Điều Tra Vụ Án Hình Sự Do Người Dưới 18 Tuổi Thực Hiện Tại Thành Phố Biên Hòa, Tỉnh Đồng Nai

Điều tra vụ án hình sự là giai đoạn của TTHS, trong đó cơ quan có thẩm quyền tiến hành các hoạt động tìm kiếm, phát hiện, thu giữ, bảo quản nguồn chứng cứ để xác định tội phạm và người thực hiện hành vi phạm tội. Giai đoạn này bắt đầu từ khi ra quyết định khởi tố vụ án và kết thúc khi CQĐT ra quyết định đình chỉ điều tra hoặc bản kết luận điều tra đề nghị truy tố. Giai đoạn điều tra VAHS có những nhiệm vụ chính: thu thập chứng cứ để xác định tội phạm và người thực hiện hành vi phạm tội làm cơ sở cho việc truy tố; xác định chính xác tính chất, mức độ thiệt hại do tội phạm gây ra; áp dụng các biện pháp tố tụng cần thiết để ngăn chặn tội phạm.

Trong pháp luật TTHS Việt Nam, người dưới 18 tuổi được xác định là người chưa đủ mười tám tuổi. BLTTHS năm 2015 không sử dụng thuật ngữ “người chưa thành niên” mà trực tiếp thay thế bằng thuật ngữ “người dưới 18 tuổi”. Việc thay đổi này về bản chất không có gì thay đổi song với việc khẳng định người CTN là người dưới 18 tuổi giúp việc áp dụng pháp luật đối với đối tượng này được xác định cụ thể, rõ ràng, áp dụng pháp luật thống nhất. Phạm vi áp dụng thủ tục TTHS đối với người dưới 18 tuổi bao gồm người bị buộc tội, người bị hại và người làm chứng là người dưới 18 tuổi.

Quá trình giải quyết VAHS, việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của những người tham gia tố tụng nói chung và người phạm tội là người dưới 18 tuổi nói riêng là một trong những nhiệm vụ quan trọng của các cơ quan/người có thẩm quyền tiến hành tố tụng. Trong đó, giai đoạn điều tra VAHS cũng là một giai đoạn tố tụng hình sự mà quyền con người nói chung và những quyền đặc biệt của người dưới 18 tuổi nói riêng dễ bị xâm phạm nhất. Xuất phát từ yêu cầu đó, quá trình điều tra điều tra VAHS do người dưới 18 tuổi thực hiện phải đảm bảo nguyên tắc thân thiện, bảo đảm các quyền của người dưới 18 tuổi.

Gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nhân cách của trẻ vị thành niên. Thiếu sự quan tâm, giám sát, giáo dục từ cha mẹ, hoặc môi trường gia đình bạo lực, xung đột có thể khiến trẻ em dễ bị lôi kéo vào các hành vi phạm tội. Nghiên cứu cho thấy nhiều trẻ vị thành niên phạm tội xuất thân từ gia đình có hoàn cảnh khó khăn, cha mẹ ly hôn, hoặc có người thân từng phạm tội.

Xã hội có những tác động lớn đến sự phát triển của trẻ vị thành niên. Ảnh hưởng từ bạn bè xấu, sự lan truyền của văn hóa phẩm đồi trụy, phim ảnh bạo lực, trò chơi điện tử có nội dung kích động bạo lực có thể khiến trẻ em có những hành vi lệch lạc. Ngoài ra, tình trạng thất nghiệp, nghèo đói, bất bình đẳng xã hội cũng là những yếu tố làm gia tăng nguy cơ phạm tội của trẻ vị thành niên.

Những vấn đề về tâm lý như trầm cảm, lo âu, rối loạn hành vi, thiếu kỹ năng sống, nhận thức pháp luật hạn chế cũng là những yếu tố góp phần dẫn đến hành vi phạm tội của trẻ vị thành niên. Nhiều trẻ vị thành niên phạm tội có tiền sử bị bạo hành, lạm dụng, hoặc gặp khó khăn trong học tập, giao tiếp.

Bộ luật Hình sự quy định độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự là từ đủ 14 tuổi trở lên. Tuy nhiên, đối với người dưới 18 tuổi phạm tội, việc áp dụng hình phạt phải đảm bảo nguyên tắc nhân đạo, giáo dục. Các hình phạt thường áp dụng là cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ, hoặc tù có thời hạn. Mức hình phạt thường nhẹ hơn so với người thành niên phạm tội.

