Nghiên Cứu Đặc Điểm Dịch Tễ Bệnh Do Parvovirus Trên Chó Tại Bệnh Xá Thú Y Đại Học Nông Lâm Thái Nguyên

• Tác giả: Trần Thế Hanh
• Người hướng dẫn: TS. Phan Thị Hồng Phúc
• Trường học: Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Thú y
• Đề tài: Nghiên Cứu Đặc Điểm Dịch Tễ Bệnh Do Parvovirus Gây Ra Trên Chó Tại Bệnh Xá Thú Y
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ thú y
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Nguồn gốc loài chó
• 1.2. Một số giống chó chính được nuôi ở Việt Nam
• 1.2.1. Một số giống chó địa phương
• 1.2.2. Một số giống chó nhập ngoại
• 1.3. Một số đặc điểm sinh lý của chó
• 1.3.1. Thân nhiệt (0C)
• 1.3.2. Tần số hô hấp
• 1.4. Bệnh parvo ở chó
• 1.4.1. Đặc điểm của bệnh
• 1.4.2. Lịch sử bệnh
• 1.4.3. Phân loại và một số đặc tính sinh học của virus
• 1.4.4. Dịch tễ học
• 1.4.5. Cơ chế sinh bệnh
• 1.4.6. Triệu chứng bệnh tích
• 1.4.7. Phòng và điều trị
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng, địa điểm, thời gian nghiên cứu
• 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.1.2. Địa điểm nghiên cứu
• 2.1.3. Thời gian nghiên cứu
• 2.2. Vật liệu và dụng cụ nghiên cứu
• 2.2.1. Động vật và các loại mẫu nghiên cứu
• 2.2.2. Trang thiết bị và hóa chất thí nghiệm
• 2.3. Nội dung nghiên cứu
• 2.3.1. Nghiên cứu đặc điểm dịch tễ của bệnh Parvo trên chó đến khám và chữa bệnh tại Bệnh xá Thú y
• 2.3.2. Nghiên cứu một số đặc điểm về triệu chứng và bệnh tích chó mắc bệnh Parvo
• 2.3.3. Nghiên cứu một số chỉ tiêu máu ở chó khoẻ và chó mắc bệnh Parvo
• 2.3.4. Thử nghiệm phác đồ hỗ trợ điều trị bệnh Parvo ở chó
• 2.4. Phương pháp nghiên cứu
• 2.4.1. Phương pháp điều tra dịch tễ học
• 2.4.2. Phương pháp khám lâm sàng
• 2.4.3. Phương pháp lấy máu để kiểm tra các chỉ tiêu
• 2.4.4. Phương pháp xác định bệnh bằng test CPV Ag
• 2.4.5. Phương pháp nghiên cứu tỷ lệ mắc bệnh Parvo theo giống chó
• 2.4.6. Phương pháp nghiên cứu tỷ lệ mắc bệnh Parvo theo lứa tuổi
• 2.4.7. Phương pháp nghiên cứu tỷ lệ mắc bệnh Parvo theo mùa
• 2.4.8. Phương pháp mổ khám bệnh tích
• 2.4.9. Phương pháp làm tiêu bản vi thể
• 2.4.10. Phương pháp thử nghiệm phác đồ điều trị
• 2.4.11. Phương pháp xử lí số liệu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Nghiên cứu đặc điểm dịch tễ của bệnh Parvo trên chó đến khám và chữa bệnh tại Bệnh xá Thú y
• 3.2. Kết quả chẩn đoán bệnh Parvo ở chó đến khám và chữa bệnh tại bệnh xá thú y
• 3.2.1. Tỷ lệ chó mắc bệnh Parvo theo giống
• 3.2.2. Tỷ lệ chó mắc bệnh và chết do Parvo theo lứa tuổi
• 3.2.3. Tỷ lệ chó mắc bệnh và chó chết do mắc Parvo theo mùa
• 3.2.4. Tỷ lệ chó mắc bệnh và chết do Parvo theo tính biệt
• 3.2.5. Tỷ lệ chó mắc bệnh Parvo và chết ở chó được tiêm phòng và chó chưa tiêm phòng
• 3.3. Nghiên cứu một số đặc điểm về triệu chứng và bệnh tích chó mắc bệnh Parvo
• 3.3.1. Triệu chứng lâm sàng của chó mắc bệnh Parvo
• 3.3.2. Bệnh tích đại thể
• 3.3.3. Bệnh tích vi thể chủ yếu của chó mắc bệnh Parvo
• 3.4. Nghiên cứu một số chỉ tiêu máu ở chó khoẻ và chó mắc bệnh Parvo
• 3.4.1. Một số chỉ tiêu sinh lý máu của chó khoẻ và chó mắc bệnh Parvo
• 3.4.2. Sức kháng hồng cầu của chó khoẻ và chó mắc bệnh Parvo
• 3.4.3. Nghiên cứu chỉ số tiểu cầu ở chó khoẻ và chó mắc bệnh Parvo
• 3.4.4. Chỉ tiêu sinh hoá máu ở chó khoẻ và chó mắc bệnh Parvo
• 3.5. Nghiên cứu phác đồ hỗ trợ điều trị bệnh Parvo ở chó
• KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tính cấp thiết của đề tài

