Tổng quan nghiên cứu

Công trình thủy lợi đóng vai trò thiết yếu trong phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn. Theo Luật Thủy lợi 2017, công trình thủy lợi bao gồm các hạng mục như đập, hồ chứa nước, trạm bơm, hệ thống kênh mương và các công trình phục vụ quản lý, khai thác nguồn nước. Tại Việt Nam, việc đảm bảo chất lượng công trình thủy lợi là yêu cầu cấp thiết nhằm bảo vệ môi trường, phòng chống thiên tai và nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, thực trạng cho thấy công tác thẩm tra thiết kế công trình thủy lợi còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng và hiệu quả đầu tư xây dựng.

Luận văn tập trung nghiên cứu năng lực thẩm tra thiết kế công trình thủy lợi tại Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Bắc Ninh trong giai đoạn 2017-2020. Mục tiêu chính là đánh giá thực trạng năng lực thẩm tra khảo sát, thiết kế và dự toán công trình thủy lợi, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao chất lượng hồ sơ thiết kế và hiệu quả quản lý dự án. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần hoàn thiện công tác quản lý chất lượng thiết kế công trình thủy lợi, giảm thiểu sai sót kỹ thuật, tiết kiệm chi phí và nâng cao uy tín của đơn vị tư vấn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản lý chất lượng và mô hình quản lý dự án xây dựng. Lý thuyết quản lý chất lượng tập trung vào các nguyên tắc kiểm soát, đánh giá và cải tiến liên tục nhằm đảm bảo sản phẩm đạt tiêu chuẩn kỹ thuật và yêu cầu pháp luật. Mô hình quản lý dự án xây dựng nhấn mạnh các giai đoạn từ khảo sát, thiết kế, thẩm tra đến thi công và nghiệm thu, trong đó công tác thẩm tra thiết kế là mắt xích quan trọng đảm bảo tính khả thi và an toàn của công trình.

Các khái niệm chuyên ngành được sử dụng bao gồm: thẩm tra thiết kế, khảo sát địa chất, dự toán xây dựng, tiêu chuẩn kỹ thuật xây dựng, quy chuẩn pháp luật về xây dựng công trình thủy lợi. Ngoài ra, các văn bản pháp luật như Luật Xây dựng 2014, Nghị định 46/2015/NĐ-CP, Thông tư 01/2017/TT-BXD và các tiêu chuẩn ngành TCVN được áp dụng làm cơ sở pháp lý và kỹ thuật cho nghiên cứu.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Nguồn dữ liệu chính bao gồm hồ sơ thiết kế, báo cáo khảo sát, dự toán công trình thủy lợi do Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng NN&PTNT Bắc Ninh thực hiện từ năm 2017 đến 2020. Cỡ mẫu nghiên cứu gồm 49 cán bộ nhân viên, trong đó có các chuyên gia thẩm tra, kỹ sư thiết kế và quản lý dự án.

Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu phi xác suất theo chuyên gia nhằm thu thập ý kiến đánh giá năng lực thẩm tra và thực trạng công tác quản lý. Phân tích dữ liệu sử dụng kỹ thuật thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm và phân tích SWOT để đánh giá điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức. Ngoài ra, phương pháp chuyên gia được áp dụng qua phỏng vấn sâu nhằm đề xuất giải pháp phù hợp.

Timeline nghiên cứu kéo dài trong năm 2021, bao gồm các bước thu thập dữ liệu, phân tích, đánh giá thực trạng và xây dựng đề xuất giải pháp hoàn thiện năng lực thẩm tra thiết kế công trình thủy lợi.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Năng lực thẩm tra khảo sát: Công ty có đội ngũ cán bộ khảo sát với trình độ đại học chiếm khoảng 80%, tuy nhiên phần lớn là kỹ sư trẻ, thiếu kinh nghiệm thực tiễn. Việc kiểm soát chất lượng khảo sát còn hạn chế, dẫn đến một số hồ sơ khảo sát địa chất chưa phản ánh chính xác điều kiện thực địa, ảnh hưởng đến thiết kế móng và biện pháp thi công. Tỷ lệ sai sót trong hồ sơ khảo sát được ước tính khoảng 15%.

