Nghiên Cứu Tình Hình Song Ngữ Việt - Cơ Ho Tại Tỉnh Lâm Đồng

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lý do chọn đề tài

1.2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

1.3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

1.3.1. Mục đích của nghiên cứu

1.3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

1.4.1. Đối tượng nghiên cứu

1.4.2. Phạm vi và địa bàn nghiên cứu

1.5. Phương pháp nghiên cứu

1.6. Mẫu nghiên cứu

1.7. Đóng góp mới của luận án

1.7.1. Về mặt lý luận

1.7.2. Về mặt thực tiễn

1.8. Cấu trúc của luận án

2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ CÁC VẤN ĐỀ THỰC TIỄN

2.1. Ngôn ngữ học xã hội

2.2. Tiếng mẹ đẻ và ngôn ngữ quốc gia

2.3. Cảnh huống ngôn ngữ

2.4. Thái độ ngôn ngữ

2.5. Song ngữ, đa ngữ và các loại hình phổ biến

2.6. Giao tiếp trong xã hội song ngữ

2.7. Tiếp xúc và giao thoa ngôn ngữ

2.8. Thụ đắc ngôn ngữ

2.9. Chính sách ngôn ngữ

2.10. Tiêu chí đánh giá năng lực ngôn ngữ

2.11. Các vấn đề thực tiễn liên quan đến luận án

2.11.1. Khái quát về tỉnh Lâm Đồng

2.11.2. Khái quát về huyện Di Linh

2.11.3. Các dân tộc ở Lâm Đồng

2.11.4. Đời sống của người Cơ Ho ở Lâm Đồng

2.11.5. Tiếng Việt và ngôn ngữ các dân tộc thiểu số ở Lâm Đồng

2.11.6. Khái quát về tiếng Cơ Ho

2.11.7. Tình hình dạy tiếng Cơ Ho trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng

3. NĂNG LỰC NGÔN NGỮ CỦA NGƯỜI CƠ HO

3.1. Đối tượng khảo sát

3.2. Năng lực ngôn ngữ qua tự đánh giá của người Cơ Ho

3.3. Năng lực tiếng mẹ đẻ của người Cơ Ho

3.4. Năng lực tiếng Việt của người Cơ Ho

3.5. Năng lực ngôn ngữ qua đánh giá các kỹ năng

3.5.1. Năng lực tiếng mẹ đẻ của người Cơ Ho

3.5.2. Năng lực tiếng Việt của người Cơ Ho

4. THÁI ĐỘ NGÔN NGỮ VÀ TÌNH HÌNH SỬ DỤNG NGÔN NGỮ CỦA NGƯỜI CƠ HO Ở LÂM ĐỒNG

4.1. Vấn đề tiếng mẹ đẻ và thái độ ngôn ngữ của người Cơ Ho ở Lâm Đồng

4.2. Tiếng mẹ đẻ của người Cơ Ho ở Lâm Đồng

4.3. Thái độ của người Cơ Ho ở Lâm Đồng đối với tiếng mẹ đẻ

4.4. Thái độ và nhận thức của người Cơ Ho ở Lâm Đồng đối với tiếng Việt

4.5. Tình hình sử dụng các ngôn ngữ trong các môi trường khác nhau của người Cơ Ho ở Lâm Đồng

4.5.1. Giao tiếp trong gia đình

4.5.2. Giao tiếp với hàng xóm, cộng đồng

4.5.3. Giao tiếp trong môi trường hành chính

4.5.4. Giao tiếp trong môi trường giáo dục

4.5.5. Giao tiếp trong môi trường kinh doanh, thương mại

4.5.6. Giao tiếp trong hoạt động thể thao, văn nghệ, tín ngưỡng, lễ hội

5. THỤ ĐẮC NGÔN NGỮ CỦA HỌC SINH DÂN TỘC CƠ HO Ở LÂM ĐỒNG

5.1. Mô tả tình hình sử dụng ngôn ngữ của các trường hợp nghiên cứu điển hình

5.2. Nghiên cứu tại xã Bảo Thuận

5.3. Nghiên cứu tại xã Gia Bắc

5.4. Nghiên cứu tại xã Tân Châu

5.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình thụ đắc ngôn ngữ của học sinh Cơ Ho