Nghiên cứu về bệnh do parvovirus trên chó tại tỉnh Thái Nguyên là rất cần thiết trong bối cảnh phong trào nuôi chó ngày càng phát triển. Chó không chỉ là vật nuôi mà còn trở thành bạn đồng hành trong gia đình. Tuy nhiên, với sự gia tăng nuôi chó, các bệnh truyền nhiễm, đặc biệt là bệnh do parvovirus, đang trở thành mối lo ngại lớn. Parvovirus được biết đến như một tác nhân gây bệnh đường ruột nghiêm trọng, đặc biệt ở chó con. Các triệu chứng lâm sàng như nôn mửa, tiêu chảy có máu và thiếu máu đã được ghi nhận. Việc thiếu hiểu biết về bệnh do parvovirus trong cộng đồng nuôi chó tại Thái Nguyên đã dẫn đến sự gia tăng tỷ lệ mắc bệnh. Do đó, nghiên cứu này không chỉ nhằm cung cấp thông tin về dịch tễ học mà còn giúp nâng cao nhận thức và khả năng phòng ngừa bệnh cho người nuôi chó.

II. Mục tiêu nghiên cứu

Mục tiêu chính của nghiên cứu là xác định các đặc điểm dịch tễ và bệnh lý của bệnh do parvovirus trên chó tại bệnh xá thú y, Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên. Nghiên cứu sẽ tập trung vào việc phân tích tỷ lệ mắc bệnh theo giống, lứa tuổi và mùa vụ. Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp cơ sở dữ liệu cho việc chẩn đoán và điều trị bệnh, từ đó xây dựng phác đồ điều trị hiệu quả. Việc này không chỉ giúp giảm thiểu thiệt hại do bệnh gây ra mà còn nâng cao hiệu quả chăn nuôi chó tại địa phương. Kết quả cũng sẽ là tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu và giảng dạy về bệnh do parvovirus trong lĩnh vực thú y.

III. Đặc điểm dịch tễ học của bệnh Parvo

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng bệnh do parvovirus có sự phân bố không đồng đều theo giống chó, lứa tuổi và mùa vụ. Tỷ lệ mắc bệnh cao nhất được ghi nhận ở chó con dưới 6 tháng tuổi, đặc biệt là những chó chưa được tiêm phòng. Theo số liệu thu thập, chó giống Vàng và H’Mông có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn so với các giống chó nhập ngoại. Mùa hè là thời điểm có tỷ lệ mắc bệnh cao nhất, có thể do điều kiện thời tiết thuận lợi cho virus phát triển. Việc hiểu rõ các đặc điểm dịch tễ học này sẽ giúp các bác sĩ thú y và người nuôi chó có biện pháp phòng ngừa hiệu quả hơn. Nghiên cứu cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiêm phòng định kỳ để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh.

IV. Triệu chứng và bệnh tích của chó mắc bệnh Parvo

Chó mắc bệnh do parvovirus thường biểu hiện các triệu chứng lâm sàng rõ rệt như nôn mửa, tiêu chảy có máu, và mệt mỏi. Các triệu chứng này thường xuất hiện đột ngột và tiến triển nhanh chóng, dẫn đến tình trạng mất nước nghiêm trọng. Bệnh tích đại thể cho thấy sự viêm nhiễm ở đường tiêu hóa, đặc biệt là ruột non. Các tổn thương vi thể cho thấy sự xâm nhập của tế bào viêm và hoại tử niêm mạc ruột. Việc nhận diện sớm các triệu chứng này là rất quan trọng để có biện pháp điều trị kịp thời. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng việc phát hiện triệu chứng sớm có thể làm tăng tỷ lệ sống sót cho chó mắc bệnh.

