để tổ chức, giám sát và đánh giá chất lượng thi công trong từng giai đoạn dự án.

  • Khái niệm về chất lượng công trình xây dựng: Bao gồm các yếu tố chức năng, độ bền, tính thẩm mỹ, an toàn vận hành, tính kinh tế và thời gian sử dụng.

  • Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng công trình: Năng lực quản lý của chủ đầu tư, nhà thầu, tư vấn; điều kiện thi công; hệ thống pháp luật và tiêu chuẩn kỹ thuật.

  • Khung pháp lý quản lý chất lượng xây dựng: Luật Xây dựng số 50/2014/QH13 (sửa đổi 2020), Nghị định số 06/2021/NĐ-CP, các tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia (TCVN), quy chuẩn xây dựng (QCVN).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu từ Ban Quản lý Dự án Đầu tư xây dựng các công trình Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Khánh Hòa, các báo cáo dự án, hồ sơ nghiệm thu, văn bản pháp luật, tiêu chuẩn kỹ thuật và các tài liệu chuyên ngành liên quan.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích thực trạng quản lý chất lượng thi công qua khảo sát, phỏng vấn cán bộ quản lý dự án, nhà thầu và tư vấn giám sát; đánh giá các chỉ số chất lượng công trình, tiến độ, chi phí và an toàn thi công; so sánh với các tiêu chuẩn và quy định hiện hành.

  • Cỡ mẫu: Nghiên cứu tập trung vào khoảng 10 dự án tiêu biểu do Ban Quản lý Dự án làm chủ đầu tư trong giai đoạn 2014-2021, với tổng mức đầu tư xây dựng lên đến hàng trăm tỷ đồng.

  • Timeline nghiên cứu: Thực hiện trong năm 2021, bao gồm giai đoạn thu thập dữ liệu (3 tháng), phân tích và đánh giá (4 tháng), đề xuất giải pháp và hoàn thiện luận văn (5 tháng).

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý chất lượng thi công còn nhiều hạn chế: Khoảng 40% dự án được khảo sát có tồn tại sai sót trong thiết kế và thi công, dẫn đến phải điều chỉnh hợp đồng, tăng chi phí từ 5-10%. Năng lực quản lý của Ban Quản lý Dự án và nhà thầu còn yếu, thiếu cán bộ chuyên môn và thiết bị giám sát hiện đại.

  2. Chất lượng công trình chưa đáp ứng yêu cầu kỹ thuật: Khoảng 30% công trình có hiện tượng xuống cấp, hư hỏng sau khi đưa vào sử dụng dưới 5 năm, do vật liệu không đạt chuẩn, thi công không đúng quy trình và thiếu kiểm tra nghiệm thu nghiêm ngặt.

  3. Hệ thống pháp luật và tiêu chuẩn chưa được áp dụng triệt để: Mặc dù có đầy đủ văn bản pháp luật và tiêu chuẩn kỹ thuật, nhưng việc thực thi còn hạn chế do thiếu hướng dẫn cụ thể, năng lực cán bộ quản lý chưa đồng đều và thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan.

  4. Sự cố công trình liên quan đến quản lý chất lượng thi công: Tỉnh Khánh Hòa đã ghi nhận một số sự cố như sạt lở mái kè, hư hỏng đập thủy lợi, gây thiệt hại kinh tế và ảnh hưởng đến đời sống dân cư. So với các tỉnh khác, tỷ lệ sự cố này chiếm khoảng 15-20% tổng số công trình xây dựng nông nghiệp và phát triển nông thôn.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên là do năng lực quản lý dự án còn yếu, thiếu đội ngũ cán bộ chuyên môn có trình độ cao và kinh nghiệm thực tiễn. Việc áp dụng các quy trình quản lý chất lượng chưa đồng bộ, thiếu sự giám sát chặt chẽ tại hiện trường thi công. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng, kết quả này tương đồng với thực trạng chung của nhiều địa phương khác, đặc biệt là vùng nông thôn và các công trình có quy mô vừa và nhỏ.

Việc thiếu các thiết bị giám sát hiện đại và quy trình nghiệm thu chưa được chuẩn hóa dẫn đến việc phát hiện sai sót chậm, gây ảnh hưởng đến tiến độ và chi phí dự án. Ngoài ra, sự phối hợp giữa chủ đầu tư, nhà thầu và tư vấn giám sát còn lỏng lẻo, chưa tạo thành một hệ thống quản lý chất lượng đồng bộ.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ công trình đạt chuẩn chất lượng theo từng năm, bảng thống kê các lỗi kỹ thuật phổ biến và sơ đồ tổ chức nhân sự Ban Quản lý Dự án để minh họa cho các điểm yếu về năng lực quản lý.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường năng lực quản lý và đào tạo cán bộ: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý chất lượng xây dựng cho cán bộ Ban Quản lý Dự án và các bên liên quan, nhằm nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng giám sát. Thời gian thực hiện trong 12 tháng, do Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn phối hợp với Trường Đại học Thủy lợi chủ trì.

  2. Hoàn thiện quy trình quản lý chất lượng thi công: Xây dựng và áp dụng quy trình chuẩn hóa kiểm soát chất lượng từ khâu khảo sát, thiết kế đến nghiệm thu công trình, đảm bảo tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn kỹ thuật và pháp luật hiện hành. Thời gian triển khai 6 tháng, do Ban Quản lý Dự án chủ trì phối hợp với các nhà thầu và tư vấn.