5.6. Giải pháp nhằm nâng cao năng lực thụ đắc tiếng Việt cho học sinh dân tộc Cơ Ho

5.6.1. Nhóm giải pháp chung

5.6.2. Đề xuất một số giải pháp cụ thể

5.7. Một vài kiến nghị

5.7.1. Về mặt quan điểm, chính sách

5.7.2. Chú trọng các yếu tố hỗ trợ sự thụ đắc ngôn ngữ của học sinh dân tộc Cơ Ho

TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC CÁC ĐỀ TÀI KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC CÁC BẢNG

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Song Ngữ Việt Cơ Ho Tại Lâm Đồng

Nghiên cứu tình hình song ngữ Việt - Cơ Ho tại tỉnh Lâm Đồng là một chủ đề quan trọng và cấp thiết. Lâm Đồng, với đa dạng các dân tộc sinh sống, trong đó dân tộc Cơ Ho chiếm số lượng lớn, đặt ra nhiều vấn đề về bảo tồn ngôn ngữ, giáo dục song ngữ, và phát triển văn hóa. Nghiên cứu này không chỉ đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh mà còn góp phần vào lĩnh vực ngôn ngữ học xã hội ở Việt Nam. Các nghiên cứu trước đây đã tập trung vào các khía cạnh khác nhau của ngôn ngữ học xã hội, tiếp xúc ngôn ngữ, và chính sách ngôn ngữ. Tuy nhiên, nghiên cứu chuyên sâu về song ngữ Việt - Cơ Ho tại Lâm Đồng vẫn còn hạn chế. Nghiên cứu này nhằm lấp đầy khoảng trống đó, cung cấp cái nhìn toàn diện về thực trạng sử dụng song ngữ, thái độ ngôn ngữ, và các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng song ngữ của người Cơ Ho. Dữ liệu từ luận án của Vũ Văn Toán (2023) sẽ là nguồn thông tin quan trọng.

1.1. Vị Trí Địa Lý và Dân Số Tỉnh Lâm Đồng

Tỉnh Lâm Đồng, một tỉnh miền núi thuộc Nam Tây Nguyên, có diện tích tự nhiên rộng lớn và dân số đa dạng. Với sự hiện diện của 47 dân tộc, Lâm Đồng là một môi trường ngôn ngữ đa dạng, tạo điều kiện cho sự tồn tại và phát triển của nhiều ngôn ngữ khác nhau. Nghiên cứu tình hình song ngữ tại đây cần xem xét đến yếu tố dân số và địa lý để hiểu rõ hơn về sự tương tác giữa các ngôn ngữ, đặc biệt là tiếng Việt và tiếng Cơ Ho. Theo Ủy ban Dân tộc và Tổng cục Thống kê (2019), dân tộc Cơ Ho có số dân đông nhất trong các dân tộc thiểu số tại Lâm Đồng, chiếm tỷ lệ đáng kể trong tổng dân số của tỉnh.

1.2. Vai Trò Quan Trọng của Nghiên Cứu Song Ngữ

Nghiên cứu về song ngữ Việt - Cơ Ho tại Lâm Đồng đóng vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực. Về mặt kinh tế - xã hội, việc hiểu rõ tình hình song ngữ giúp xây dựng các chính sách phát triển phù hợp, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục. Về mặt ngôn ngữ học, nghiên cứu này cung cấp dữ liệu thực tế để phân tích và lý giải các hiện tượng tiếp xúc ngôn ngữ, chuyển đổi ngôn ngữ. Ngoài ra, nghiên cứu còn góp phần vào việc bảo tồn và phát triển văn hóa của dân tộc Cơ Ho, thông qua việc thúc đẩy sử dụng và truyền dạy tiếng mẹ đẻ.

