Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu xây dựng bản đồ ngập lụt hạ lưu sông Ba

• Tác giả: Bùi Minh Hoà
• Người hướng dẫn: TS. Huỳnh Thị Lan Hương
• Trường học: Trường Đại Học Khoa Học Tự Nhiên
• Chuyên ngành: Thủy văn học
• Đề tài: Nghiên cứu xây dựng bản đồ ngập lụt hạ lưu lưu vực sông Ba
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2012
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: ĐIỀU KIỆN ĐỊA LÝ TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI KHU VỰC NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN NGẬP LỤT
• 1.1. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN LƯU VỰC NGHIÊN CỨU
• 1.1.1. Điều kiện tự nhiên
• 1.1.2. Đặc điểm mạng lưới sông ngòi
• 1.1.3. Đặc điểm khí tượng – khí hậu
• 1.1.4. Đặc điểm thủy văn
• 1.2. ĐIỀU KIỆN KINH TẾ XÃ HỘI
• 1.2.1. Đặc điểm dân sinh kinh tế
• 1.2.2. Đặc điểm kinh tế
• 1.3. TÌNH HÌNH NGẬP LỤT HẠ LƯU SÔNG BA
• 1.3.1. Tình hình ngập lụt
• 1.3.2. Thiệt hại do ngập lụt
• 1.3.3. Hiện trạng công trình phòng chống lũ và tiêu úng
• 1.3.4. Mục tiêu phòng chống lũ trên lưu vực
• 1.3.5. Phương án quy hoạch phòng chống lũ
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT XÂY DỰNG BẢN ĐỒ NGẬP LỤT
• 2.1. TỔNG QUAN CHUNG
• 2.1.1. Khái niệm về bản đồ ngập lụt
• 2.1.2. Các phương pháp xây dựng bản đồ ngập lụt
• 2.2. TỔNG QUAN VỀ CÁC MÔ HÌNH THỦY VĂN, THỦY LỰC TÍNH TOÁN NGẬP LỤT
• 2.2.1. Các mô hình mưa dòng chảy
• 2.2.2. Mô hình thủy lực
• 2.2.2.1. Lựa chọn mô hình diễn toán
• 2.2.2.2. Cơ sở lý thuyết của mô hình
• 2.2.2.3. Các bước triển khai mô hình
• 2.3. GIỚI THIỆU QUY TRÌNH XÂY DỰNG BẢN ĐỒ NGẬP LỤT
• 2.3.1. Khái niệm hệ thống thông tin địa lý
• 2.3.2. Các phương pháp GIS xây dựng bản đồ ngập lụt
• 3. CHƯƠNG 3: XÂY DỰNG BẢN ĐỒ NGẬP LỤT KHU VỰC NGHIÊN CỨU
• 3.1. XÂY DỰNG CƠ SỞ DỮ LIỆU
• 3.1.1. Tài liệu địa hình
• 3.1.2. Tài liệu thủy văn
• 3.1.3. Tài liệu điều tra vết lũ
• 3.2. ỨNG DỤNG MÔ HÌNH THỦY LỰC TÍNH TOÁN NGẬP LỤT KHU VỰC NGHIÊN CỨU
• 3.2.1. Mô hình mưa rào dòng chảy NAM
• 3.2.2. Mô hình EFDC
• 3.2.3. Kết quả mô phỏng quá trình ngập lụt bằng mô hình EFDC
• 3.3. TÍNH TOÁN NGẬP LỤT THEO TẦN SUẤT 1%, 2%, 5% VÀ 10%
• 3.4. XÂY DỰNG BẢN ĐỒ NGẬP LỤT
• 3.4.1. Quy trình chuyển kết quả của mô hình EFDC sang GIS và xây dựng bản đồ ngập lụt
• 3.4.2. Kết quả xây dựng bản đồ ngập lụt
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về nghiên cứu bản đồ ngập lụt hạ lưu sông Ba

Nghiên cứu xây dựng bản đồ ngập lụt hạ lưu sông Ba là một công việc quan trọng nhằm đánh giá và quản lý rủi ro ngập lụt trong khu vực. Sông Ba, một trong những con sông lớn ở miền Trung Việt Nam, thường xuyên phải đối mặt với tình trạng ngập lụt nghiêm trọng, đặc biệt trong mùa mưa. Việc xây dựng bản đồ ngập lụt không chỉ giúp xác định diện tích ngập mà còn hỗ trợ trong việc lập kế hoạch phòng chống thiên tai hiệu quả.

1.1. Ý nghĩa của bản đồ ngập lụt trong quản lý thiên tai

Bản đồ ngập lụt cung cấp thông tin quan trọng về khả năng ngập lụt, giúp các nhà quản lý đưa ra quyết định kịp thời trong các tình huống khẩn cấp. Nó cho phép đánh giá nguy cơ thiệt hại hàng năm và phân tích chi phí - lợi ích của các dự án phòng chống ngập lụt.