  2. Năng lực thẩm tra thiết kế: Hồ sơ thiết kế được thẩm tra theo quy trình chuẩn với sự phân công rõ ràng cho các chủ trì chuyên môn. Tuy nhiên, khoảng 20% hồ sơ thiết kế còn tồn tại các lỗi kỹ thuật như sai sót trong tính toán kết cấu, lựa chọn vật liệu chưa tối ưu, chưa tuân thủ đầy đủ các tiêu chuẩn kỹ thuật. Thời gian thẩm tra trung bình giảm 10% khi làm việc với các đơn vị tư vấn có hồ sơ chuẩn xác.

  3. Năng lực thẩm tra dự toán: Công tác thẩm tra dự toán còn nhiều khó khăn do dữ liệu khảo sát không đầy đủ, dẫn đến dự toán chi phí vật liệu và vận chuyển chưa sát thực tế. Chi phí vật liệu chiếm tỷ trọng lớn trong dự toán (khoảng 50-60%), trong khi chi phí vận chuyển chiếm khoảng 5-10%. Việc áp dụng định mức và đơn giá chưa đồng bộ gây sai lệch dự toán khoảng 12%.

  4. Quản lý chất lượng và nhân lực: Bộ phận quản lý chất lượng thẩm tra gồm 4 cán bộ, trong đó 2 người trực tiếp kiểm tra hồ sơ thiết kế và dự toán. Nguồn nhân lực còn thiếu về số lượng và kinh nghiệm, đặc biệt trong các dự án quy mô lớn, phức tạp. Mô hình quản lý theo nguyên tắc một thủ trưởng giúp tập trung chỉ đạo nhưng cũng gây quá tải cho lãnh đạo, ảnh hưởng đến hiệu quả điều hành.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ chất lượng khảo sát địa chất chưa đồng đều, nguồn nhân lực trẻ thiếu kinh nghiệm và quy trình quản lý nội bộ chưa tối ưu. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng công trình thủy lợi, kết quả này tương đồng với thực trạng chung của nhiều đơn vị tư vấn tại Việt Nam, nơi mà việc đầu tư cho công tác khảo sát và đào tạo nhân lực còn hạn chế.

Việc áp dụng các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật và văn bản pháp luật hiện hành như Luật Xây dựng 2014, Nghị định 46/2015/NĐ-CP và Thông tư 01/2017/TT-BXD đã giúp nâng cao chất lượng thẩm tra, nhưng vẫn cần hoàn thiện hơn về mặt tổ chức và nhân sự. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ sai sót theo từng giai đoạn thẩm tra và bảng so sánh chi phí dự toán với thực tế thi công để minh họa rõ hơn các vấn đề tồn tại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và phát triển nguồn nhân lực: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kỹ thuật thẩm tra thiết kế, khảo sát địa chất và dự toán xây dựng cho cán bộ trẻ. Mục tiêu nâng tỷ lệ cán bộ có chứng chỉ hành nghề lên trên 90% trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc và phòng nhân sự.

  2. Hoàn thiện quy trình quản lý chất lượng thẩm tra: Xây dựng và áp dụng quy trình kiểm soát chất lượng hồ sơ thẩm tra chặt chẽ hơn, bao gồm kiểm soát nội bộ và đánh giá định kỳ. Mục tiêu giảm tỷ lệ sai sót hồ sơ xuống dưới 5% trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Kế hoạch Thẩm tra và Ban Quản lý chất lượng.

  3. Đầu tư trang thiết bị và công nghệ hỗ trợ: Mua sắm máy móc, phần mềm tính toán và quản lý hồ sơ hiện đại nhằm nâng cao hiệu quả công việc và giảm thời gian thẩm tra. Mục tiêu hoàn thành đầu tư trong 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc và phòng Tài chính.

  4. Tăng cường phối hợp liên phòng ban: Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các phòng khảo sát, thiết kế, thẩm tra và kế toán để đảm bảo thông tin chính xác, kịp thời và đồng bộ. Mục tiêu nâng cao hiệu quả quản lý dự án và giảm sai sót trong dự toán. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc và các trưởng phòng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các đơn vị tư vấn xây dựng công trình thủy lợi: Nghiên cứu giúp cải thiện năng lực thẩm tra thiết kế, nâng cao chất lượng hồ sơ và hiệu quả quản lý dự án.

