Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin và truyền thông, thông tin trở thành nguồn lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia. Đặc biệt, trong lĩnh vực y tế, thông tin thuốc và cảnh giác dược giữ vai trò then chốt trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng và nâng cao chất lượng chăm sóc y tế. Trung tâm Quốc gia về Thông tin thuốc và Theo dõi phản ứng có hại của thuốc (Trung tâm DI&ADR Quốc gia) được thành lập nhằm cung cấp các sản phẩm và dịch vụ thông tin chuyên ngành về thuốc và phản ứng có hại của thuốc, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng thuốc an toàn, hợp lý và hiệu quả.

Nghiên cứu tập trung khảo sát thực trạng các sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện tại Trung tâm trong giai đoạn từ năm 2013 đến nay, nhằm đánh giá chất lượng, mức độ đáp ứng nhu cầu thông tin của người dùng trong ngành y tế. Mục tiêu cụ thể là phân tích các sản phẩm thông tin như cơ sở dữ liệu báo cáo phản ứng có hại của thuốc, bản tin Cảnh giác Dược, các ấn phẩm thông tin khác, cùng các dịch vụ cung cấp tài liệu, tra cứu, tư vấn và trao đổi thông tin. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các hoạt động thông tin - thư viện tại Trung tâm, với đối tượng người dùng đa dạng gồm cán bộ quản lý, nghiên cứu, thực hành y dược, cán bộ cảnh giác dược và quần chúng nhân dân.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hoàn thiện và phát triển hệ thống sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện chuyên ngành, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của Trung tâm, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu thông tin đa dạng và phong phú của người dùng trong ngành y tế, đồng thời hỗ trợ công tác quản lý, đào tạo và nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực dược phẩm và cảnh giác dược.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện, trong đó:

  • Lý thuyết về sản phẩm thông tin: Sản phẩm thông tin được hiểu là kết quả của quá trình xử lý thông tin nhằm thỏa mãn nhu cầu của người dùng tin (NDT). Sản phẩm có thể mang tính truyền thống (mục lục, thư mục, tổng luận) hoặc hiện đại (cơ sở dữ liệu điện tử, bản tin điện tử, trang web). Sản phẩm thông tin - thư viện là loại hàng hóa đặc biệt, bao gồm yếu tố vật chất và phi vật chất, cần được cập nhật liên tục để phù hợp với nhu cầu biến đổi của NDT.

  • Lý thuyết về dịch vụ thông tin - thư viện: Dịch vụ là các hoạt động nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin và trao đổi thông tin của người sử dụng. Dịch vụ thông tin - thư viện bao gồm tra cứu, cung cấp tài liệu, tư vấn, trao đổi thông tin, hỗ trợ kỹ thuật và các dịch vụ chuyên môn khác. Hiệu quả dịch vụ được đánh giá qua tính hiện đại, toàn diện, linh hoạt, hiệu quả vận hành, kinh tế và xã hội.

  • Mối quan hệ giữa sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện: Sản phẩm và dịch vụ có mối quan hệ tương hỗ, hỗ trợ lẫn nhau trong việc đáp ứng nhu cầu thông tin của NDT. Sản phẩm cần được hỗ trợ bởi các dịch vụ phù hợp để tăng khả năng tiếp cận và khai thác hiệu quả.

  • Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển sản phẩm và dịch vụ: Bao gồm yếu tố chủ quan (năng lực chuyên môn của cán bộ), yếu tố khách quan (đối tượng xử lý thông tin, cơ sở vật chất kỹ thuật, nhu cầu người dùng, công cụ xử lý thông tin).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp luận chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, kết hợp các phương pháp cụ thể:

  • Thu thập và phân tích tài liệu: Tổng hợp các tài liệu lý luận, báo cáo, văn bản pháp luật, tài liệu chuyên ngành liên quan đến sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện, đặc biệt trong lĩnh vực thông tin thuốc và cảnh giác dược.

  • Khảo sát và điều tra: Sử dụng phiếu hỏi khảo sát người dùng tin tại Trung tâm, thu thập dữ liệu về nhu cầu, mức độ hài lòng và đánh giá chất lượng sản phẩm, dịch vụ.

  • Phỏng vấn chuyên gia: Lấy ý kiến từ cán bộ quản lý, chuyên gia trong ngành y tế và thông tin - thư viện để đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

  • Phân tích thống kê: Xử lý số liệu thu thập được bằng các công cụ thống kê để rút ra các kết luận chính xác về thực trạng và nhu cầu.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn từ năm 2013 đến nay, với việc khảo sát và thu thập dữ liệu thực tế tại Trung tâm DI&ADR Quốc gia trong năm 2016-2017.