1.2. Mục tiêu nghiên cứu bản đồ ngập lụt hạ lưu sông Ba

Mục tiêu chính của nghiên cứu là xây dựng bản đồ ngập lụt ứng với các tần suất lũ khác nhau, từ đó hỗ trợ cho việc hoạch định các hoạt động kinh tế - xã hội trong khu vực hạ lưu sông Ba.

II. Thách thức trong việc quản lý ngập lụt hạ lưu sông Ba

Tình hình ngập lụt tại hạ lưu sông Ba đang ngày càng trở nên nghiêm trọng. Các trận lũ lớn đã gây ra thiệt hại nặng nề về người và tài sản. Việc quản lý ngập lụt gặp nhiều khó khăn do sự biến đổi khí hậu và sự phát triển đô thị không kiểm soát. Các công trình phòng chống lũ hiện tại chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế.

2.1. Tình hình ngập lụt và thiệt hại do ngập lụt

Theo thống kê, thiệt hại do ngập lụt tại hạ lưu sông Ba đã tăng lên đáng kể trong những năm qua. Các trận lũ lớn như năm 2009 đã gây ra thiệt hại lên đến hàng trăm tỷ đồng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của người dân.

2.2. Các yếu tố gây ra ngập lụt tại hạ lưu sông Ba

Các yếu tố như mưa lớn, sự phát triển đô thị và khai thác tài nguyên nước không hợp lý đã làm gia tăng nguy cơ ngập lụt. Đặc biệt, việc thay đổi khí hậu cũng góp phần làm tăng tần suất và cường độ của các trận lũ.

III. Phương pháp xây dựng bản đồ ngập lụt hạ lưu sông Ba

Nghiên cứu sử dụng các mô hình thủy văn và thủy lực kết hợp với công nghệ GIS để xây dựng bản đồ ngập lụt. Phương pháp này cho phép mô phỏng chính xác diễn biến ngập lụt trong khu vực, từ đó tạo ra các bản đồ ngập lụt ứng với các tần suất khác nhau.

3.1. Mô hình thủy văn và thủy lực trong nghiên cứu

Mô hình thủy văn và thủy lực được sử dụng để dự đoán lưu lượng nước và mức độ ngập lụt. Các mô hình này giúp xác định các khu vực có nguy cơ cao và đưa ra các giải pháp phòng chống hiệu quả.

3.2. Ứng dụng công nghệ GIS trong xây dựng bản đồ ngập lụt

Công nghệ GIS cho phép tích hợp và phân tích dữ liệu không gian, từ đó tạo ra các bản đồ ngập lụt chi tiết. Việc sử dụng GIS giúp nâng cao độ chính xác và hiệu quả trong việc quản lý ngập lụt.

IV. Kết quả nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn của bản đồ ngập lụt

Kết quả nghiên cứu đã tạo ra các bản đồ ngập lụt ứng với các tần suất khác nhau, cung cấp thông tin hữu ích cho các nhà quản lý và hoạch định chính sách. Bản đồ này không chỉ giúp dự đoán tình hình ngập lụt mà còn hỗ trợ trong việc lập kế hoạch phát triển bền vững cho khu vực.

4.1. Kết quả mô phỏng ngập lụt tại hạ lưu sông Ba

Mô phỏng cho thấy các khu vực có nguy cơ ngập lụt cao, từ đó giúp các nhà quản lý có thể đưa ra các biện pháp phòng chống kịp thời. Các bản đồ ngập lụt đã được sử dụng để cải thiện quy hoạch đô thị và phát triển hạ tầng.

4.2. Ứng dụng bản đồ ngập lụt trong quản lý thiên tai

Bản đồ ngập lụt đã được áp dụng trong các kế hoạch ứng phó khẩn cấp, giúp giảm thiểu thiệt hại do ngập lụt gây ra. Nó cũng hỗ trợ trong việc phân bổ nguồn lực cho các hoạt động cứu trợ và phục hồi sau thiên tai.

V. Kết luận và triển vọng tương lai của nghiên cứu

Nghiên cứu xây dựng bản đồ ngập lụt hạ lưu sông Ba đã cung cấp những thông tin quý giá cho công tác quản lý ngập lụt. Tuy nhiên, cần tiếp tục nghiên cứu và cập nhật dữ liệu để đảm bảo tính chính xác và hiệu quả của bản đồ trong tương lai.

5.1. Đề xuất các giải pháp cải thiện quản lý ngập lụt

Cần có các giải pháp đồng bộ trong việc quản lý tài nguyên nước, quy hoạch đô thị và phát triển hạ tầng. Việc nâng cao nhận thức cộng đồng về phòng chống ngập lụt cũng rất quan trọng.

5.2. Triển vọng nghiên cứu trong tương lai

Nghiên cứu có thể mở rộng ra các khu vực khác, áp dụng các công nghệ mới trong việc xây dựng bản đồ ngập lụt. Sự kết hợp giữa công nghệ và nghiên cứu khoa học sẽ giúp nâng cao hiệu quả trong công tác phòng chống thiên tai.