Nghiên cứu thành phần hóa học và hoạt tính gây độc tế bào ung thư của hai loài hải miên Rhabdastrella globostellata và Aaptos aaptos ở Việt Nam

• Tác giả: Đỗ Thị Trang
• Người hướng dẫn: PGS. Phan Văn Kiệm
• Trường học: Học viện Khoa học và Công nghệ
• Chuyên ngành: Hóa hữu cơ
• Đề tài: Nghiên cứu thành phần hóa học và hoạt tính gây độc tế bào ung thư của hai loài hải miên Rhabdastrella globostellata và Aaptos aaptos ở Việt Nam
• Loại tài liệu: Luận án tiến sỹ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. MỞ ĐẦU
• 1.1. Giới thiệu chung về hải miên
• 1.2. Tổng quan về hải miên thuộc giống Rhabdastrella
• 1.2.1. Giới thiệu chung
• 1.2.2. Thành phần hóa học và hoạt tính sinh học
• 1.3. Tổng quan về hải miên thuộc giống Aaptos
• 1.3.1. Giới thiệu chung về hải miên thuộc giống Aaptos
• 1.3.2. Thành phần hóa học của loài hải miên giống Aaptos
• 1.3.3. Hoạt tính sinh học của loài hải miên giống Aaptos
• 2. THỰC NGHIỆM VÀ KẾT QUẢ
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.1.1. Loài hải miên Rhabdastrella globostellata (Carter, 1883)
• 2.1.2. Loài hải miên Aaptos aaptos (Schmidt, 1864)
• 2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 2.2.1. Phương pháp phân lập các hợp chất
• 2.2.2. Phương pháp xác định cấu trúc hóa học các hợp chất
• 2.2.3. Phương pháp đánh giá hoạt tính sinh học
• 2.3. Phân lập các hợp chất
• 2.3.1. Phân lập các hợp chất từ loài hải miên R.
• 2.3.2. Phân lập các hợp chất từ loài hải miên A.
• 2.4. Thông số vật lý và dữ kiện phổ của các hợp chất phân lập được
• 2.4.1. Thông số vật lý của các hợp chất phân lập từ loài hải miên R.
• 2.4.2. Thông số vật lý và dữ kiện phổ của các hợp chất phân lập từ loài hải miên A.
• 2.5. Kết quả thử hoạt tính của các hợp chất phân lập được
• 2.5.1. Kết quả thử hoạt tính gây độc tế bào ung thư của các hợp chất phân lập từ loài R.
• 2.5.2. Kết quả thử hoạt tính gây độc tế bào ung thư của các hợp chất phân lập từ loài Aaptos aaptos
• 3. THẢO LUẬN KẾT QUẢ
• 3.1. Thành phần hóa học và hoạt tính gây độc tế bào ung thư của loài R.
• 3.2. Xác định cấu trúc hóa học các hợp chất phân lập từ loài R.
• 3.3. Hoạt tính gây độc tế bào ung thư của các hợp chất phân lập được từ loài R.
• 3.4. Thành phần hóa học và hoạt tính gây độc tế bào ung thư từ loài A.
• 3.4.1. Xác định cấu trúc hóa học các hợp chất phân lập từ loài A.
• 3.4.2. Hoạt tính gây độc tế bào ung thư của các hợp chất phân lập được từ loài A.
• NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu chung về hóa học hải miên

Hóa học hải miên là lĩnh vực nghiên cứu quan trọng trong khoa học tự nhiên, đặc biệt là trong việc khám phá các hợp chất thứ cấp có hoạt tính sinh học. Hải miên là nguồn cung cấp dồi dào các hợp chất hóa học độc đáo, nhiều trong số đó có tiềm năng ứng dụng trong y học, đặc biệt là trong điều trị ung thư. Rhabdastrella globostellata và Aaptos aaptos là hai loài hải miên được nghiên cứu trong luận án này, với mục tiêu làm rõ thành phần hóa học và hoạt tính gây độc tế bào ung thư của chúng. Nghiên cứu này không chỉ góp phần vào việc hiểu biết sâu hơn về hóa học hải miên mà còn mở ra hướng ứng dụng tiềm năng trong phát triển thuốc điều trị ung thư.

1.1. Tổng quan về hải miên

Hải miên thuộc ngành động vật thân lỗ Porifera, là nhóm động vật đa bào nguyên thủy nhất hiện còn sống. Chúng có cấu trúc cơ thể đơn giản, không có hệ thần kinh, tiêu hóa hay tuần hoàn. Hải miên sống bám đáy và phân bố rộng khắp từ vùng thủy triều đến độ sâu hơn 8800m. Chúng được chia thành bốn lớp chính: Demospongiae, Calcarea, Hexactinellida và Homoscleromorpha. Hóa học hải miên đã thu hút sự quan tâm của các nhà khoa học từ những năm 1950, với nhiều hợp chất mới được phát hiện hàng năm, đặc biệt là các hợp chất có hoạt tính sinh học cao.

