Luận Văn Thạc Sĩ: Nghiên Cứu Tri Thức Bản Địa Sử Dụng Cây Lâm Sản Ngoài Gỗ Làm Thuốc Của Dân Tộc Sán Dìu Tại Xã Động Đạt, Huyện Phú Lương

• Tác giả: Trương Thị Thùy Linh
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Công Hoan
• Trường học: Đại học Nông Lâm - Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Nông lâm kết hợp
• Đề tài: Nghiên cứu tri thức bản địa trong việc sử dụng một số loài cây lâm sản ngoài gỗ để làm thuốc của đồng bào dân tộc Sán Dìu tại xã Vô Tranh, huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên
• Loại tài liệu: Khóa luận tốt nghiệp đại học
• Năm xuất bản: 2015
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC BIỂU ĐỒ
• DANH MỤC VIẾT TẮT
• 1. PHẦN 1: MỞ ĐẦU
• 1.1. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.2. Ý nghĩa của đề tài
• 2. PHẦN 2: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 2.1. Cơ sở khoa học
• 2.2. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước
• 2.2.1. Trên thế giới
• 2.2.2. Lược sử các nghiên cứu về cây thuốc ở Việt Nam
• 2.2.2.1. Thời kì Pháp thuộc đến Cách mạng tháng 8 năm 1945
• 2.2.2.2. Sau cách mạng tháng 8 đến nay
• 2.2.3. Hiện trạng tài nguyên cây thuốc ở Việt Nam
• 3. PHẦN 3: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 3.2. Địa điểm và thời gian tiến hành
• 3.3. Nội dung nghiên cứu
• 3.4. Phương pháp nghiên cứu
• 3.5. Các phương pháp tiến hành
• 4. PHẦN 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ PHÂN TÍCH KẾT QUẢ
• 4.1. Điều tra thành phần các loài cây LSNG sử dụng để làm thuốc
• 4.2. Xác định các loài LSNG được người dân khai thác và sử dụng
• 4.3. Những thuận lợi và khó khăn của người Sán Dìu trong việc sử dụng các loài cây LSNG làm thuốc
• 4.4. Khai thác và bảo quản và phương thức sử dụng các loài LSNG để làm thuốc
• 4.5. Các loài LSNG có trong thành phần các bài thuốc chủ yếu
• 4.6. Các giải pháp nhằm bảo tồn bài thuốc và các loài LSNG
• 4.7. Phân hạng cây thuốc theo mức độ đe dọa
• 4.8. Các bài thuốc cần được lưu trữ và bảo tồn
• 4.9. Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao công tác bảo tồn các loài LSNG và các bài thuốc của người dân tộc Sán Dìu trong địa bàn nghiên cứu
• KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ

I. Giới thiệu về cây lâm sản ngoài gỗ và tri thức bản địa

Cây lâm sản ngoài gỗ (cây lâm sản ngoài gỗ) là những sản phẩm không phải gỗ có nguồn gốc sinh vật được khai thác từ rừng. Chúng có giá trị kinh tế và sinh thái cao, đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn đa dạng sinh học. Đặc biệt, tri thức bản địa của các dân tộc như dân tộc Sán Dìu tại Động Đạt, Phú Lương về việc sử dụng cây thuốc từ cây lâm sản ngoài gỗ là một phần không thể thiếu trong việc bảo tồn và phát triển nguồn tài nguyên này. Việc nghiên cứu tri thức bản địa không chỉ giúp bảo tồn các bài thuốc quý giá mà còn nâng cao nhận thức về giá trị của cây thuốc trong đời sống hàng ngày.

1.1. Đặc điểm và giá trị của cây thuốc

Cây thuốc từ lâu đã được sử dụng trong y học cổ truyền và dân gian. Chúng không chỉ có tác dụng chữa bệnh mà còn góp phần vào việc bảo tồn văn hóa và tri thức của các cộng đồng dân tộc. Dân tộc Sán Dìu có nhiều bài thuốc độc đáo từ cây thuốc, thể hiện sự hiểu biết sâu sắc về thiên nhiên và khả năng ứng dụng tri thức bản địa trong việc chăm sóc sức khỏe. Việc bảo tồn tri thức này là cần thiết để duy trì bản sắc văn hóa và phát triển bền vững nguồn tài nguyên thiên nhiên.

II. Tình hình nghiên cứu và sử dụng cây thuốc của dân tộc Sán Dìu

Nghiên cứu về cây thuốc của dân tộc Sán Dìu tại Động Đạt, Phú Lương cho thấy sự phong phú và đa dạng trong việc sử dụng các loài cây lâm sản ngoài gỗ làm thuốc. Các loài cây như cây cỏ, cây thuốc được sử dụng trong nhiều bài thuốc dân gian, thể hiện sự kết hợp giữa tri thức bản địa và y học hiện đại. Việc điều tra và ghi chép lại các bài thuốc này không chỉ giúp bảo tồn tri thức mà còn tạo cơ hội cho việc phát triển các sản phẩm dược liệu từ cây thuốc, góp phần vào phát triển kinh tế địa phương.

2.1. Các loài cây thuốc và bài thuốc chủ yếu

Trong nghiên cứu, nhiều loài cây thuốc đã được xác định, bao gồm các loài cây lâm sản ngoài gỗ có giá trị dược liệu cao. Các bài thuốc chủ yếu của dân tộc Sán Dìu thường sử dụng các bộ phận khác nhau của cây như lá, rễ, hoa. Việc sử dụng cây thuốc không chỉ mang lại lợi ích về sức khỏe mà còn thể hiện sự gắn bó giữa con người và thiên nhiên. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc bảo tồn các loài cây thuốc và tri thức sử dụng chúng trong cộng đồng.

III. Thách thức và giải pháp trong việc bảo tồn tri thức bản địa

Mặc dù tri thức bản địa về cây thuốc rất phong phú, nhưng hiện nay đang đối mặt với nhiều thách thức như sự biến đổi khí hậu, khai thác bừa bãi và sự mai một của tri thức. Việc bảo tồn tri thức này là rất cần thiết để duy trì sự đa dạng sinh học và bảo vệ các loài cây thuốc. Các giải pháp như tổ chức các khóa đào tạo, hội thảo về tri thức bản địa, và khuyến khích cộng đồng tham gia vào việc bảo tồn cây thuốc là rất quan trọng.

3.1. Giải pháp bảo tồn tri thức và cây thuốc

Để bảo tồn tri thức bản địa và các loài cây thuốc, cần có sự hợp tác giữa các cơ quan chức năng, tổ chức phi chính phủ và cộng đồng địa phương. Việc xây dựng các chương trình giáo dục về giá trị của cây thuốc và tri thức bản địa sẽ giúp nâng cao nhận thức của người dân. Đồng thời, cần có các chính sách hỗ trợ cho việc phát triển bền vững nguồn tài nguyên cây thuốc, từ đó góp phần bảo tồn văn hóa và tri thức của các dân tộc.