  3. Đầu tư trang thiết bị giám sát hiện đại: Trang bị các thiết bị đo đạc, kiểm tra chất lượng vật liệu và thi công tại hiện trường nhằm phát hiện sớm các sai sót, giảm thiểu rủi ro sự cố công trình. Kinh phí đầu tư dự kiến khoảng 5 tỷ đồng, thực hiện trong 18 tháng, do UBND tỉnh và Ban Quản lý Dự án phối hợp thực hiện.

  4. Tăng cường phối hợp giữa các bên liên quan: Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa chủ đầu tư, nhà thầu, tư vấn giám sát và các cơ quan quản lý nhà nước để đảm bảo thông tin minh bạch, xử lý kịp thời các vấn đề phát sinh trong quá trình thi công. Thời gian thực hiện liên tục, do Ban Quản lý Dự án chủ động điều phối.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý dự án xây dựng công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn: Nghiên cứu cung cấp các giải pháp nâng cao năng lực quản lý chất lượng thi công, giúp cải thiện hiệu quả và an toàn công trình.

  2. Nhà thầu xây dựng và tư vấn giám sát: Tham khảo các quy trình, tiêu chuẩn và kinh nghiệm thực tiễn để nâng cao chất lượng thi công, giảm thiểu sai sót và sự cố.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng và nông nghiệp: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để hoàn thiện chính sách, quy định và hướng dẫn quản lý chất lượng công trình xây dựng.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý xây dựng, kỹ thuật xây dựng: Cung cấp cơ sở lý thuyết, dữ liệu thực tiễn và phương pháp nghiên cứu để phát triển các đề tài liên quan.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao quản lý chất lượng thi công xây dựng lại quan trọng đối với công trình nông nghiệp?
    Quản lý chất lượng thi công đảm bảo công trình đạt yêu cầu kỹ thuật, an toàn và bền vững, góp phần tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn và bảo vệ môi trường. Ví dụ, các công trình thủy lợi nếu không đảm bảo chất lượng sẽ gây ra sạt lở, ngập úng, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp và đời sống dân cư.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến chất lượng công trình xây dựng?
    Bao gồm năng lực quản lý của chủ đầu tư và nhà thầu, chất lượng vật liệu, điều kiện thi công, hệ thống pháp luật và tiêu chuẩn kỹ thuật. Ví dụ, việc sử dụng vật liệu kém chất lượng hoặc thi công không đúng quy trình dễ dẫn đến hư hỏng công trình.

  3. Làm thế nào để nâng cao năng lực quản lý chất lượng thi công tại địa phương?
    Thông qua đào tạo chuyên môn, hoàn thiện quy trình quản lý, đầu tư thiết bị giám sát và tăng cường phối hợp giữa các bên liên quan. Một số địa phương đã áp dụng thành công mô hình đào tạo liên tục và áp dụng công nghệ giám sát hiện đại.

  4. Luật Xây dựng và các văn bản pháp luật có vai trò gì trong quản lý chất lượng công trình?
    Chúng tạo khung pháp lý, quy định rõ trách nhiệm, quyền hạn và quy trình quản lý chất lượng, giúp các bên thực hiện đúng quy định, giảm thiểu rủi ro và nâng cao hiệu quả đầu tư. Tuy nhiên, cần có hướng dẫn cụ thể để đảm bảo tính khả thi khi áp dụng.

  5. Các sự cố công trình thường gặp do quản lý chất lượng thi công kém là gì?
    Bao gồm vỡ đập, sạt lở mái kè, hư hỏng kết cấu, xuống cấp nhanh chóng. Ví dụ, sự cố vỡ đập Z20 tại Hà Tĩnh năm 2009 do thi công không đúng quy trình và giám sát yếu kém đã gây thiệt hại lớn về người và tài sản.

Kết luận

  • Công tác quản lý chất lượng thi công xây dựng các công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn tại Khánh Hòa còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả và an toàn công trình.
  • Năng lực quản lý của Ban Quản lý Dự án, nhà thầu và tư vấn giám sát chưa đáp ứng yêu cầu, dẫn đến sai sót kỹ thuật và sự cố công trình.
  • Hệ thống pháp luật và tiêu chuẩn kỹ thuật đầy đủ nhưng chưa được áp dụng triệt để do thiếu hướng dẫn và năng lực thực thi.
  • Đề xuất các giải pháp tăng cường đào tạo, hoàn thiện quy trình, đầu tư thiết bị và nâng cao phối hợp giữa các bên nhằm nâng cao chất lượng thi công.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để các cơ quan quản lý, nhà thầu và các bên liên quan cải thiện công tác quản lý chất lượng xây dựng tại Khánh Hòa và các địa phương tương tự.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm tới, đồng thời tiếp tục nghiên cứu đánh giá hiệu quả và mở rộng phạm vi áp dụng.

Call-to-action: Các đơn vị quản lý dự án và nhà thầu xây dựng cần chủ động áp dụng các giải pháp quản lý chất lượng để đảm bảo sự phát triển bền vững của các công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn tại Khánh Hòa.