I. Cơ sở lý luận về tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
Giáo dục bảo vệ môi trường (giáo dục môi trường) là một phần quan trọng trong hệ thống giáo dục hiện đại. Việc tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường vào môn hóa học không chỉ giúp học sinh nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của môi trường mà còn trang bị cho các em những kiến thức cần thiết để bảo vệ môi trường. Theo quyết định số 1363/QĐ-TTg ngày 17/10/2001, việc đưa nội dung bảo vệ môi trường vào hệ thống giáo dục quốc dân là một bước đi cần thiết. Điều này không chỉ giúp nâng cao nhận thức của học sinh mà còn tạo ra những hành động cụ thể trong việc bảo vệ môi trường. Việc tích hợp này cần được thực hiện một cách tự nhiên và phù hợp với nội dung bài học, nhằm tạo ra sự liên kết giữa lý thuyết và thực tiễn. Hơn nữa, giáo dục STEM cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển tư duy phản biện và khả năng giải quyết vấn đề của học sinh, từ đó nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường.
1.1. Hệ thống công trình nghiên cứu về giáo dục môi trường
Nghiên cứu về giáo dục bảo vệ môi trường đã được thực hiện rộng rãi trên thế giới và tại Việt Nam. Các nghiên cứu này chỉ ra rằng việc giáo dục về môi trường không chỉ dừng lại ở việc truyền đạt kiến thức mà còn cần phải tạo ra những trải nghiệm thực tế cho học sinh. Các hoạt động ngoại khóa như tham quan, thực hành tại các khu vực sinh thái, hay tham gia vào các dự án bảo vệ môi trường sẽ giúp học sinh hiểu rõ hơn về tác động của con người đến môi trường. Hơn nữa, việc áp dụng các phương pháp giảng dạy tích cực như thảo luận nhóm, dự án nhóm sẽ khuyến khích học sinh tham gia tích cực vào quá trình học tập và nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường.
II. Thực trạng về dạy học tích hợp bộ môn Hóa học với giáo dục bảo vệ môi trường
Tại huyện Dương Minh Châu, tỉnh Tây Ninh, việc dạy học tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường vào môn hóa học còn gặp nhiều khó khăn. Nhiều giáo viên chưa được đào tạo bài bản về phương pháp tích hợp này, dẫn đến việc giảng dạy chưa hiệu quả. Học sinh cũng chưa có nhiều cơ hội để thực hành và trải nghiệm thực tế về bảo vệ môi trường. Theo khảo sát, chỉ một phần nhỏ học sinh nhận thức rõ về các vấn đề môi trường hiện nay. Điều này cho thấy cần có sự cải thiện trong chương trình giảng dạy cũng như trong việc đào tạo giáo viên. Việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa liên quan đến bảo vệ môi trường sẽ giúp học sinh có cái nhìn thực tế hơn về vấn đề này.
2.1. Thực trạng nhận thức của học sinh về môi trường
Khảo sát cho thấy rằng nhiều học sinh chưa hiểu rõ về các khái niệm cơ bản liên quan đến môi trường và bảo vệ môi trường. Họ thường chỉ biết đến các vấn đề ô nhiễm mà không hiểu rõ nguyên nhân và hậu quả của chúng. Việc thiếu kiến thức này không chỉ ảnh hưởng đến nhận thức mà còn đến hành động của các em trong việc bảo vệ môi trường. Do đó, việc tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường vào môn hóa học là cần thiết để nâng cao nhận thức và trách nhiệm của học sinh đối với môi trường.
III. Thiết kế dạy học theo quan điểm tích hợp giáo dục môi trường thông qua bộ môn Hóa học
Thiết kế bài giảng tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường vào môn hóa học cần phải được thực hiện một cách khoa học và hợp lý. Các giáo viên cần xây dựng kế hoạch dạy học rõ ràng, trong đó nội dung bảo vệ môi trường được lồng ghép một cách tự nhiên vào các bài học hóa học. Việc sử dụng các phương pháp giảng dạy tích cực như thảo luận, thực hành sẽ giúp học sinh dễ dàng tiếp thu kiến thức và hình thành thái độ tích cực đối với bảo vệ môi trường. Hơn nữa, việc tổ chức các buổi thực nghiệm tại trường sẽ giúp học sinh có cơ hội áp dụng kiến thức vào thực tiễn, từ đó nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các em đối với môi trường.
3.1. Kế hoạch dạy học môn Hóa học có tích hợp nội dung GDBVMT
Kế hoạch dạy học cần được xây dựng dựa trên các nội dung chương trình hóa học hiện hành, đồng thời lồng ghép các vấn đề môi trường vào từng bài học. Ví dụ, trong bài học về phản ứng hóa học, giáo viên có thể đưa ra các ví dụ về ô nhiễm môi trường do các phản ứng hóa học gây ra. Điều này không chỉ giúp học sinh hiểu rõ hơn về kiến thức hóa học mà còn nâng cao nhận thức về tác động của hóa học đến môi trường. Việc thực hiện các bài học như vậy sẽ giúp học sinh hình thành thói quen suy nghĩ và hành động tích cực trong việc bảo vệ môi trường.