II. Thách Thức Trong Bảo Tồn Ngôn Ngữ Cơ Ho Ở Lâm Đồng

Mặc dù tiếng Cơ Ho là một ngôn ngữ quan trọng trong cộng đồng dân tộc Cơ Ho tại tỉnh Lâm Đồng, ngôn ngữ này đang đối mặt với nhiều thách thức. Sự ảnh hưởng của tiếng Việt trong các lĩnh vực giáo dục, kinh tế, và truyền thông đang làm giảm dần vai trò của tiếng Cơ Ho. Thực trạng sử dụng song ngữ cho thấy nhiều người Cơ Ho, đặc biệt là thế hệ trẻ, có xu hướng sử dụng tiếng Việt nhiều hơn trong giao tiếp hàng ngày. Điều này dẫn đến nguy cơ mai một tiếng mẹ đẻ và mất đi những giá trị văn hóa truyền thống gắn liền với ngôn ngữ. Cần có những giải pháp hiệu quả để bảo tồn và phát triển tiếng Cơ Ho song song với việc nâng cao khả năng song ngữ của cộng đồng.

2.1. Ảnh Hưởng của Tiếng Việt Đến Tiếng Cơ Ho

Ảnh hưởng của tiếng Việt đến tiếng Cơ Ho là một yếu tố đáng lo ngại trong việc bảo tồn ngôn ngữ này. Việc tiếng Việt được sử dụng rộng rãi trong giáo dục, hành chính và truyền thông đã tạo ra áp lực lớn đối với tiếng Cơ Ho. Sự du nhập của từ vựng và cấu trúc tiếng Việt vào tiếng Cơ Ho đang làm thay đổi cấu trúc và ngữ nghĩa của ngôn ngữ gốc. Nghiên cứu của Vũ Văn Toán (2023) có thể cung cấp thêm bằng chứng cụ thể về mức độ và phạm vi ảnh hưởng này.

2.2. Nguy Cơ Mai Một Văn Hóa Truyền Thống Cơ Ho

Ngôn ngữ và văn hóa có mối quan hệ mật thiết với nhau. Sự suy giảm trong việc sử dụng tiếng Cơ Ho có thể dẫn đến sự mai một của các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Cơ Ho. Các nghi lễ, truyện cổ tích, và các hình thức nghệ thuật dân gian thường được truyền tải bằng tiếng Cơ Ho. Nếu ngôn ngữ này không được bảo tồn, những di sản văn hóa quý báu này có nguy cơ bị lãng quên. Vì vậy, việc bảo tồn tiếng Cơ Ho không chỉ là vấn đề ngôn ngữ mà còn là vấn đề bảo tồn văn hóa.

III. Phương Pháp Nghiên Cứu Tình Hình Song Ngữ Việt Cơ Ho

Để nghiên cứu tình hình song ngữ Việt - Cơ Ho tại tỉnh Lâm Đồng một cách hiệu quả, cần sử dụng kết hợp nhiều phương pháp nghiên cứu khác nhau. Phương pháp định lượng giúp thu thập dữ liệu về năng lực ngôn ngữ, thực trạng sử dụng song ngữ thông qua khảo sát, kiểm tra. Phương pháp định tính, như phỏng vấn sâu, quan sát tham gia, giúp tìm hiểu về thái độ ngôn ngữ, đời sống người Cơ Ho, và các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình thụ đắc ngôn ngữ. Phân tích tài liệu, bao gồm các công trình nghiên cứu trước đây, văn bản pháp luật, và tài liệu văn hóa Cơ Ho, cung cấp bối cảnh và thông tin quan trọng cho nghiên cứu. Sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa các phương pháp này sẽ giúp có được cái nhìn toàn diện và sâu sắc về tình hình song ngữ Việt - Cơ Ho tại Lâm Đồng.

3.1. Thu Thập Dữ Liệu Định Tính và Định Lượng

Việc thu thập dữ liệu định tính và định lượng là yếu tố then chốt để có được một nghiên cứu toàn diện về tình hình song ngữ Việt - Cơ Ho. Dữ liệu định lượng có thể được thu thập thông qua các cuộc khảo sát về năng lực ngôn ngữ của người Cơ Ho, bao gồm khả năng nghe, nói, đọc, viết cả tiếng Việt và tiếng Cơ Ho. Dữ liệu định tính, mặt khác, có thể được thu thập thông qua phỏng vấn sâu với người Cơ Ho để hiểu rõ hơn về thái độ ngôn ngữ của họ đối với cả hai ngôn ngữ, cũng như những khó khăn và thuận lợi trong việc sử dụng song ngữ trong cuộc sống hàng ngày.

