Luận án tiến sĩ: Vai trò của nhóm gen deubiquitinase và tín hiệu phân tử trong bệnh tăng hồng cầu vô căn

• Tác giả: NCS. Đỗ Thị Trang
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Thị Xuân
• Trường học: Học viện Khoa học và Công nghệ
• Chuyên ngành: Công nghệ sinh học
• Đề tài: Nghiên Cứu Vai Trò Của Gen Deubiquitinase Và Tín Hiệu Phân Tử Trong Bệnh Tăng Hồng Cầu Vô Căn
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Giới thiệu về bệnh tăng hồng cầu vô căn
• 1.2. Khái quát bệnh tăng hồng cầu vô căn
• 1.3. Một số nghiên cứu về kiểu hình miễn dịch trên bệnh tăng hồng cầu vô căn
• 1.4. Một số nghiên cứu về đột biến gen trên bệnh nhân tăng hồng cầu vô căn
• 1.5. Tế bào đơn nhân máu ngoại vi
• 1.5.1. Khái niệm và đặc điểm sinh học của tế bào đơn nhân máu ngoại vi
• 1.5.2. Chức năng của tế bào đơn nhân máu ngoại vi
• 1.5.3. Các marker sinh học liên quan đến quá trình apoptosis
• 1.5.4. Một số gen kiểm soát miễn dịch
• 1.5.5. Một số cytokine sử dụng trong nghiên cứu
• 1.5.6. Nghiên cứu sử dụng tế bào đơn nhân máu ngoại vi trên bệnh THCVC
• 1.6. Một số gen thuộc nhóm deubiquitinase và mối liên hệ với các tín hiệu phân tử
• 1.7. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước bệnh tăng hồng cầu vô căn
• 2. CHƯƠNG 2: VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Vật liệu nghiên cứu
• 2.1.1. Đối tượng và tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân
• 2.1.2. Dụng cụ, trang thiết bị
• 2.1.3. Hóa chất sử dụng
• 2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 2.2.1. Xét nghiệm sinh hóa máu
• 2.2.2. Tách huyết tương
• 2.2.3. Tách chiết DNA và RNA
• 2.2.4. Giải trình tự gen bằng kỹ thuật Sanger và phân tích dữ liệu
• 2.2.5. Tổng hợp cDNA
• 2.2.6. Real-Time PCR
• 2.2.7. Một số phương pháp tin sinh sử dụng trong luận án
• 2.2.8. Đưa siRNA vào trong tế bào đơn nhân máu ngoại vi
• 2.2.9. Phân lập và nuôi cấy tế bào đơn nhân máu ngoại vi
• 2.2.10. Đếm tế bào theo dòng chảy
• 2.2.11. Xác định sự di cư tế bào
• 2.2.12. ELISA phân tích nồng độ cytokine
• 2.2.13. Hội đồng đạo đức trong nghiên cứu y sinh
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Kết quả nghiên cứu trên bệnh nhân tăng hồng cầu vô căn
• 3.1.1. Chỉ số sinh hóa máu bệnh nhân tăng hồng cầu vô căn
• 3.1.2. Phân tích sự biểu hiện một số gen deubiquitinase trên bệnh nhân tăng hồng cầu vô căn
• 3.1.3. Mức độ biểu hiện một số gen tín hiệu trên bệnh nhân tăng hồng cầu vô căn
• 3.1.4. Biểu hiện một số gen kiểm soát miễn dịch trên bệnh nhân tăng hồng cầu vô căn
• 3.1.5. Phân tích đột biến gen JAK2 trên bệnh nhân tăng hồng cầu vô căn
• 3.1.6. Phân tích đột biến gen CYLD trên bệnh nhân tăng hồng cầu vô căn
• 3.1.7. Phân tích đột biến gen A20 trên bệnh nhân tăng hồng cầu vô căn
• 3.1.8. Phân tích đột biến gen Cezanne trên bệnh nhân tăng hồng cầu vô căn
• 3.1.9. Kiểu hình miễn dịch trên bệnh nhân tăng hồng cầu vô căn
• 3.1.10. Sự tiết cytokine và kháng nguyên ung thư ở bệnh nhân tăng hồng cầu vô căn
• 3.2. Kết quả nghiên cứu trên tế bào đơn nhân máu ngoại vi
• 3.2.1. Kết quả phân lập và nuôi cấy tế bào đơn nhân máu ngoại vi
• 3.2.2. A20 điều hòa kiểu hình miễn dịch tế bào đơn nhân máu ngoại vi
• 3.2.3. A20 điều hòa sự tiết cytokine
• 3.2.4. A20 điều hòa sự di cư tế bào đơn nhân máu ngoại vi
• 3.2.5. Protein A20 điều hòa quá trình apoptosis tế bào đơn nhân máu ngoại vi
• 3.2.6. Otubain-1 điều hòa chức năng tế bào đơn nhân máu ngoại vi
• 3.2.7. Otubain-1 điều hòa các sản phẩm cytokine
• 3.2.8. Otubain-1 điều hòa tín hiệu trong tế bào đơn nhân máu ngoại vi
• 4. CHƯƠNG 4: THẢO LUẬN
• 4.1. Đa hình và biểu hiện gen deubiquitinase, gen JAK2 và kiểu hình miễn dịch trên bệnh tăng hồng cầu vô căn
• 4.2. Biểu hiện một số gen tín hiệu trên bệnh nhân tăng hồng cầu vô căn
• 4.3. Vai trò gen A20 điều hòa chức năng tế bào đơn nhân máu ngoại vi
• 4.4. Vai trò gen Otubain-1 điều hòa chức năng tế bào đơn nhân máu ngoại vi
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• Tài liệu tham khảo
• Phụ lục tài liệu

