Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế xã hội hiện nay, ngành xây dựng giữ vai trò quan trọng với tỷ trọng chiếm phần lớn trong tổng thu nhập quốc dân. Đặc biệt, các công trình xây dựng như giao thông, thủy lợi, thủy điện có quy mô lớn, vốn đầu tư cao và ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người dân. Tại tỉnh Lâm Đồng, từ năm 2015 đến 2019, số lượng dự án xây dựng công trình giao thông đường bộ do Sở Giao thông vận tải quản lý tăng từ 56 lên 145 dự án, với tổng nguồn vốn giải ngân tăng từ khoảng 1.352 tỷ đồng lên 2.403 tỷ đồng. Tuy nhiên, công tác quản lý chất lượng thi công xây dựng công trình còn nhiều tồn tại, ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư và an toàn công trình.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng công tác quản lý chất lượng thi công xây dựng các dự án nâng cấp, sửa chữa đường bộ trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng do Sở Giao thông vận tải làm chủ đầu tư, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý chất lượng thi công. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các dự án sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước, quỹ bảo trì đường bộ trung ương và địa phương trong giai đoạn 2015-2019. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao chất lượng công trình, giảm thiểu sự cố, đảm bảo an toàn giao thông và phát triển bền vững hạ tầng giao thông tỉnh Lâm Đồng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý chất lượng trong xây dựng, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý chất lượng toàn diện (TQM): Nhấn mạnh sự phối hợp đồng bộ giữa các chủ thể tham gia dự án nhằm đảm bảo chất lượng sản phẩm cuối cùng.
  • Mô hình quản lý dự án đầu tư xây dựng: Bao gồm các giai đoạn chuẩn bị, thực hiện và kết thúc dự án, với các hoạt động kiểm soát chất lượng tương ứng.
  • Khái niệm về chất lượng công trình xây dựng: Được hiểu là khả năng đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật, an toàn, thẩm mỹ và bền vững trong suốt vòng đời công trình.
  • Quản lý nhà nước về chất lượng công trình giao thông đường bộ: Tập trung vào việc tổ chức, điều chỉnh và giám sát các hoạt động xây dựng theo quy định pháp luật nhằm bảo đảm chất lượng và an toàn công trình.

Các khái niệm chính bao gồm: dự án đầu tư xây dựng, quản lý chất lượng thi công, thẩm định thiết kế, nghiệm thu công trình, và bảo trì công trình.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp:

  • Phương pháp kế thừa: Tổng hợp và ứng dụng các cơ sở dữ liệu, kiến thức khoa học từ các nghiên cứu trước về quản lý chất lượng xây dựng.
  • Phương pháp khảo sát thực tế: Thu thập thông tin qua điều tra, phỏng vấn cán bộ quản lý, chủ đầu tư, nhà thầu và các bên liên quan tại các dự án sửa chữa đường bộ trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng.
  • Phân tích tổng hợp: Đánh giá thực trạng, phân tích các tồn tại, hạn chế và nguyên nhân dựa trên số liệu thu thập được.
  • Phương pháp chuyên gia: Tham vấn ý kiến các chuyên gia trong lĩnh vực quản lý xây dựng và giao thông để hoàn thiện các giải pháp đề xuất.

Cỡ mẫu khảo sát gồm hơn 100 dự án giao thông đường bộ do Sở Giao thông vận tải Lâm Đồng quản lý trong giai đoạn 2015-2019. Phương pháp chọn mẫu theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có trọng số nhằm đảm bảo tính đại diện. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2020 đến tháng 12/2021.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng số lượng dự án và vốn đầu tư: Số dự án xây dựng công trình giao thông đường bộ tăng từ 56 dự án năm 2015 lên 145 dự án năm 2019, tương ứng với nguồn vốn giải ngân tăng từ 1.352 tỷ đồng lên 2.403 tỷ đồng. Tuy nhiên, chủ yếu là các công trình cấp III và IV, chưa có công trình cấp đặc biệt hoặc cấp I được đầu tư.