Cỡ mẫu khảo sát gồm 100 người dùng tin đa dạng thuộc các nhóm cán bộ lãnh đạo, nghiên cứu, thực hành y dược, cảnh giác dược và sinh viên. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu thuận tiện kết hợp với mẫu phân tầng nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm người dùng chính.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Đa dạng sản phẩm thông tin nhưng chưa phong phú về hình thức
    Trung tâm hiện có các sản phẩm chính như cơ sở dữ liệu báo cáo phản ứng có hại của thuốc, bản tin Cảnh giác Dược, các ấn phẩm thông tin chuyên ngành. Tuy nhiên, các sản phẩm chủ yếu mang tính truyền thống, chưa đa dạng về hình thức điện tử và tương tác. Khoảng 70% người dùng đánh giá sản phẩm hiện tại đáp ứng được nhu cầu cơ bản nhưng chỉ 45% hài lòng về tính cập nhật và tiện ích sử dụng.

  2. Dịch vụ thông tin được tổ chức tương đối đầy đủ nhưng hiệu quả chưa cao
    Các dịch vụ cung cấp tài liệu gốc, tra cứu, tư vấn và trao đổi thông tin được triển khai, với tần suất sử dụng dịch vụ tra cứu và tư vấn chiếm khoảng 60% tổng số lượt người dùng. Tuy nhiên, chỉ khoảng 50% người dùng đánh giá dịch vụ có tính linh hoạt và thời gian phản hồi nhanh. Dịch vụ chưa đáp ứng tốt nhu cầu phục vụ từ xa và hỗ trợ kỹ thuật hiện đại.

  3. Nguồn lực thông tin phong phú, cập nhật thường xuyên
    Trung tâm sở hữu hơn 1.300 đầu sách, 1.500 tạp chí chuyên ngành, 11 bộ tài liệu tra cứu và hơn 240 báo cáo tự nguyện từ các đơn vị y tế trên toàn quốc. Nguồn tài liệu được cập nhật liên tục từ các trang web quản lý dược phẩm trong nước và quốc tế, đảm bảo tính toàn diện và chuyên sâu.

  4. Đối tượng người dùng đa dạng với nhu cầu thông tin khác biệt
    Khảo sát cho thấy 54% người dùng là sinh viên, 27% cán bộ thực hành y dược, 10% cán bộ cảnh giác dược và 5% cán bộ lãnh đạo, quản lý. Nhu cầu thông tin chủ yếu phục vụ học tập (60%), nghiên cứu khoa học (58%) và nâng cao trình độ (65%). Mỗi nhóm người dùng có yêu cầu riêng về nội dung, hình thức và phương thức cung cấp thông tin.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy Trung tâm DI&ADR Quốc gia đã xây dựng được hệ thống sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện cơ bản, đáp ứng phần nào nhu cầu của người dùng trong ngành y tế. Tuy nhiên, sự phát triển chưa đồng bộ giữa sản phẩm và dịch vụ, đặc biệt là hạn chế về đa dạng hình thức sản phẩm và tính hiện đại của dịch vụ, làm giảm hiệu quả khai thác thông tin.

Nguyên nhân chủ yếu do hạn chế về nguồn lực công nghệ thông tin, nhân lực chuyên môn và chưa có chiến lược phát triển sản phẩm, dịch vụ phù hợp với xu thế số hóa và nhu cầu ngày càng cao của người dùng. So sánh với các nghiên cứu trong lĩnh vực thông tin - thư viện chuyên ngành khác, Trung tâm cần tăng cường ứng dụng công nghệ số, phát triển các sản phẩm điện tử tương tác và dịch vụ trực tuyến để nâng cao tính tiện ích và khả năng tiếp cận.

Việc phân tích nhu cầu người dùng cho thấy sự đa dạng và phức tạp, đòi hỏi Trung tâm phải xây dựng các sản phẩm và dịch vụ linh hoạt, cá nhân hóa hơn, đồng thời tăng cường công tác marketing và truyền thông để mở rộng phạm vi phục vụ, đặc biệt là với nhóm người dùng ngoài ngành y tế như quần chúng nhân dân.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố tỷ lệ người dùng theo nhóm đối tượng, bảng đánh giá mức độ hài lòng về sản phẩm và dịch vụ, cũng như biểu đồ tần suất sử dụng các loại dịch vụ thông tin tại Trung tâm.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đa dạng hóa và hiện đại hóa sản phẩm thông tin
    Phát triển các sản phẩm điện tử như cơ sở dữ liệu trực tuyến, bản tin điện tử tương tác, ứng dụng di động phục vụ tra cứu thông tin thuốc và phản ứng có hại. Mục tiêu tăng tỷ lệ người dùng hài lòng về sản phẩm lên 75% trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc Trung tâm phối hợp với phòng CNTT.

  2. Nâng cao chất lượng và tốc độ dịch vụ thông tin
    Cải tiến quy trình phục vụ, tăng cường đào tạo nhân viên về kỹ năng tư vấn, tra cứu và hỗ trợ kỹ thuật. Áp dụng hệ thống phản hồi tự động và dịch vụ trực tuyến để rút ngắn thời gian phản hồi xuống dưới 24 giờ. Thời gian thực hiện: 1 năm. Chủ thể: Phòng Dịch vụ và Hỗ trợ khách hàng.