  2. Cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng và thủy lợi: Là tài liệu tham khảo để hoàn thiện chính sách, quy định và hướng dẫn quản lý chất lượng công trình thủy lợi.

  3. Các trường đại học và viện nghiên cứu trong lĩnh vực xây dựng và thủy lợi: Cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho các đề tài nghiên cứu tiếp theo về quản lý chất lượng và kỹ thuật xây dựng.

  4. Chủ đầu tư và nhà thầu thi công công trình thủy lợi: Hiểu rõ quy trình thẩm tra thiết kế, từ đó phối hợp hiệu quả trong quá trình triển khai dự án, giảm thiểu rủi ro và chi phí phát sinh.

Câu hỏi thường gặp

  1. Thẩm tra thiết kế công trình thủy lợi là gì?
    Thẩm tra thiết kế là quá trình kiểm tra, đánh giá hồ sơ thiết kế do đơn vị tư vấn lập nhằm đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật, quy chuẩn pháp luật và tính hợp lý của giải pháp thiết kế. Ví dụ, thẩm tra giúp phát hiện sai sót trong tính toán kết cấu hoặc lựa chọn vật liệu chưa phù hợp.

  2. Tại sao năng lực thẩm tra khảo sát lại quan trọng?
    Khảo sát địa chất và địa hình là cơ sở để thiết kế móng và các giải pháp kỹ thuật. Nếu khảo sát không chính xác, thiết kế có thể sai lệch, dẫn đến công trình không an toàn hoặc phát sinh chi phí sửa chữa. Một số công trình tại Bắc Ninh đã gặp phải tình trạng này do khảo sát chưa đầy đủ.

  3. Các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực thẩm tra thiết kế?
    Bao gồm chất lượng nguồn nhân lực, quy trình quản lý nội bộ, trang thiết bị hỗ trợ và sự phối hợp giữa các phòng ban. Ví dụ, cán bộ trẻ thiếu kinh nghiệm hoặc quy trình kiểm soát lỏng lẻo sẽ làm giảm chất lượng thẩm tra.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng thẩm tra dự toán?
    Cần đảm bảo dữ liệu khảo sát đầy đủ, áp dụng đúng định mức và đơn giá, phối hợp chặt chẽ giữa phòng thẩm tra và phòng kế toán. Việc sử dụng phần mềm quản lý dự toán cũng giúp giảm sai sót và tăng tính chính xác.

  5. Vai trò của pháp luật trong công tác thẩm tra thiết kế?
    Pháp luật như Luật Xây dựng 2014, Nghị định 46/2015/NĐ-CP và các Thông tư hướng dẫn quy định rõ trách nhiệm, quy trình và tiêu chuẩn kỹ thuật, giúp đảm bảo công trình xây dựng an toàn, chất lượng và hiệu quả. Việc tuân thủ pháp luật là bắt buộc để hồ sơ thiết kế được phê duyệt.

Kết luận

  • Đánh giá thực trạng năng lực thẩm tra thiết kế công trình thủy lợi tại Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng NN&PTNT Bắc Ninh cho thấy còn tồn tại hạn chế về nhân lực, quy trình và chất lượng hồ sơ.
  • Công tác thẩm tra khảo sát, thiết kế và dự toán có tỷ lệ sai sót lần lượt khoảng 15%, 20% và 12%, ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư và chất lượng công trình.
  • Luận văn đề xuất các giải pháp cụ thể như đào tạo nhân lực, hoàn thiện quy trình quản lý chất lượng, đầu tư trang thiết bị và tăng cường phối hợp liên phòng ban.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn trong việc nâng cao năng lực thẩm tra thiết kế, góp phần đảm bảo chất lượng và hiệu quả công trình thủy lợi tại địa phương.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các đơn vị tư vấn khác trong ngành xây dựng thủy lợi.

Hành động ngay: Các đơn vị tư vấn và cơ quan quản lý nên áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao chất lượng thẩm tra thiết kế, đảm bảo sự phát triển bền vững của công trình thủy lợi trong tương lai.