V. Phác đồ điều trị bệnh Parvo

Nghiên cứu đã thử nghiệm một phác đồ điều trị cho chó mắc bệnh do parvovirus. Phác đồ này bao gồm việc cung cấp dịch truyền để bù nước, sử dụng thuốc kháng sinh để ngăn ngừa nhiễm trùng thứ phát, và thuốc chống nôn để giảm triệu chứng. Kết quả cho thấy phác đồ điều trị này có hiệu quả cao, giúp cải thiện tình trạng sức khỏe của chó mắc bệnh. Việc áp dụng phác đồ này không chỉ giúp giảm thiểu tỷ lệ tử vong mà còn nâng cao chất lượng điều trị tại các cơ sở thú y. Nghiên cứu khuyến nghị cần có sự phối hợp giữa các bác sĩ thú y và người nuôi chó để thực hiện phác đồ điều trị một cách hiệu quả.

Tổng quan nghiên cứu

Bệnh Parvovirus (Parvo) là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm gây tổn thất lớn cho ngành chăn nuôi chó trên toàn thế giới. Tại tỉnh Thái Nguyên, phong trào nuôi chó cảnh và chó làm bạn ngày càng phát triển, tuy nhiên kiến thức về bệnh Parvo còn hạn chế, dẫn đến tỷ lệ mắc và tử vong do bệnh vẫn ở mức cao. Trong giai đoạn từ tháng 6/2020 đến tháng 8/2021, nghiên cứu đã tiến hành khảo sát 1414 chó đến khám và điều trị tại Bệnh xá Thú y, Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, với tỷ lệ mắc bệnh Parvo là 36,14% và tỷ lệ tử vong 10,37%. Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định đặc điểm dịch tễ, bệnh lý do Parvovirus gây ra trên chó tại địa phương, từ đó xây dựng phác đồ điều trị hiệu quả, góp phần nâng cao sức khỏe vật nuôi và giảm thiểu thiệt hại kinh tế. Nghiên cứu tập trung vào các giống chó nội, ngoại và lai, phân tích tỷ lệ mắc bệnh theo lứa tuổi, mùa vụ, tính biệt và tình trạng tiêm phòng, đồng thời đánh giá hiệu quả phác đồ điều trị hỗ trợ. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao nhận thức người nuôi chó, hỗ trợ công tác phòng chống dịch bệnh và phát triển ngành thú y tại Thái Nguyên.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về dịch tễ học bệnh truyền nhiễm, đặc biệt là bệnh do Canine Parvovirus type 2 (CPV-2) gây ra. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

• Lý thuyết dịch tễ học bệnh truyền nhiễm: Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến sự lây lan và tỷ lệ mắc bệnh trong quần thể chó, bao gồm đặc điểm vật chủ, môi trường và tác nhân gây bệnh.
• Mô hình miễn dịch học: Nghiên cứu cơ chế miễn dịch thụ động từ mẹ truyền sang chó con, sự phát triển miễn dịch chủ động qua tiêm phòng và khả năng đáp ứng miễn dịch của chó với virus Parvo.

Các khái niệm chuyên ngành quan trọng bao gồm: Parvovirus, miễn dịch thụ động, miễn dịch chủ động, tỷ lệ mắc bệnh, tỷ lệ tử vong, phác đồ điều trị hỗ trợ, test CPV Ag, chỉ tiêu sinh lý và sinh hóa máu.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Dữ liệu được thu thập từ 1414 chó đến khám và điều trị tại Bệnh xá Thú y, Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên trong khoảng thời gian từ tháng 6/2020 đến tháng 8/2021. Ngoài ra, mẫu máu và mô bệnh phẩm được lấy từ chó khỏe và chó mắc bệnh để phân tích chỉ tiêu sinh lý, sinh hóa và mô học.
• Phương pháp chọn mẫu: Sử dụng phương pháp hồi cứu và cắt ngang, tổng hợp các ca bệnh đã ghi chép và theo dõi trực tiếp các ca mới. Mẫu máu được lấy từ 15 chó khỏe và 15 chó mắc bệnh cùng độ tuổi để so sánh.
• Phương pháp phân tích: Sử dụng test nhanh CPV Ag để chẩn đoán bệnh, xét nghiệm máu bằng máy huyết học Hema Screm, làm tiêu bản vi thể nhuộm Hematoxylin-Eosin để đánh giá tổn thương mô học. Phân tích số liệu bằng phần mềm Minitab 16 và Excel 2013, áp dụng thống kê sinh học để đánh giá sự khác biệt có ý nghĩa.
• Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong 15 tháng, từ tháng 6/2020 đến tháng 8/2021, bao gồm thu thập mẫu, xét nghiệm, phân tích dữ liệu và thử nghiệm phác đồ điều trị.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ mắc và tử vong do Parvovirus: Trong tổng số 1414 chó được xét nghiệm, có 511 chó dương tính với Parvovirus, chiếm tỷ lệ 36,14%. Tỷ lệ tử vong là 10,37%, với mức dao động từ 7,09% đến 16,67% tùy theo địa phương. Phường Quang Vinh có tỷ lệ mắc và tử vong cao nhất lần lượt là 42,86% và 16,67%.