  3. Tăng cường nguồn lực công nghệ và nhân sự
    Đầu tư trang thiết bị hiện đại, phần mềm quản lý thông tin tiên tiến, đồng thời tuyển dụng và đào tạo cán bộ có trình độ chuyên môn cao, kỹ năng ngoại ngữ và công nghệ thông tin. Mục tiêu nâng cao năng lực xử lý thông tin và phát triển sản phẩm mới. Thời gian: 3 năm. Chủ thể: Ban Giám đốc, phối hợp với Trường Đại học Dược Hà Nội.

  4. Xây dựng kế hoạch marketing và truyền thông hiệu quả
    Tổ chức các chiến dịch quảng bá sản phẩm và dịch vụ, mở rộng kênh phân phối thông tin qua mạng xã hội, website, hội thảo chuyên ngành và các kênh truyền thông đại chúng. Mục tiêu tăng lượng người dùng mới lên 30% trong 2 năm. Chủ thể: Phòng Marketing và Quan hệ công chúng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý và hoạch định chính sách ngành y tế
    Giúp hiểu rõ vai trò và hiệu quả của hệ thống sản phẩm, dịch vụ thông tin trong quản lý dược phẩm và cảnh giác dược, từ đó xây dựng chính sách phát triển phù hợp.

  2. Nhà nghiên cứu, giảng viên và sinh viên ngành thông tin - thư viện và y dược
    Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về sản phẩm, dịch vụ thông tin chuyên ngành, hỗ trợ nghiên cứu và giảng dạy.

  3. Cán bộ thực hành y dược và cảnh giác dược
    Nắm bắt nhu cầu thông tin, cách thức khai thác sản phẩm và dịch vụ tại Trung tâm để nâng cao hiệu quả công tác chuyên môn và báo cáo phản ứng có hại của thuốc.

  4. Các tổ chức, doanh nghiệp trong lĩnh vực dược phẩm và chăm sóc sức khỏe
    Tham khảo để phát triển các dịch vụ thông tin hỗ trợ kinh doanh, nghiên cứu và đào tạo, đồng thời tăng cường hợp tác với Trung tâm.

Câu hỏi thường gặp

  1. Trung tâm DI&ADR Quốc gia cung cấp những loại sản phẩm thông tin nào?
    Trung tâm cung cấp cơ sở dữ liệu báo cáo phản ứng có hại của thuốc, bản tin Cảnh giác Dược, các ấn phẩm chuyên ngành, tài liệu tra cứu và các sản phẩm điện tử hỗ trợ nghiên cứu và thực hành y dược.

  2. Dịch vụ thông tin tại Trung tâm có đáp ứng nhu cầu người dùng không?
    Dịch vụ hiện có đa dạng như cung cấp tài liệu, tra cứu, tư vấn và trao đổi thông tin, tuy nhiên còn hạn chế về tốc độ phản hồi và hình thức phục vụ trực tuyến, cần được cải thiện để đáp ứng tốt hơn.

  3. Ai là đối tượng chính sử dụng sản phẩm và dịch vụ của Trung tâm?
    Đối tượng chính gồm cán bộ lãnh đạo, nghiên cứu, thực hành y dược, cán bộ cảnh giác dược và sinh viên ngành y dược, mỗi nhóm có nhu cầu và hình thức sử dụng thông tin khác nhau.

  4. Làm thế nào để Trung tâm nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ?
    Cần đa dạng hóa sản phẩm, ứng dụng công nghệ hiện đại, đào tạo nhân lực chuyên môn, cải tiến quy trình phục vụ và tăng cường marketing để mở rộng phạm vi phục vụ.

  5. Vai trò của thông tin thuốc và cảnh giác dược trong ngành y tế là gì?
    Thông tin thuốc giúp hướng dẫn sử dụng thuốc an toàn, hợp lý, hiệu quả, giảm thiểu phản ứng có hại, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe và tiết kiệm chi phí y tế.

Kết luận

  • Trung tâm DI&ADR Quốc gia đã xây dựng hệ thống sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện cơ bản, đáp ứng phần nào nhu cầu thông tin trong ngành y tế.
  • Sản phẩm và dịch vụ hiện tại còn hạn chế về đa dạng hình thức và tính hiện đại, ảnh hưởng đến hiệu quả khai thác thông tin.
  • Nhu cầu người dùng đa dạng, đòi hỏi Trung tâm phải phát triển sản phẩm, dịch vụ linh hoạt, cá nhân hóa và ứng dụng công nghệ số.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao chất lượng dịch vụ, tăng cường nguồn lực và marketing hiệu quả.
  • Nghiên cứu mở ra hướng phát triển bền vững cho Trung tâm, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động và phục vụ tốt hơn nhu cầu thông tin của ngành y tế.

Hành động tiếp theo: Trung tâm cần triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-3 năm tới, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp với xu thế phát triển và nhu cầu người dùng. Các cán bộ, nhà quản lý và chuyên gia trong ngành được khuyến khích tham khảo và áp dụng kết quả nghiên cứu nhằm nâng cao hiệu quả công tác thông tin thuốc và cảnh giác dược.