I. Giới thiệu về bệnh tăng hồng cầu vô căn

Bệnh tăng hồng cầu vô căn (THCVC) là một trong những bệnh tăng sinh tủy ác tính, đặc trưng bởi sự gia tăng số lượng tế bào hồng cầu trong máu. Nguyên nhân chính dẫn đến bệnh này thường liên quan đến đột biến gen JAK2, cụ thể là đột biến V617F, có mặt ở hơn 90% bệnh nhân. Sự gia tăng tế bào hồng cầu gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, bao gồm tăng nguy cơ đông máu và các vấn đề về tuần hoàn. Nghiên cứu về THCVC đã chỉ ra rằng không chỉ gen JAK2 mà còn nhiều gen khác, đặc biệt là nhóm gen mã hóa deubiquitinase, có thể ảnh hưởng đến sự phát triển và tiến triển của bệnh. Việc hiểu rõ về các gen này sẽ giúp cải thiện khả năng chẩn đoán và điều trị bệnh.

1.1. Đặc điểm sinh học của tế bào đơn nhân máu ngoại vi

Tế bào đơn nhân máu ngoại vi (PBMC) bao gồm nhiều loại tế bào miễn dịch như tế bào lympho, tế bào NK và bạch cầu đơn nhân. Chúng đóng vai trò quan trọng trong hệ miễn dịch, giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh. Nghiên cứu cho thấy, sự thay đổi trong thành phần và chức năng của PBMC có thể liên quan đến sự phát triển của THCVC. Các tế bào này có khả năng sản xuất cytokine, điều hòa phản ứng miễn dịch và tham gia vào quá trình apoptosis. Việc phân tích PBMC từ bệnh nhân THCVC có thể cung cấp thông tin quý giá về cơ chế bệnh sinh và các yếu tố di truyền liên quan đến bệnh.

II. Vai trò của gen deubiquitinase trong bệnh THCVC

Nhóm gen mã hóa deubiquitinase bao gồm các gen như A20, CYLD và Cezanne, có vai trò quan trọng trong việc điều hòa các tín hiệu phân tử và phản ứng miễn dịch. Các gen này tham gia vào quá trình khử ubiquitin từ protein, ảnh hưởng đến sự ổn định và hoạt động của chúng. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng sự bất hoạt của các gen này có thể dẫn đến sự gia tăng hoạt động của các tín hiệu viêm, từ đó góp phần vào sự phát triển của THCVC. Đặc biệt, gen A20 được biết đến với khả năng ức chế các tín hiệu NF-κB, một yếu tố quan trọng trong quá trình viêm và phát triển khối u. Việc hiểu rõ vai trò của các gen này có thể mở ra hướng đi mới trong điều trị bệnh.

2.1. Tác động của gen A20 và Otubain 1

Gen A20 và Otubain-1 có vai trò điều hòa quan trọng trong chức năng của tế bào PBMC. Nghiên cứu cho thấy, sự bất hoạt của gen A20 dẫn đến sự gia tăng hoạt động của tế bào T và sản xuất cytokine, điều này có thể làm trầm trọng thêm tình trạng viêm trong bệnh THCVC. Otubain-1 cũng có tác động tương tự, khi nó tham gia vào việc điều hòa các tín hiệu trong tế bào. Sự hiểu biết về cơ chế hoạt động của các gen này có thể giúp phát triển các liệu pháp điều trị nhắm vào các con đường tín hiệu này, từ đó cải thiện tình trạng bệnh nhân.

III. Phân tích di truyền và kiểu hình miễn dịch

Phân tích di truyền các gen DUB cho thấy sự hiện diện của nhiều SNP có thể liên quan đến bệnh THCVC. Đặc biệt, SNP W736G trong gen CYLD được xác định là có khả năng gây bệnh. Sự thay đổi trong kiểu hình miễn dịch, bao gồm sự gia tăng số lượng tế bào T điều hòa và cytokine như IL-6 và TNF-α, cho thấy mối liên hệ giữa gen DUB và phản ứng miễn dịch trong bệnh nhân THCVC. Việc nghiên cứu sâu hơn về các SNP này có thể cung cấp thông tin quan trọng về cơ chế bệnh sinh và giúp phát triển các phương pháp điều trị mới.

3.1. Kiểu hình miễn dịch trong bệnh THCVC

Kiểu hình miễn dịch của bệnh nhân THCVC cho thấy sự gia tăng đáng kể trong số lượng tế bào T điều hòa và tế bào Th1. Điều này có thể dẫn đến sự suy giảm khả năng đáp ứng miễn dịch của bệnh nhân, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và các biến chứng khác. Nghiên cứu về kiểu hình miễn dịch không chỉ giúp hiểu rõ hơn về tình trạng bệnh mà còn mở ra cơ hội cho các liệu pháp điều trị nhắm vào việc điều chỉnh hoạt động của các tế bào miễn dịch, từ đó cải thiện tình trạng sức khỏe của bệnh nhân.