3.2. Phân Tích Tài Liệu Ngôn Ngữ và Văn Hóa

Phân tích tài liệu đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp bối cảnh lịch sử, xã hội, và văn hóa cho nghiên cứu. Các tài liệu liên quan đến tiếng Cơ Ho, như từ điển, sách giáo khoa, và các tác phẩm văn hóa truyền thống, giúp hiểu rõ hơn về cấu trúc và đặc điểm của ngôn ngữ. Nghiên cứu cũng cần phân tích các chính sách ngôn ngữ của Nhà nước và địa phương để đánh giá tác động của chúng đến tình hình song ngữ Việt - Cơ Ho. Bên cạnh đó, các nghiên cứu về dân tộc Cơ Ho cũng sẽ mang đến cái nhìn sâu sắc và toàn diện hơn.

IV. Năng Lực Song Ngữ và Thái Độ Ngôn Ngữ Của Người Cơ Ho

Năng lực song ngữ và thái độ ngôn ngữ là hai yếu tố quan trọng để đánh giá tình hình song ngữ Việt - Cơ Ho tại tỉnh Lâm Đồng. Năng lực song ngữ thể hiện khả năng sử dụng thành thạo cả tiếng Việt và tiếng Cơ Ho trong các tình huống giao tiếp khác nhau. Thái độ ngôn ngữ phản ánh nhận thức, cảm xúc, và đánh giá của người Cơ Ho đối với hai ngôn ngữ này. Thực trạng sử dụng song ngữ chịu ảnh hưởng lớn từ cả năng lực và thái độ. Nghiên cứu cần tập trung vào việc đánh giá năng lực ngôn ngữ của người Cơ Ho ở các độ tuổi khác nhau, đồng thời tìm hiểu thái độ của họ đối với việc bảo tồn và sử dụng tiếng mẹ đẻ.

4.1. Đánh Giá Khả Năng Sử Dụng Tiếng Việt và Tiếng Cơ Ho

Để đánh giá khả năng song ngữ một cách chính xác, cần sử dụng các công cụ và phương pháp đánh giá phù hợp cho cả tiếng Việt và tiếng Cơ Ho. Các bài kiểm tra về ngữ pháp, từ vựng, và khả năng giao tiếp có thể được sử dụng để đánh giá năng lực của người Cơ Ho trong cả hai ngôn ngữ. Ngoài ra, cần xem xét đến thực trạng sử dụng song ngữ trong các môi trường khác nhau, như gia đình, trường học, và cộng đồng, để có cái nhìn toàn diện về năng lực ngôn ngữ của người Cơ Ho.

4.2. Tìm Hiểu Thái Độ Ngôn Ngữ và Nhận Thức của Người Cơ Ho

Tìm hiểu thái độ ngôn ngữ của người Cơ Ho là rất quan trọng để hiểu rõ hơn về động cơ và hành vi ngôn ngữ của họ. Các cuộc phỏng vấn sâu và thảo luận nhóm có thể được sử dụng để thu thập thông tin về nhận thức, cảm xúc, và đánh giá của người Cơ Ho đối với cả tiếng Việt và tiếng Cơ Ho. Thái độ tích cực đối với tiếng mẹ đẻ là yếu tố quan trọng để thúc đẩy việc bảo tồn và sử dụng ngôn ngữ này. Đồng thời, việc nhận thức được lợi ích của việc sử dụng tiếng Việt cũng giúp nâng cao khả năng song ngữ của người Cơ Ho.

V. Giáo Dục Song Ngữ Giải Pháp Phát Triển Ngôn Ngữ Cơ Ho

Giáo dục song ngữ đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát triển tiếng Cơ Ho tại tỉnh Lâm Đồng. Mô hình giáo dục song ngữ hiệu quả cần kết hợp việc dạy tiếng Cơ Ho như một môn học riêng biệt với việc sử dụng tiếng Cơ Ho làm phương tiện dạy học trong các môn học khác. Chương trình giáo dục cần được thiết kế phù hợp với đặc điểm văn hóa và ngôn ngữ của dân tộc Cơ Ho. Cần có đội ngũ giáo viên được đào tạo chuyên sâu về giáo dục song ngữ và có kiến thức về văn hóa Cơ Ho. Sự tham gia của cộng đồng vào quá trình xây dựng và triển khai chương trình giáo dục cũng là yếu tố quan trọng để đảm bảo tính hiệu quả và bền vững của giáo dục song ngữ.