  2. Thực trạng quản lý chất lượng thi công: Qua khảo sát, khoảng 30% dự án có tồn tại về chất lượng thi công như sử dụng vật liệu không đạt chuẩn, biện pháp thi công chưa phù hợp, thiếu kiểm soát chặt chẽ trong quá trình thi công. Tỷ lệ hồ sơ thiết kế phải sửa đổi, bổ sung do thẩm định của Bộ Xây dựng và địa phương dao động từ 17,5% đến khoảng 35% trong các năm gần đây.

  3. Tồn tại trong năng lực quản lý: Đội ngũ cán bộ quản lý chất lượng tại các phòng chuyên môn của Sở Giao thông vận tải còn thiếu kinh nghiệm và chưa đồng đều về trình độ chuyên môn. Trang thiết bị phục vụ công tác kiểm tra, giám sát còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý.

  4. Sự cố công trình: Giai đoạn 2016-2019, trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng xảy ra 4 sự cố công trình giao thông, trong đó có 2 sự cố cấp II và 2 sự cố cấp III, gây thiệt hại về người và tài sản, làm nổi bật những hạn chế trong công tác quản lý chất lượng thi công.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại là do sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa các chủ thể tham gia dự án, năng lực quản lý và giám sát còn hạn chế, cùng với việc áp dụng các quy định pháp luật chưa đồng bộ và đầy đủ. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng, kết quả này tương đồng với thực trạng chung tại nhiều địa phương khác, nơi mà công tác quản lý chất lượng thi công còn nhiều khó khăn do nguồn lực và cơ sở vật chất chưa đáp ứng yêu cầu.

Việc thiếu kiểm soát chặt chẽ trong giai đoạn chuẩn bị dự án, thẩm định thiết kế và giám sát thi công dẫn đến sai sót kỹ thuật, kéo dài thời gian thi công và tăng chi phí sửa chữa sau nghiệm thu. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng số lượng dự án và vốn đầu tư, bảng tổng hợp các tồn tại về chất lượng thi công và biểu đồ phân bố trình độ cán bộ quản lý.

Ý nghĩa của nghiên cứu là cung cấp cơ sở khoa học để hoàn thiện công tác quản lý chất lượng thi công xây dựng công trình giao thông, góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư, đảm bảo an toàn và bền vững công trình trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường năng lực cán bộ quản lý: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ quản lý chất lượng tại các phòng chuyên môn của Sở Giao thông vận tải, đặc biệt là kỹ năng thẩm định thiết kế và giám sát thi công. Mục tiêu nâng tỷ lệ cán bộ đạt chuẩn chuyên môn lên trên 90% trong vòng 2 năm.

  2. Cải tiến quy trình thẩm định và giám sát: Xây dựng quy trình chuẩn hóa, minh bạch trong thẩm định hồ sơ thiết kế, dự toán và kiểm tra nghiệm thu công trình. Áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý hồ sơ và giám sát thi công nhằm giảm thiểu sai sót và tăng hiệu quả kiểm soát. Thực hiện trong vòng 1 năm.

  3. Đầu tư trang thiết bị kiểm tra, giám sát: Nâng cấp, bổ sung thiết bị đo đạc, kiểm tra chất lượng vật liệu và thi công tại các phòng chuyên môn để đáp ứng yêu cầu công tác quản lý chất lượng. Kế hoạch đầu tư trong 3 năm với nguồn kinh phí từ ngân sách tỉnh và hỗ trợ trung ương.

  4. Tăng cường phối hợp giữa các chủ thể: Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa Sở Giao thông vận tải, Sở Xây dựng, chủ đầu tư và nhà thầu nhằm đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật và nâng cao trách nhiệm trong quản lý chất lượng thi công. Triển khai ngay và duy trì thường xuyên.