1.2. Tầm quan trọng của nghiên cứu hóa học hải miên

Nghiên cứu thành phần hóa học của hải miên không chỉ giúp hiểu rõ hơn về cấu trúc và chức năng của các hợp chất tự nhiên mà còn mở ra cơ hội ứng dụng trong y học. Hoạt tính gây độc tế bào ung thư của các hợp chất từ hải miên đã được chứng minh qua nhiều nghiên cứu, đặc biệt là trên các dòng tế bào ung thư phổi, vú, gan và da. Việc khám phá các hợp chất mới từ Rhabdastrella globostellata và Aaptos aaptos tại Việt Nam có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển các liệu pháp điều trị ung thư hiệu quả.

II. Phương pháp nghiên cứu và kết quả

Luận án sử dụng các phương pháp hiện đại để phân lập và xác định cấu trúc hóa học của các hợp chất từ Rhabdastrella globostellata và Aaptos aaptos. Các hợp chất được phân lập bằng kỹ thuật sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC) và xác định cấu trúc bằng phổ cộng hưởng từ hạt nhân (NMR). Hoạt tính gây độc tế bào ung thư được đánh giá trên các dòng tế bào ung thư phổi (LU1), vú (MCF7), gan (HepG2) và da (SKMel2). Kết quả cho thấy nhiều hợp chất có tiềm năng cao trong việc ức chế sự phát triển của tế bào ung thư.

2.1. Phương pháp phân lập hợp chất

Các hợp chất từ Rhabdastrella globostellata và Aaptos aaptos được phân lập bằng phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC). Quá trình này bao gồm các bước chiết xuất, tách chiết và tinh chế các hợp chất từ mẫu hải miên. Các hợp chất được xác định cấu trúc bằng phổ NMR, bao gồm phổ 1H-NMR, 13C-NMR và các phổ tương tác như HMBC và COSY. Phương pháp này đảm bảo độ chính xác cao trong việc xác định cấu trúc hóa học của các hợp chất.

2.2. Kết quả đánh giá hoạt tính gây độc tế bào ung thư

Các hợp chất phân lập được đánh giá hoạt tính gây độc tế bào ung thư trên các dòng tế bào ung thư phổi (LU1), vú (MCF7), gan (HepG2) và da (SKMel2). Kết quả cho thấy nhiều hợp chất có khả năng ức chế mạnh sự phát triển của tế bào ung thư, với giá trị IC50 thấp. Điều này khẳng định tiềm năng ứng dụng của các hợp chất từ Rhabdastrella globostellata và Aaptos aaptos trong việc phát triển các liệu pháp điều trị ung thư hiệu quả.

III. Thảo luận và ứng dụng

Nghiên cứu này đã làm rõ thành phần hóa học và hoạt tính gây độc tế bào ung thư của hai loài hải miên Rhabdastrella globostellata và Aaptos aaptos tại Việt Nam. Các hợp chất phân lập được có cấu trúc độc đáo và hoạt tính sinh học mạnh, đặc biệt là trong việc ức chế sự phát triển của tế bào ung thư. Kết quả nghiên cứu mở ra hướng ứng dụng tiềm năng trong việc phát triển các loại thuốc điều trị ung thư từ nguồn nguyên liệu tự nhiên.

3.1. Đóng góp của nghiên cứu

Luận án đã đóng góp quan trọng vào việc làm rõ thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của hai loài hải miên Rhabdastrella globostellata và Aaptos aaptos. Các hợp chất mới được phát hiện có cấu trúc độc đáo và hoạt tính mạnh, đặc biệt là trong việc ức chế tế bào ung thư. Nghiên cứu này cung cấp cơ sở khoa học quan trọng cho việc phát triển các loại thuốc điều trị ung thư từ nguồn nguyên liệu tự nhiên.

3.2. Ứng dụng thực tiễn

Các hợp chất từ Rhabdastrella globostellata và Aaptos aaptos có tiềm năng ứng dụng cao trong việc phát triển các loại thuốc điều trị ung thư. Hoạt tính gây độc tế bào ung thư của các hợp chất này đã được chứng minh qua các thử nghiệm in vitro, mở ra cơ hội ứng dụng trong y học. Nghiên cứu này cũng góp phần vào việc bảo tồn và khai thác bền vững nguồn tài nguyên biển tại Việt Nam.