Tổng quan nghiên cứu

Chất lượng công trình xây dựng dân dụng là yếu tố then chốt ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả đầu tư và sự phát triển bền vững của địa phương. Tại tỉnh Bến Tre, vốn đầu tư Nhà nước dành cho các dự án xây dựng dân dụng hàng năm đạt khoảng hàng trăm tỷ đồng, tuy nhiên vẫn tồn tại nhiều công trình chưa đạt chất lượng yêu cầu. Một số công trình phải điều chỉnh thiết kế, sửa chữa khuyết tật trong quá trình thi công, thậm chí có công trình khi nghiệm thu phát hiện nhiều bộ phận không đạt chuẩn, buộc phải sửa chữa hoặc làm lại. Nghiên cứu này nhằm xác định các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng công trình xây dựng dân dụng của các dự án sử dụng vốn Nhà nước tại Bến Tre, đánh giá mức độ tác động của từng nhóm nhân tố và đề xuất giải pháp cải thiện chất lượng công trình.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các dự án xây dựng dân dụng sử dụng vốn Nhà nước trên địa bàn tỉnh Bến Tre trong giai đoạn từ năm 2015 đến 2020. Đối tượng khảo sát là các chuyên gia, cán bộ quản lý, nhà thầu thi công, tư vấn thiết kế, giám sát và chủ đầu tư có kinh nghiệm thực tiễn trong lĩnh vực xây dựng dân dụng tại địa phương. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý chất lượng công trình, giảm thiểu rủi ro kỹ thuật và kinh tế, đồng thời góp phần phát triển bền vững ngành xây dựng tỉnh Bến Tre.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý chất lượng công trình xây dựng, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý chất lượng tổng thể (TQM): Nhấn mạnh vai trò của sự phối hợp giữa các chủ thể tham gia dự án trong việc đảm bảo chất lượng công trình từ khâu khảo sát, thiết kế, thi công đến bảo trì.
  • Mô hình chu trình PDCA (Plan-Do-Check-Act): Áp dụng trong quản lý dự án xây dựng nhằm kiểm soát và cải tiến liên tục chất lượng công trình.
  • Khái niệm chất lượng công trình xây dựng: Được hiểu là khả năng đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật, tiêu chuẩn, quy chuẩn và mong đợi của người sử dụng trong suốt vòng đời công trình.
  • Các nhóm nhân tố ảnh hưởng chính: Năng lực tư vấn khảo sát, năng lực tư vấn thiết kế, năng lực và kinh nghiệm nhà thầu thi công, công tác khai thác và bảo trì, năng lực chủ đầu tư, công tác quản lý Nhà nước.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Giai đoạn đầu tiến hành tổng hợp và phân tích các nhân tố ảnh hưởng dựa trên tài liệu, nghiên cứu trước đây và ý kiến chuyên gia. Bảng câu hỏi khảo sát được thiết kế dựa trên 46 nhân tố được nhóm thành 6 nhóm chính, sử dụng thang đo Likert 5 mức độ để đánh giá mức độ ảnh hưởng.

Dữ liệu được thu thập từ 150 mẫu khảo sát tại các đơn vị liên quan trên địa bàn tỉnh Bến Tre, bao gồm cơ quan Nhà nước, đơn vị tư vấn khảo sát, thiết kế, giám sát, chủ đầu tư và nhà thầu thi công. Cỡ mẫu được xác định theo nguyên tắc gấp 3 lần số nhân tố, đảm bảo độ tin cậy và tính đại diện.

Phân tích dữ liệu sử dụng các công cụ thống kê: kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha, phân tích One-way ANOVA, Kruskal-Wallis để kiểm tra sự khác biệt giữa các nhóm, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để rút gọn biến, phân tích hồi quy đa biến để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhóm nhân tố đến chất lượng công trình. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 2 đến tháng 6 năm 2021.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Xác định 38/40 nhân tố ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng công trình xây dựng dân dụng của các dự án vốn Nhà nước tại Bến Tre, được phân thành 6 nhóm nhân tố chính. Trong đó, nhóm năng lực nhà thầu thi công và nhóm năng lực tư vấn thiết kế có mức độ ảnh hưởng cao nhất, lần lượt chiếm khoảng 28% và 24% tổng ảnh hưởng.

  2. Nhóm nhân tố liên quan đến năng lực chủ đầu tư chiếm khoảng 18% mức độ ảnh hưởng, thể hiện vai trò quan trọng của chủ đầu tư trong việc kiểm soát chất lượng và tiến độ dự án.

  3. Nhóm nhân tố về công tác quản lý Nhà nước và chính sách địa phương có mức ảnh hưởng khoảng 12%, cho thấy sự cần thiết của các quy định pháp luật và giám sát chặt chẽ trong quản lý dự án.

  4. Các yếu tố về khai thác, bảo trì công trình chiếm khoảng 10% mức độ ảnh hưởng, phản ánh thực trạng nhiều công trình xuống cấp do thiếu kế hoạch và kinh phí bảo trì định kỳ.

Kết quả phân tích hồi quy đa biến cho thấy mô hình giải thích được khoảng 75% biến thiên chất lượng công trình, minh chứng cho tính phù hợp và độ tin cậy của các nhóm nhân tố được xác định.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân nhóm năng lực nhà thầu thi công và tư vấn thiết kế có ảnh hưởng lớn là do đây là các khâu quyết định trực tiếp đến chất lượng thi công và hồ sơ thiết kế kỹ thuật. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này tương đồng với các báo cáo cho thấy năng lực chuyên môn và kinh nghiệm của nhà thầu là yếu tố then chốt.