Bộ luật Tố tụng Hình sự quy định thủ tục tố tụng đối với người dưới 18 tuổi phải đảm bảo tính thân thiện, bảo mật thông tin cá nhân, và có sự tham gia của người đại diện hợp pháp (cha mẹ, người giám hộ). Quá trình điều tra, truy tố, xét xử phải có sự tham gia của luật sư bào chữa để bảo vệ quyền lợi cho người vị thành niên.

Ngoài hình phạt, pháp luật còn quy định các biện pháp giáo dục như giáo dục tại xã, phường, thị trấn, đưa vào trường giáo dưỡng, hoặc cơ sở giáo dục bắt buộc. Mục tiêu của các biện pháp này là giúp người vị thành niên nhận thức được sai lầm, sửa chữa lỗi lầm, và tái hòa nhập cộng đồng. Các cơ quan chức năng cần phối hợp chặt chẽ với gia đình, nhà trường, và cộng đồng để hỗ trợ người vị thành niên trong quá trình tái hòa nhập.

Gia đình và nhà trường đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục, định hướng cho trẻ em. Cần tăng cường sự quan tâm, giám sát, giáo dục đạo đức, lối sống cho trẻ em. Nhà trường cần tạo môi trường học tập thân thiện, lành mạnh, và có các hoạt động ngoại khóa bổ ích giúp trẻ em phát triển toàn diện.

Cần tạo môi trường xã hội lành mạnh, hạn chế các yếu tố tiêu cực ảnh hưởng đến trẻ em. Tăng cường kiểm soát các hoạt động văn hóa, giải trí, thông tin truyền thông, ngăn chặn sự lan truyền của văn hóa phẩm đồi trụy, phim ảnh bạo lực. Xây dựng các sân chơi, khu vui chơi giải trí an toàn, lành mạnh cho trẻ em.

Cần nâng cao năng lực của các cơ quan chức năng trong việc phòng ngừa, điều tra, xét xử các vụ án hình sự liên quan đến người dưới 18 tuổi. Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ, công chức làm công tác bảo vệ trẻ em. Tăng cường phối hợp giữa các cơ quan chức năng, tổ chức xã hội trong việc bảo vệ, hỗ trợ trẻ em.

Các cơ quan chức năng cần thu thập đầy đủ, chính xác các thông tin về các vụ án hình sự do người dưới 18 tuổi thực hiện. Thông tin cần bao gồm: độ tuổi, giới tính của người phạm tội; loại tội phạm; nguyên nhân phạm tội; hoàn cảnh gia đình, xã hội của người phạm tội; và các yếu tố liên quan khác. Dữ liệu cần được phân tích để xác định các xu hướng, đặc điểm của tội phạm vị thành niên tại Biên Hòa.

Số liệu thống kê là cơ sở quan trọng để đánh giá hiệu quả của các biện pháp phòng ngừa tội phạm vị thành niên. Cần so sánh số liệu trước và sau khi áp dụng các biện pháp phòng ngừa để đánh giá mức độ tác động của các biện pháp này. Nếu các biện pháp phòng ngừa không hiệu quả, cần xem xét điều chỉnh hoặc thay thế bằng các biện pháp khác.

Dữ liệu thống kê cần được sử dụng để xây dựng chính sách, kế hoạch phòng ngừa tội phạm vị thành niên. Chính sách cần dựa trên các bằng chứng, dữ liệu thực tế, và phải phù hợp với đặc điểm tình hình của từng địa phương. Cần có sự tham gia của các chuyên gia, nhà khoa học, và cộng đồng trong quá trình xây dựng chính sách.

Cần xây dựng và triển khai các chương trình hỗ trợ tái hòa nhập cộng đồng cho người vị thành niên phạm tội. Chương trình cần bao gồm: tư vấn tâm lý, giáo dục pháp luật, dạy nghề, hỗ trợ tìm kiếm việc làm, và hỗ trợ chỗ ở. Cần có sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng, tổ chức xã hội, và doanh nghiệp trong việc triển khai các chương trình này.

Gia đình và cộng đồng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ người vị thành niên tái hòa nhập cộng đồng. Gia đình cần tạo môi trường yêu thương, hỗ trợ, và giám sát người vị thành niên. Cộng đồng cần xóa bỏ kỳ thị, phân biệt đối xử, và tạo cơ hội để người vị thành niên tham gia các hoạt động xã hội.

Cần đánh giá hiệu quả của các chương trình tái hòa nhập cộng đồng để có những điều chỉnh, cải thiện phù hợp. Tiêu chí đánh giá cần bao gồm: tỷ lệ người vị thành niên tái phạm tội; khả năng tìm kiếm việc làm; mức độ tham gia các hoạt động xã hội; và mức độ hài lòng của người vị thành niên và gia đình.