5.1. Xây Dựng Chương Trình Giáo Dục Song Ngữ Phù Hợp

Việc xây dựng một chương trình giáo dục song ngữ phù hợp là rất quan trọng để đảm bảo rằng học sinh Cơ Ho có thể học cả tiếng Việt và tiếng Cơ Ho một cách hiệu quả. Chương trình cần được thiết kế sao cho cân bằng giữa việc dạy tiếng Việt để học sinh có thể tiếp cận với kiến thức và cơ hội học tập cao hơn và việc dạy tiếng Cơ Ho để bảo tồn văn hóa và ngôn ngữ của họ. Chương trình cũng cần tính đến sự khác biệt về trình độ ngôn ngữ của học sinh và cung cấp hỗ trợ phù hợp.

5.2. Đào Tạo Giáo Viên và Phát Triển Tài Liệu Dạy Học

Để chương trình giáo dục song ngữ thành công, cần có đội ngũ giáo viên được đào tạo chuyên sâu về phương pháp giảng dạy song ngữ và có kiến thức về văn hóa Cơ Ho. Giáo viên cần có khả năng sử dụng cả tiếng Việt và tiếng Cơ Ho một cách thành thạo và hiểu rõ về những thách thức mà học sinh Cơ Ho có thể gặp phải trong quá trình học tập. Đồng thời, cần phát triển các tài liệu dạy học chất lượng cao bằng cả hai ngôn ngữ để hỗ trợ quá trình giảng dạy và học tập.

VI. Kết Luận Tầm Quan Trọng Của Nghiên Cứu Song Ngữ Việt Cơ Ho

Nghiên cứu tình hình song ngữ Việt - Cơ Ho tại tỉnh Lâm Đồng có ý nghĩa quan trọng về mặt lý luận và thực tiễn. Nghiên cứu không chỉ cung cấp cái nhìn toàn diện về thực trạng sử dụng song ngữ, thái độ ngôn ngữ, và các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng song ngữ của người Cơ Ho, mà còn đề xuất các giải pháp hiệu quả để bảo tồn và phát triển tiếng Cơ Ho. Kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng để xây dựng các chính sách ngôn ngữ phù hợp, thiết kế chương trình giáo dục song ngữ hiệu quả, và thúc đẩy sự phát triển văn hóa của dân tộc Cơ Ho. Nghiên cứu cũng góp phần vào việc nâng cao nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của việc bảo tồn các ngôn ngữ thiểu số và đa dạng văn hóa ở Việt Nam.

6.1. Đề Xuất Các Giải Pháp Bảo Tồn Ngôn Ngữ Cơ Ho

Dựa trên kết quả nghiên cứu, có thể đề xuất các giải pháp cụ thể để bảo tồn tiếng Cơ Ho. Các giải pháp này có thể bao gồm việc tăng cường giáo dục song ngữ, hỗ trợ các hoạt động văn hóa sử dụng tiếng Cơ Ho, và khuyến khích việc sử dụng tiếng Cơ Ho trong gia đình và cộng đồng. Đồng thời, cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội, và cộng đồng Cơ Ho để triển khai các giải pháp này một cách hiệu quả.

6.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo và Khuyến Nghị Chính Sách

Nghiên cứu này có thể mở ra hướng nghiên cứu mới về song ngữ và đa ngữ ở Việt Nam, đặc biệt là trong các cộng đồng dân tộc thiểu số. Các nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào các khía cạnh cụ thể của tình hình song ngữ Việt - Cơ Ho, như tác động của giáo dục song ngữ đến kết quả học tập của học sinh, hoặc mối quan hệ giữa ngôn ngữ và bản sắc văn hóa của người Cơ Ho. Đồng thời, cần có các khuyến nghị chính sách cụ thể dựa trên kết quả nghiên cứu để hỗ trợ việc bảo tồn và phát triển tiếng Cơ Ho một cách bền vững.

Tình Hình Song Ngữ Việt - Cơ Ho Tại Tỉnh Lâm Đồng: Nghiên Cứu và Phân Tích