Nghiên cứu thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của cây râu mèo Việt Nam trong luận án tiến sĩ hóa học

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lý do chọn đề tài

1.2. Đối tượng nghiên cứu

1.3. Nhiệm vụ nghiên cứu

1.4. Phương pháp nghiên cứu

1.5. Những đóng góp mới của luận án

1.6. Cấu trúc của luận án

1.7. Giới thiệu về Chi Orthosiphon và cây Râu mèo (Orthosiphon stamineus)

1.7.1. Sơ lược về chi Orthosiphon

1.7.2. Sơ lược về cây Râu mèo (Orthosiphon stamineus Benth.)

1.7.3. Tình hình nghiên cứu về cây Râu mèo

1.7.3.1. Tình hình nghiên cứu ngoài nước

1.7.3.2. Tình hình nghiên cứu trong nước về cây Râu mèo

1.8. Tiểu kết chương I

2. ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ THỰC NGHIỆM

2.1. Đối tượng nghiên cứu

2.2. Phương pháp nghiên cứu

2.2.1. Điều tra, nghiên cứu sự phân bố, thu thập mẫu thực vật và bảo quản

2.2.2. Phương pháp xử lý và chiết mẫu

2.2.3. Phương pháp phân lập và tinh chế các hợp chất

2.2.4. Phương pháp xác định cấu trúc hóa học của các hợp chất

2.2.5. Phương pháp nghiên cứu tác dụng sinh học

2.2.6. Hóa chất và thiết bị

2.2.7. Phân tích thống kê kết quả

2.2.8. Phân lập và tinh chế các hợp chất từ cây Râu mèo

2.2.8.1. Phân lập và tinh chế các hợp chất từ phân đoạn BuOH

2.2.8.2. Phân lập và tinh chế các hợp chất từ phân đoạn EtOAc

2.2.8.3. Phân lập và tinh chế các hợp chất từ phân đoạn CHCl3

3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN

3.1. Kết quả thu thập và xác định tên khoa học mẫu thực vật

3.2. Kết quả phân lập và tinh chế các hợp chất

3.2.1. Xác định cấu trúc hóa học của các hợp chất phân lập được từ phân đoạn BuOH

3.2.1.1. Hợp chất B1 (OSB-7)

3.2.1.2. Hợp chất B2 (OSB-7.4): Hợp chất mới

3.2.1.3. Hợp chất B3 (OSB-7)

3.2.1.4. Hợp chất B4 (OSB-3)

3.2.1.5. Hợp chất B5 (OSB-3)

3.2.1.6. Hợp chất B6 (OSB-3)

3.2.1.7. Hợp chất B7 (OSB-7)

3.2.1.8. Hợp chất B8 (OSB-7)

3.2.1.9. Hợp chất B9 (OSB-7)

3.2.1.10. Hợp chất B10 (OSB-1)

3.2.1.11. Hợp chất B11 (OSB-1)

3.2.1.12. Hợp chất B12 (OSB-1)

3.2.1.13. Hợp chất B13 (OSB-1)

3.2.1.14. Hợp chất B14 (OSB-2)

3.2.1.15. Hợp chất B15 (OSB-2)

3.2.1.16. Hợp chất B16 (OSB-2)

3.2.1.17. Hợp chất B17 (OSB-2)

3.2.2. Xác định cấu trúc hóa học của các hợp chất phân lập được từ phân đoạn EtOAc

3.2.2.1. Hợp chất E18 (OSEA-12)

3.2.2.2. Hợp chất E19 (OSEA-11)

3.2.2.3. Hợp chất E20 (OSEA-11.3): 5,7,4'-trimethoxyflavone hay 5,7,4'-trimethylapigenin

3.2.2.4. Hợp chất E21 (OSEA-11)

3.2.2.5. Hợp chất E22 (OSEA-11)

3.2.2.6. Hợp chất E23 (OSEA-11)

3.2.2.7. Hợp chất E24 (OSEA-10)

3.2.2.8. Hợp chất E25 (OSEA-10)

3.2.2.9. Hợp chất E26 (OSEA-10)

3.2.2.10. Hợp chất E27 (OSEA-10)

3.2.2.11. Hợp chất E28 (OSEA-10)

3.2.2.12. Hợp chất E29 (OSEA-9)

3.2.2.13. Hợp chất E30 (OSEA-9)

3.2.2.14. Hợp chất E31 (OSEA-9)

3.2.2.15. Hợp chất E32 (OSEA-9)

3.2.2.16. Hợp chất E33 (OSEA-9)

3.2.3. Xác định cấu trúc hóa học của các hợp chất phân lập được từ phân đoạn CHCl3

3.2.3.1. Hợp chất C34 (OSC-1)

3.2.3.2. Hợp chất C35 (OSC-1)

3.2.3.3. Hợp chất C36 (OSC-1)

3.2.3.4. Hợp chất C37 (OSC-1)

3.2.3.5. Hợp chất C38 (OSC-1)

3.2.3.6. Hợp chất C39 (OSC-1)

3.2.3.7. Hợp chất C40 (OSC-1)

3.3. Kết quả đánh giá hoạt tính sinh học của các hợp chất

3.3.1. Hoạt tính sinh học của các hợp chất phenylpropanoids (B1B17) phân lập được từ phân đoạn BuOH

3.3.2. Hoạt tính sinh học của các hợp chất flavonoids (E18E33) phân lập được từ phân đoạn EtOAc

3.3.3. Hoạt tính sinh học của các hợp chất pimarane-diterpenes (C34C40) phân lập được từ phân đoạn CHCl3

DANH MỤC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG

DANH MỤC HÌNH

I. Giới thiệu về cây Râu mèo và tầm quan trọng của nghiên cứu

Cây Râu mèo (Orthosiphon stamineus Benth.) là một loại thảo dược quý, thuộc họ Bạc hà (Lamiaceae), phân bố rộng rãi ở Việt Nam. Theo y học cổ truyền, cây có tác dụng lợi tiểu, thanh nhiệt, và hỗ trợ điều trị các bệnh về thận, bàng quang. Nghiên cứu khoa học hiện đại đã chỉ ra rằng cây chứa nhiều hợp chất có hoạt tính sinh học cao như flavonoids, diterpenes, và phenylpropanoids. Tuy nhiên, các nghiên cứu về thành phần hóa học và tác dụng sinh học của cây Râu mèo ở Việt Nam còn hạn chế. Do đó, luận án tiến sĩ hóa học này nhằm mục đích khám phá sâu hơn về các hợp chất hóa học và tiềm năng ứng dụng của chúng trong y học.