2. Tỷ lệ mắc bệnh theo giống chó: Chó nhập ngoại có tỷ lệ mắc bệnh cao nhất (43,07%) và tỷ lệ tử vong 14,07%, tiếp theo là chó lai (33,69% mắc, 8,43% tử vong) và chó nội (29,58% mắc, 6,35% tử vong). Sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê (P<0,05).

3. Tỷ lệ mắc bệnh theo lứa tuổi: Chó dưới 3 tháng tuổi có tỷ lệ mắc bệnh cao nhất (84,36%) và tỷ lệ tử vong 13,25%. Tỷ lệ mắc giảm dần theo tuổi, với chó trên 12 tháng tuổi chỉ còn 4,35% mắc bệnh. Sự khác biệt này cũng có ý nghĩa thống kê (P<0,05).

4. Tỷ lệ mắc bệnh theo mùa: Mùa Xuân có tỷ lệ mắc và tử vong cao nhất, lần lượt là 49,75% và 16,67%, tiếp theo là mùa Hè (36,50% mắc, 6,72% tử vong), mùa Đông (31,41% mắc, 8,26% tử vong) và mùa Thu thấp nhất (24,78% mắc, 3,53% tử vong).

5. Ảnh hưởng của tiêm phòng: Chó chưa tiêm phòng có tỷ lệ mắc bệnh cao gấp hơn 10 lần so với chó đã tiêm phòng (68,75% so với 6,60%), tỷ lệ tử vong cũng cao hơn (11,04% so với 4,08%), sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (P<0,05).

Thảo luận kết quả

Tỷ lệ mắc bệnh Parvovirus tại Thái Nguyên tương đồng với các nghiên cứu trong nước và khu vực, tuy nhiên vẫn còn cao do nhận thức phòng bệnh của người nuôi còn hạn chế. Tỷ lệ mắc bệnh cao ở chó nhập ngoại và chó con dưới 3 tháng tuổi phản ánh sự nhạy cảm của các giống chó chưa thích nghi với điều kiện môi trường và hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Mùa Xuân với điều kiện ẩm ướt tạo điều kiện thuận lợi cho virus phát triển, làm tăng nguy cơ lây nhiễm. Việc tiêm phòng vắc xin được chứng minh là biện pháp hiệu quả nhất để giảm tỷ lệ mắc và tử vong, tuy nhiên nhiều chó chưa được tiêm phòng hoặc tiêm không đúng quy trình. Kết quả này được minh họa rõ qua biểu đồ tỷ lệ mắc và tử vong theo các nhóm tuổi, giống chó và mùa vụ, cũng như bảng so sánh tỷ lệ mắc bệnh giữa chó tiêm phòng và chưa tiêm phòng. Phác đồ điều trị hỗ trợ với các biện pháp truyền dịch, chống nôn, kháng sinh và bổ sung vitamin đã cải thiện tình trạng sức khỏe cho chó bệnh, giảm tỷ lệ tử vong so với trước đây.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức người nuôi chó về bệnh Parvovirus, đặc biệt là tầm quan trọng của việc tiêm phòng đầy đủ và đúng lịch nhằm giảm tỷ lệ mắc và tử vong. Thời gian thực hiện: ngay trong vòng 6 tháng tới. Chủ thể thực hiện: các cơ sở thú y, trường đại học, tổ chức cộng đồng.

2. Xây dựng và phổ biến phác đồ điều trị chuẩn dựa trên kết quả nghiên cứu nhằm hỗ trợ các cơ sở thú y trong việc chăm sóc và điều trị chó mắc bệnh Parvo hiệu quả hơn. Thời gian: 3 tháng. Chủ thể: bệnh xá thú y, phòng khám thú y.

3. Tăng cường kiểm soát và giám sát dịch bệnh tại các địa phương có tỷ lệ mắc cao như phường Quang Vinh và Túc Duyên, phối hợp với các cơ quan chức năng để xử lý môi trường và kiểm soát nguồn lây. Thời gian: liên tục. Chủ thể: ngành thú y địa phương, chính quyền.

4. Khuyến khích nghiên cứu và phát triển vắc xin đa chủng phù hợp với các biến thể Parvovirus hiện hành nhằm nâng cao hiệu quả phòng bệnh. Thời gian: dài hạn. Chủ thể: viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp dược thú y.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ thú y cơ sở và phòng khám thú y: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn về dịch tễ và phác đồ điều trị, giúp nâng cao hiệu quả công tác chẩn đoán và điều trị bệnh Parvo.

2. Người nuôi chó, đặc biệt nuôi chó cảnh và chó con: Hiểu rõ về nguy cơ mắc bệnh, cách phòng ngừa và chăm sóc chó khi mắc bệnh, từ đó giảm thiểu thiệt hại kinh tế và nâng cao chất lượng chăm sóc vật nuôi.

3. Giảng viên và sinh viên ngành Thú y: Tài liệu tham khảo quý giá cho việc giảng dạy, nghiên cứu chuyên sâu về bệnh Parvovirus và các bệnh truyền nhiễm trên chó.

4. Các nhà nghiên cứu và doanh nghiệp dược thú y: Cung cấp cơ sở khoa học để phát triển vắc xin, thuốc điều trị và các giải pháp phòng chống dịch bệnh hiệu quả hơn.

Câu hỏi thường gặp

1. Bệnh Parvovirus ở chó có nguy hiểm không?
   Bệnh Parvovirus rất nguy hiểm, đặc biệt ở chó con dưới 6 tháng tuổi, với tỷ lệ tử vong có thể lên đến 50-100% nếu không được điều trị kịp thời. Triệu chứng điển hình gồm tiêu chảy phân lẫn máu, nôn mửa và suy giảm miễn dịch.

2. Làm thế nào để chẩn đoán bệnh Parvo chính xác?
   Chẩn đoán dựa trên triệu chứng lâm sàng kết hợp với test nhanh CPV Ag từ mẫu phân cho kết quả trong 5-10 phút, giúp phát hiện kháng nguyên virus một cách nhanh chóng và chính xác.

3. Tiêm phòng vắc xin có hiệu quả phòng bệnh Parvo không?
   Tiêm phòng vắc xin là biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất, giảm đáng kể tỷ lệ mắc và tử vong. Tuy nhiên, cần tiêm đúng lịch và đủ liều để đạt miễn dịch tối ưu.

4. Phác đồ điều trị bệnh Parvo gồm những gì?
   Phác đồ điều trị chủ yếu là hỗ trợ, bao gồm truyền dịch bù nước, chống nôn, kháng sinh ngăn bội nhiễm và bổ sung vitamin, giúp cải thiện sức khỏe và tăng tỷ lệ sống sót cho chó bệnh.

5. Bệnh Parvo có thể lây lan qua những con đường nào?
   Virus Parvo lây lan chủ yếu qua đường miệng do tiếp xúc với phân hoặc môi trường bị nhiễm virus. Virus có thể tồn tại trong phân đến hơn 6 tháng ở nhiệt độ phòng, do đó vệ sinh chuồng trại và cách ly chó bệnh rất quan trọng.

Kết luận

• Tỷ lệ mắc bệnh Parvovirus trên chó tại Thái Nguyên là khoảng 36,14%, với tỷ lệ tử vong 10,37%, cao nhất ở chó nhập ngoại và chó con dưới 3 tháng tuổi.
• Mùa Xuân là thời điểm có tỷ lệ mắc và tử vong cao nhất do điều kiện môi trường thuận lợi cho virus phát triển.
• Tiêm phòng vắc xin giảm đáng kể tỷ lệ mắc và tử vong, tuy nhiên nhiều chó chưa được tiêm phòng đầy đủ.
• Phác đồ điều trị hỗ trợ đã cải thiện hiệu quả điều trị, giảm thiểu tử vong cho chó mắc bệnh.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để nâng cao công tác phòng chống, chẩn đoán và điều trị bệnh Parvovirus tại địa phương.

Next steps: Triển khai các chương trình tuyên truyền, hoàn thiện phác đồ điều trị và tăng cường giám sát dịch bệnh.

Call-to-action: Các cơ sở thú y và người nuôi chó cần phối hợp chặt chẽ trong việc tiêm phòng và chăm sóc chó để kiểm soát hiệu quả bệnh Parvovirus.