Vai trò của chủ đầu tư trong việc quản lý chất lượng, tiến độ và tài chính cũng được khẳng định qua mức độ ảnh hưởng cao, phù hợp với các khuyến nghị về trách nhiệm của chủ đầu tư trong quản lý dự án. Công tác quản lý Nhà nước và chính sách địa phương tuy có ảnh hưởng thấp hơn nhưng vẫn là nền tảng pháp lý quan trọng để đảm bảo chất lượng công trình.

Việc khai thác và bảo trì công trình được đánh giá thấp hơn do nhiều công trình chưa có kế hoạch bảo trì bài bản, dẫn đến giảm tuổi thọ và chất lượng sử dụng. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ ảnh hưởng của từng nhóm nhân tố, giúp minh họa rõ ràng mức độ tác động.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao năng lực nhà thầu thi công và tư vấn thiết kế: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu, cập nhật kỹ thuật thi công và thiết kế mới, áp dụng tiêu chuẩn kỹ thuật hiện đại. Chủ thể thực hiện: Sở Xây dựng và các đơn vị đào tạo chuyên ngành. Thời gian: 12 tháng.

  2. Tăng cường năng lực quản lý và giám sát của chủ đầu tư: Xây dựng quy trình quản lý chất lượng chặt chẽ, nâng cao năng lực cán bộ quản lý dự án, đảm bảo kiểm soát tiến độ và chất lượng. Chủ thể thực hiện: Chủ đầu tư và Ban Quản lý dự án. Thời gian: 6-9 tháng.

  3. Hoàn thiện hệ thống chính sách và quy định pháp luật: Ban hành các quy định chi tiết về trách nhiệm các bên, tăng cường thanh tra, xử lý vi phạm trong quản lý dự án xây dựng. Chủ thể thực hiện: UBND tỉnh và các cơ quan quản lý Nhà nước. Thời gian: 12 tháng.

  4. Xây dựng kế hoạch bảo trì và khai thác công trình hiệu quả: Định kỳ kiểm tra, bảo dưỡng công trình, đảm bảo nguồn kinh phí bảo trì đầy đủ và đúng hạn. Chủ thể thực hiện: Chủ đầu tư, đơn vị vận hành công trình. Thời gian: liên tục trong vòng đời công trình.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Chủ đầu tư các dự án xây dựng dân dụng: Nghiên cứu giúp nâng cao năng lực quản lý, kiểm soát chất lượng và tiến độ dự án, giảm thiểu rủi ro kỹ thuật và tài chính.

  2. Nhà thầu thi công và tư vấn thiết kế: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng công trình, từ đó cải tiến quy trình thi công, thiết kế và giám sát.

  3. Cơ quan quản lý Nhà nước và Sở Xây dựng: Sử dụng kết quả nghiên cứu để hoàn thiện chính sách, quy định và tăng cường công tác thanh tra, giám sát các dự án sử dụng vốn Nhà nước.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản lý xây dựng: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và kết quả thực tiễn để phát triển các nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Nghiên cứu này tập trung vào những loại công trình nào?
    Nghiên cứu tập trung vào công trình xây dựng dân dụng sử dụng vốn Nhà nước tại tỉnh Bến Tre, bao gồm nhà ở, công trình công cộng và các kết cấu phụ trợ.

  2. Phương pháp thu thập dữ liệu được thực hiện như thế nào?
    Dữ liệu được thu thập qua khảo sát trực tiếp và gửi email bảng câu hỏi đến các chuyên gia, cán bộ quản lý, nhà thầu và chủ đầu tư trên địa bàn tỉnh Bến Tre với cỡ mẫu 150 người.

  3. Nhóm nhân tố nào có ảnh hưởng lớn nhất đến chất lượng công trình?
    Nhóm năng lực nhà thầu thi công và nhóm năng lực tư vấn thiết kế được xác định có ảnh hưởng lớn nhất, chiếm hơn 50% tổng mức độ ảnh hưởng.

  4. Các giải pháp đề xuất có thể áp dụng trong thời gian bao lâu?
    Các giải pháp được đề xuất với khung thời gian từ 6 đến 12 tháng, tùy thuộc vào từng chủ thể thực hiện và tính chất của giải pháp.

  5. Nghiên cứu có áp dụng được cho các tỉnh khác không?
    Mặc dù nghiên cứu tập trung tại Bến Tre, các kết quả và giải pháp có thể tham khảo và điều chỉnh áp dụng cho các tỉnh có điều kiện tương tự trong khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã xác định 38 nhân tố ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng công trình xây dựng dân dụng của các dự án vốn Nhà nước tại Bến Tre, phân thành 6 nhóm chính.
  • Nhóm năng lực nhà thầu thi công và tư vấn thiết kế có ảnh hưởng lớn nhất, chiếm khoảng 52% tổng mức độ tác động.
  • Chủ đầu tư và công tác quản lý Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát và nâng cao chất lượng công trình.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào nâng cao năng lực chuyên môn, hoàn thiện quy trình quản lý và tăng cường bảo trì công trình.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho các chủ thể tham gia dự án xây dựng dân dụng tại Bến Tre và các địa phương tương tự.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 12 tháng, đồng thời mở rộng nghiên cứu đánh giá tác động sau khi áp dụng. Các cơ quan quản lý và chủ đầu tư được khuyến nghị phối hợp chặt chẽ để nâng cao hiệu quả quản lý chất lượng công trình.

Call to action: Các đơn vị liên quan nên chủ động áp dụng kết quả nghiên cứu để cải thiện chất lượng công trình, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng nhằm phát triển bền vững ngành xây dựng dân dụng tại Việt Nam.