  5. Xây dựng hệ thống báo cáo và xử lý vi phạm: Thiết lập hệ thống báo cáo định kỳ và đột xuất về chất lượng thi công, đồng thời tăng cường chế tài xử lý vi phạm nhằm răn đe và nâng cao ý thức tuân thủ của các bên liên quan. Thực hiện trong vòng 6 tháng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý dự án và chất lượng xây dựng: Giúp nâng cao kiến thức, kỹ năng quản lý chất lượng thi công, áp dụng các giải pháp thực tiễn để cải thiện hiệu quả công tác.

  2. Chủ đầu tư các dự án xây dựng giao thông: Cung cấp cơ sở để đánh giá, giám sát chất lượng thi công, từ đó đảm bảo công trình đạt yêu cầu kỹ thuật và an toàn.

  3. Nhà thầu thi công và tư vấn giám sát: Hỗ trợ hiểu rõ các yêu cầu quản lý chất lượng, nâng cao trách nhiệm và phối hợp hiệu quả với các bên liên quan.

  4. Các cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng và giao thông: Là tài liệu tham khảo để hoàn thiện chính sách, quy định và nâng cao năng lực quản lý nhà nước về chất lượng công trình xây dựng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao quản lý chất lượng thi công xây dựng công trình lại quan trọng?
    Quản lý chất lượng thi công đảm bảo công trình đạt yêu cầu kỹ thuật, an toàn, bền vững, giảm thiểu sự cố và chi phí sửa chữa, góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư và phát triển kinh tế xã hội.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến chất lượng công trình giao thông đường bộ?
    Bao gồm năng lực cán bộ quản lý, trình độ kỹ thuật của nhà thầu, chất lượng vật liệu, phương pháp thi công, công tác giám sát và sự tuân thủ quy định pháp luật.

  3. Phương pháp nào được sử dụng để đánh giá thực trạng quản lý chất lượng thi công?
    Kết hợp khảo sát thực tế, phân tích số liệu dự án, phỏng vấn chuyên gia và đánh giá hồ sơ thiết kế, nghiệm thu công trình.

  4. Các giải pháp đề xuất có thể áp dụng trong thời gian bao lâu?
    Các giải pháp được đề xuất có thể triển khai từ 6 tháng đến 3 năm tùy theo tính chất và quy mô, nhằm nâng cao năng lực quản lý và cải tiến quy trình.

  5. Làm thế nào để tăng cường phối hợp giữa các chủ thể trong quản lý chất lượng thi công?
    Thiết lập cơ chế phối hợp rõ ràng, tổ chức các cuộc họp định kỳ, chia sẻ thông tin và trách nhiệm, đồng thời áp dụng công nghệ thông tin để quản lý và giám sát hiệu quả.

Kết luận

  • Công tác quản lý chất lượng thi công xây dựng công trình giao thông tại tỉnh Lâm Đồng đã đạt được nhiều kết quả tích cực nhưng vẫn còn tồn tại hạn chế về năng lực quản lý và kiểm soát chất lượng.
  • Số lượng dự án và nguồn vốn đầu tư tăng nhanh, chủ yếu tập trung vào các công trình cấp III và IV, chưa có công trình cấp đặc biệt.
  • Các sự cố công trình và sai sót trong thiết kế, thi công phản ánh nhu cầu cấp thiết phải nâng cao công tác quản lý chất lượng.
  • Luật Xây dựng và các nghị định liên quan đã tạo hành lang pháp lý cơ bản, nhưng cần hoàn thiện và áp dụng hiệu quả hơn trong thực tiễn.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực cán bộ, cải tiến quy trình, đầu tư trang thiết bị và tăng cường phối hợp giữa các chủ thể quản lý.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất, tổ chức đào tạo và nâng cấp trang thiết bị, đồng thời xây dựng hệ thống giám sát và báo cáo hiệu quả.

Call to action: Các cơ quan quản lý, chủ đầu tư và nhà thầu cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng thi công, đảm bảo an toàn và hiệu quả đầu tư công trình giao thông trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng.