I. Tổng Quan Về Nghiên Cứu Bệnh Phổi Tắc Nghẽn Mạn Tính
Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (BPTNMT) là một nhóm bệnh lý đường hô hấp đặc trưng bởi sự tắc nghẽn đường thở không hồi phục hoàn toàn. Đây là một vấn đề sức khỏe toàn cầu, đặc biệt ở châu Á. BPTNMT gây ra gánh nặng lớn do tính phổ biến, tiến triển kéo dài, chi phí điều trị cao và hậu quả tàn phế. Gánh nặng này dự kiến sẽ tiếp tục gia tăng trong những thập kỷ tới do sự gia tăng các yếu tố nguy cơ và tình trạng già hóa dân số. BPTNMT hiện là nguyên nhân gây tử vong hàng thứ 4 trên thế giới và là bệnh lý duy nhất có tỷ lệ mắc và tử vong tăng lên trong số các bệnh gây tử vong hàng đầu. Một nghiên cứu dự đoán rằng BPTNMT sẽ là nguyên nhân tử vong đứng hàng thứ 3 vào năm 2020.
1.1. Định Nghĩa Bệnh Phổi Tắc Nghẽn Mạn Tính COPD
Theo GOLD 2017, BPTNMT là một bệnh lý phổ biến, có thể phòng ngừa và điều trị được, đặc trưng bởi các triệu chứng hô hấp và giới hạn luồng khí dai dẳng do bất thường ở đường thở và/hoặc phế nang, thường do phơi nhiễm với các phân tử hoặc khí độc hại. Các bệnh đồng mắc và đợt kịch phát làm nặng thêm tình trạng bệnh. Hội lồng ngực Hoa Kỳ (ATS-1995) định nghĩa BPTNMT là tình trạng bệnh lý của viêm phế quản mạn tính (VPQM) và/hoặc khí phế thũng (KPT) có tắc nghẽn lưu lượng khí trong các đường hô hấp. Sự tắc nghẽn này xảy ra từ từ và có thể kèm theo phản ứng phế quản, không hồi phục hoặc hồi phục một phần.
1.2. Tầm Quan Trọng Của Việc Đánh Giá và Tiên Lượng COPD
BPTNMT là một bệnh kéo dài, xen kẽ giữa những giai đoạn ổn định và đợt cấp có thể đe dọa tính mạng người bệnh. Tần suất bệnh nhân BPTNMT vào đợt cấp và nhập viện ngày càng tăng, làm tăng chi phí chăm sóc và điều trị, suy giảm nhanh chức năng hô hấp, giảm chất lượng cuộc sống và tăng tỷ lệ tử vong. Việc tiên lượng sự cần thiết phải thở máy nhân tạo (TMNT) và/hoặc tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân đợt cấp BPTNMT mới nhập viện là rất quan trọng trong cấp cứu, liên quan đến nguồn lực, trang thiết bị và kinh phí điều trị.
II. Thách Thức Trong Đánh Giá Mức Độ Nặng COPD Hiện Nay
Việc đánh giá mức độ nặng của BPTNMT là một thách thức do sự phức tạp của bệnh và sự khác biệt giữa các bệnh nhân. Các phương pháp đánh giá truyền thống thường chỉ tập trung vào một vài yếu tố, chẳng hạn như mức độ khó thở hoặc chức năng phổi, mà không xem xét đầy đủ các khía cạnh khác của bệnh. Điều này có thể dẫn đến việc đánh giá không chính xác và điều trị không hiệu quả. Điểm DECAF được sử dụng để tiên lượng tử vong trên bệnh nhân đợt cấp BPTNMT nhập viện nhưng điểm này có nhiều tiêu chuẩn lâm sàng, cận lâm sàng và chỉ tiên lượng được tỷ lệ tử vong, không tiên lượng được sự cần thiết phải TMNT.
2.1. Hạn Chế Của Các Phương Pháp Đánh Giá Triệu Chứng COPD
Trước đây, BPTNMT được xem như một bệnh với đặc điểm chủ yếu là khó thở, do đó bảng câu hỏi mMRC được sử dụng để đánh giá triệu chứng và dự đoán nguy cơ tử vong. Tuy nhiên, ngày nay người ta nhận thấy BPTNMT chịu tác động bởi nhiều yếu tố, do đó đánh giá triệu chứng một cách toàn diện được khuyến cáo thực hiện hơn là chỉ dựa vào mức độ khó thở. Một số bảng câu hỏi giúp đánh giá toàn diện triệu chứng, chất lượng cuộc sống và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân BPTNMT như CRQ và SGRQ đã được xây dựng, nhưng lại quá phức tạp để sử dụng thường quy trên lâm sàng.
2.2. Vai Trò Của Hô Hấp Ký Trong Chẩn Đoán COPD
Thăm khám lâm sàng rất quan trọng trong chẩn đoán bệnh nhân BPTNMT, nhưng chỉ những triệu chứng lâm sàng không thì rất hiếm khi chẩn đoán được BPTNMT. Những triệu chứng lâm sàng về sự giới hạn luồng khí thở thường không xuất hiện cho đến khi có sự suy yếu đáng kể về chức năng phổi, do đó những triệu chứng xuất hiện khi thăm khám lâm sàng có độ nhạy và độ đặc hiệu tương đối thấp trong chẩn đoán BPTNMT và sự vắng mặt của những triệu chứng này cũng không loại trừ được chẩn đoán BPTNMT. Hô hấp ký là công cụ đo lường khách quan và có thể thực hiện nhiều lần để đánh giá sự giới hạn luồng khí thở.
III. Phương Pháp Đánh Giá COPD Bằng Thang Điểm BAP 65
Điểm AP-65 là một công cụ lâm sàng đơn giản, dễ áp dụng, cho phép dự đoán đồng thời sự cần thiết phải TMNT và/hoặc nguy cơ tử vong trên những bệnh nhân đợt cấp BPTNMT mới nhập viện, ít tốn kém và có thể ứng dụng dễ dàng tại các cơ sở y tế không có nhiều phương tiện. Nghiên cứu này đánh giá giá trị của thang điểm BAP-65 trong tiên lượng tử vong và/hoặc thở máy xâm lấn trên bệnh nhân đợt cấp BPTNMT được nhập viện tại khoa Nội Hô Hấp Bệnh viện Chợ Rẫy.
3.1. Giới Thiệu Thang Điểm BAP 65 Trong Tiên Lượng COPD
Điểm AP-65 lần đầu tiên được công bố trong tạp chí CHEST năm 2011 là một công cụ lâm sàng đơn giản dễ áp dụng cho phép dự đoán đồng thời sự cần thiết phải TMNT và/hoặc nguy cơ tử vong trên những bệnh nhân đợt cấp BPTNMT mới nhập viện, ít tốn kém và có thể ứng dụng dễ dàng tại các cơ sở y tế không có nhiều phương tiện. Với mong muốn có thể phục vụ cho công tác khám chữa bệnh cho bệnh nhân BPTNMT trong đợt cấp phải nhập viện để có thể đưa ra các quyết định hỗ trợ cho việc điều trị như: nơi bệnh nhân cần nằm, trang thiết bị y tế, nhân lực y tế, quyết định cho việc chăm sóc bệnh giai đoạn cuối, thời điểm xuất viện phù hợp để có thể giúp việc điều trị hiệu quả nhất, giảm bệnh suất, giảm tỷ lệ tử vong.
3.2. Ưu Điểm Của BAP 65 So Với Các Phương Pháp Khác
Hiện nay, điểm DECAF là công cụ được sử dụng khá nhiều để tiên lượng tử vong trên bệnh nhân đợt cấp BPTNMT nhập viện nhưng điểm này có nhiều tiêu chuẩn lâm sàng, cận lâm sàng và chỉ tiên lượng được tỷ lệ tử vong, không tiên lượng được sự cần thiết phải TMNT. Điểm AP-65 là một công cụ lâm sàng đơn giản dễ áp dụng cho phép dự đoán đồng thời sự cần thiết phải TMNT và/hoặc nguy cơ tử vong trên những bệnh nhân đợt cấp BPTNMT mới nhập viện, ít tốn kém và có thể ứng dụng dễ dàng tại các cơ sở y tế không có nhiều phương tiện.
IV. Kết Quả Nghiên Cứu Đánh Giá Thang Điểm BAP 65 Tại Việt Nam
Nghiên cứu này khảo sát một số đặc điểm lâm sàng của dân số nghiên cứu trong đợt cấp BPTNMT nhập viện và xác định độ nhạy, độ đặc hiệu, giá trị tiên đoán dương, giá trị tiên đoán âm của AP-65 trong tiên lượng tử vong và/hoặc thở máy xâm lấn trên bệnh nhân đợt cấp BPTNMT nhập viện. Kết quả cho thấy BAP-65 có giá trị trong việc tiên lượng các biến cố xấu ở bệnh nhân BPTNMT.
4.1. Đặc Điểm Lâm Sàng Của Mẫu Nghiên Cứu COPD
Nghiên cứu khảo sát tiền căn hút thuốc lá của bệnh nhân, đặc điểm thời gian nằm viện và tần suất một số triệu chứng hay gặp trong đợt cấp BPTNMT. Các yếu tố này cung cấp thông tin quan trọng về tình trạng bệnh và giúp đánh giá nguy cơ của bệnh nhân.
4.2. Độ Nhạy và Độ Đặc Hiệu Của BAP 65 Trong Tiên Lượng
Nghiên cứu xác định độ nhạy, độ đặc hiệu, giá trị tiên đoán dương, giá trị tiên đoán âm của AP-65 trong tiên lượng tử vong và/hoặc thở máy xâm lấn trên bệnh nhân đợt cấp BPTNMT nhập viện. Các chỉ số này cho thấy khả năng của BAP-65 trong việc dự đoán chính xác các biến cố xấu.
4.3. So Sánh BAP 65 Với DECAF Trong Tiên Lượng Tử Vong COPD
Nghiên cứu so sánh diện tích dưới đường cong ROC của 2 điểm BAP-65 và DECAF trong tiên lượng tử vong. Kết quả cho thấy BAP-65 có thể là một công cụ tiên lượng hiệu quả tương đương hoặc tốt hơn DECAF trong một số trường hợp.
V. Ứng Dụng Thực Tiễn Của BAP 65 Trong Quản Lý COPD
Việc sử dụng thang điểm BAP-65 có thể giúp các bác sĩ đưa ra quyết định điều trị tốt hơn cho bệnh nhân BPTNMT, chẳng hạn như quyết định có cần thiết phải thở máy hay không, hoặc quyết định về mức độ chăm sóc cần thiết. Điều này có thể giúp cải thiện kết quả điều trị và giảm chi phí chăm sóc.
5.1. Hướng Dẫn Quyết Định Điều Trị Dựa Trên BAP 65
Dựa trên điểm BAP-65, bác sĩ có thể quyết định nơi bệnh nhân cần nằm (ví dụ: khoa hồi sức tích cực), trang thiết bị y tế cần thiết, nhân lực y tế cần thiết, và quyết định về việc chăm sóc bệnh giai đoạn cuối.
5.2. Cải Thiện Hiệu Quả Điều Trị Và Giảm Chi Phí COPD
Việc sử dụng BAP-65 có thể giúp đưa ra quyết định thời điểm xuất viện phù hợp, giúp việc điều trị hiệu quả nhất, giảm bệnh suất và giảm tỷ lệ tử vong.
VI. Kết Luận Và Hướng Nghiên Cứu COPD Trong Tương Lai
Nghiên cứu này cung cấp thêm bằng chứng về giá trị của thang điểm BAP-65 trong tiên lượng tử vong và/hoặc thở máy xâm lấn trên bệnh nhân đợt cấp BPTNMT. Các nghiên cứu trong tương lai nên tập trung vào việc đánh giá BAP-65 trong các quần thể bệnh nhân khác nhau và so sánh BAP-65 với các công cụ tiên lượng khác.
6.1. Tóm Tắt Kết Quả Nghiên Cứu Về BAP 65
Nghiên cứu này đánh giá giá trị của thang điểm BAP-65 trong tiên lượng tử vong và/hoặc thở máy xâm lấn trên bệnh nhân đợt cấp BPTNMT được nhập viện tại khoa Nội Hô Hấp Bệnh viện Chợ Rẫy. Kết quả cho thấy BAP-65 có giá trị trong việc tiên lượng các biến cố xấu ở bệnh nhân BPTNMT.
6.2. Đề Xuất Hướng Nghiên Cứu COPD Trong Tương Lai
Các nghiên cứu trong tương lai nên tập trung vào việc đánh giá BAP-65 trong các quần thể bệnh nhân khác nhau và so sánh BAP-65 với các công cụ tiên lượng khác. Ngoài ra, cần có thêm nghiên cứu để xác định các yếu tố nguy cơ của BPTNMT và phát triển các phương pháp điều trị mới hiệu quả hơn.