1.1. Tình hình nghiên cứu về cây Râu mèo

Trên thế giới, cây Râu mèo đã được nghiên cứu rộng rãi về thành phần hóa học và hoạt tính sinh học, đặc biệt là các tác dụng chống oxy hóa, kháng viêm, và hạ đường huyết. Tuy nhiên, ở Việt Nam, các nghiên cứu còn thiếu hệ thống và chưa đầy đủ. Luận án này tập trung vào việc phân tích chi tiết các hợp chất hóa học và đánh giá tác dụng sinh học của chúng, đặc biệt là khả năng ức chế enzyme PTP1B và tăng cường hấp thụ đường trên mô hình tế bào mô mỡ 3T3-L1.

II. Phương pháp nghiên cứu và thực nghiệm

Phương pháp nghiên cứu trong luận án bao gồm các bước thu thập mẫu, chiết xuất, phân lập, và xác định cấu trúc hóa học của các hợp chất từ cây Râu mèo. Các phương pháp phân tích hóa học như sắc ký cột, sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC), và các kỹ thuật phổ NMR được sử dụng để xác định cấu trúc của các hợp chất. Ngoài ra, hoạt tính sinh học của các hợp chất được đánh giá thông qua các thử nghiệm ức chế enzyme PTP1B và tăng cường hấp thụ đường trên dòng tế bào mô mỡ 3T3-L1.

2.1. Phân lập và tinh chế các hợp chất

Các hợp chất từ cây Râu mèo được phân lập bằng phương pháp chiết xuất với các dung môi khác nhau như BuOH, EtOAc, và CHCl3. Sau đó, các hợp chất được tinh chế bằng sắc ký cột và sắc ký lớp mỏng. Cấu trúc hóa học của các hợp chất được xác định bằng các phương pháp phổ hiện đại như phổ khối lượng (MS) và phổ cộng hưởng từ hạt nhân (NMR).

2.2. Đánh giá hoạt tính sinh học

Các hợp chất phân lập được đánh giá về hoạt tính sinh học thông qua các thử nghiệm ức chế enzyme PTP1B và tăng cường hấp thụ đường 2-NBDG trên dòng tế bào mô mỡ 3T3-L1. Kết quả cho thấy một số hợp chất có tiềm năng ứng dụng trong điều trị bệnh tiểu đường và béo phì.

III. Kết quả và thảo luận

Kết quả nghiên cứu cho thấy cây Râu mèo chứa nhiều hợp chất có hoạt tính sinh học cao, bao gồm các flavonoids, diterpenes, và phenylpropanoids. Các hợp chất này được xác định cấu trúc và đánh giá về tác dụng sinh học. Một số hợp chất mới được phát hiện và có tiềm năng ứng dụng trong y học, đặc biệt là trong điều trị bệnh tiểu đường và béo phì.

3.1. Các hợp chất phân lập từ cây Râu mèo

Từ cây Râu mèo, 40 hợp chất đã được phân lập và xác định cấu trúc, bao gồm các flavonoids, diterpenes, và phenylpropanoids. Các hợp chất này được phân lập từ các phân đoạn BuOH, EtOAc, và CHCl3. Cấu trúc hóa học của các hợp chất được xác định bằng các phương pháp phổ hiện đại như phổ khối lượng (MS) và phổ cộng hưởng từ hạt nhân (NMR).

3.2. Hoạt tính sinh học của các hợp chất

IV. Đóng góp và ứng dụng thực tiễn

Luận án này đã đóng góp quan trọng vào việc nghiên cứu thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của cây Râu mèo ở Việt Nam. Các kết quả nghiên cứu không chỉ làm sáng tỏ cấu trúc hóa học của các hợp chất mà còn mở ra hướng ứng dụng mới trong y học, đặc biệt là trong điều trị bệnh tiểu đường và béo phì. Nghiên cứu khoa học này cũng góp phần vào việc bảo tồn và phát triển nguồn dược liệu quý của Việt Nam.

4.1. Giá trị khoa học và thực tiễn

Luận án đã cung cấp những hiểu biết sâu sắc về thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của cây Râu mèo, mở ra tiềm năng ứng dụng trong y học và dược phẩm. Các hợp chất mới được phát hiện có thể trở thành nguồn nguyên liệu quan trọng cho việc phát triển các loại thuốc mới.

4.2. Hướng nghiên cứu trong tương lai

Cần tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về hoạt tính sinh học của các hợp chất từ cây Râu mèo, đặc biệt là các thử nghiệm lâm sàng để đánh giá hiệu quả và độ an toàn của chúng. Ngoài ra, việc phát triển các quy trình chiết xuất và sản xuất quy mô lớn cũng là hướng nghiên cứu quan trọng trong tương lai.

Luận Án Tiến Sĩ Hóa Học: Nghiên Cứu Thành Phần Hóa Học Và Hoạt Tính Sinh Học Của Cây Râu Mèo Việt Nam