Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng và biến đổi khí hậu, công tác duy tu, nạo vét và sửa chữa hệ thống thoát nước đô thị trở nên cấp thiết nhằm giảm thiểu tình trạng ngập úng, bảo đảm an toàn giao thông và nâng cao chất lượng cuộc sống. Tại Thành phố Hồ Chí Minh, với tốc độ tăng dân số đáng kể trong giai đoạn 2015-2021, hệ thống thoát nước đang chịu áp lực lớn, đòi hỏi công tác quản lý kế hoạch vốn duy tu, sửa chữa phải được hoàn thiện để đáp ứng nhu cầu thực tiễn. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý kế hoạch vốn duy tu, nạo vét, sửa chữa hệ thống thoát nước của Công ty TNHH MTV Thoát nước đô thị Thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn từ năm 2015 đến nay. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào công tác thi công duy tu nạo vét, sửa chữa hệ thống thoát nước trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, với trọng tâm là quản lý kế hoạch vốn từ nguồn ngân sách nhà nước. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc giúp các nhà quản lý dự án và điều hành công ty có cái nhìn tổng quát, từ đó nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, giảm thất thoát và góp phần cải thiện hệ thống thoát nước đô thị, giảm thiểu ngập úng và tăng cường phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản và lý thuyết quản lý dự án đầu tư công. Lý thuyết quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản tập trung vào các nguyên tắc quản lý vốn từ ngân sách nhà nước, bao gồm lập kế hoạch vốn, phân bổ vốn, giám sát và thanh quyết toán vốn đầu tư. Lý thuyết quản lý dự án đầu tư công nhấn mạnh đến việc quản lý tiến độ, chi phí và chất lượng dự án nhằm đảm bảo hiệu quả kinh tế - xã hội. Các khái niệm chính bao gồm: kế hoạch vốn duy tu, nạo vét và sửa chữa; vốn đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) từ ngân sách nhà nước; nguyên tắc quản lý vốn đầu tư XDCB; và các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn như hệ số ICOR, tỷ lệ giải ngân vốn, cơ cấu thành phần vốn đầu tư.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ hồ sơ quản lý kế hoạch vốn, báo cáo tài chính, hợp đồng thi công và các văn bản pháp luật liên quan đến quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản tại Công ty TNHH MTV Thoát nước đô thị Thành phố Hồ Chí Minh. Phương pháp nghiên cứu bao gồm phân tích định lượng các số liệu về kế hoạch vốn và thực hiện vốn trong giai đoạn 2015-2021, kết hợp với phân tích định tính qua phỏng vấn các cán bộ quản lý và khảo sát thực tế công tác duy tu, sửa chữa hệ thống thoát nước. Cỡ mẫu nghiên cứu gồm các dự án duy tu nạo vét và sửa chữa được thực hiện trong giai đoạn trên, lựa chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có trọng số nhằm đảm bảo tính đại diện. Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2020 đến tháng 12/2021, bao gồm các bước thu thập dữ liệu, phân tích, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả giải ngân vốn duy tu, sửa chữa còn thấp: Tỷ lệ giải ngân vốn duy tu nạo vét hệ thống thoát nước của công ty trong giai đoạn 2015-2019 chỉ đạt khoảng 75% kế hoạch vốn được giao hàng năm, gây ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng công trình.

  2. Cơ cấu vốn đầu tư chưa hợp lý: Tỷ trọng vốn xây lắp chiếm trên 70% tổng mức đầu tư, trong khi vốn thiết bị và chi phí khác chiếm tỷ lệ thấp, chưa phản ánh đúng xu hướng phát triển công nghệ và nâng cao hiệu quả thi công.

  3. Quản lý kế hoạch vốn còn nhiều bất cập: Công tác lập kế hoạch vốn chưa đồng bộ với tiến độ thi công thực tế, dẫn đến tình trạng thiếu hụt hoặc thừa vốn tại một số thời điểm, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn.

  4. Nguồn nhân lực và năng lực quản lý chưa đáp ứng yêu cầu: Chất lượng nguồn nhân lực trong công tác quản lý kế hoạch vốn và thi công duy tu còn hạn chế, thiếu kỹ năng chuyên môn và kinh nghiệm thực tiễn, làm giảm hiệu quả quản lý và thi công.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của các bất cập trên xuất phát từ việc thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị liên quan trong công tác lập kế hoạch và phân bổ vốn, cũng như hạn chế trong hệ thống văn bản pháp lý chưa đồng bộ và chi tiết. So sánh với kinh nghiệm quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước ở các nước như Thái Lan và Trung Quốc cho thấy, việc áp dụng các phương thức quản lý ngân sách dựa trên kết quả đầu ra và kế hoạch chi tiêu trung hạn giúp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. Việc áp dụng các chỉ tiêu đánh giá như hệ số ICOR và tỷ lệ giải ngân vốn cũng giúp minh bạch và kiểm soát tốt hơn nguồn vốn đầu tư. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ giải ngân vốn theo năm và bảng phân tích cơ cấu vốn đầu tư để minh họa rõ nét các vấn đề và xu hướng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện quy trình lập và phân bổ kế hoạch vốn: Xây dựng hệ thống kế hoạch vốn đồng bộ, liên kết chặt chẽ với tiến độ thi công và nhu cầu thực tế, đảm bảo tỷ lệ giải ngân vốn đạt trên 90% trong vòng 3 năm tới. Chủ thể thực hiện là Ban quản lý dự án và phòng kế hoạch tài chính công ty.

  2. Tối ưu cơ cấu vốn đầu tư: Điều chỉnh tỷ trọng vốn thiết bị và chi phí khác tăng lên ít nhất 30% tổng mức đầu tư nhằm ứng dụng công nghệ hiện đại, nâng cao hiệu quả thi công và giảm chi phí quản lý. Thời gian thực hiện từ 2022 đến 2025, do Ban kỹ thuật và Ban quản lý dự án phối hợp thực hiện.

  3. Nâng cao năng lực nguồn nhân lực: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý kế hoạch vốn và kỹ thuật thi công cho cán bộ quản lý và nhân viên kỹ thuật, với mục tiêu 100% cán bộ liên quan được đào tạo trong vòng 2 năm. Chủ thể là phòng nhân sự và Ban đào tạo công ty.

  4. Tăng cường kiểm tra, giám sát và đánh giá: Thiết lập hệ thống giám sát tiến độ và chi phí theo thời gian thực, áp dụng công nghệ thông tin để cập nhật và báo cáo kịp thời, giảm thiểu thất thoát vốn. Thời gian triển khai từ 2022, do Ban kiểm soát nội bộ và Ban quản lý dự án phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các nhà quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình công ích: Giúp hiểu rõ hơn về quản lý kế hoạch vốn duy tu, sửa chữa hệ thống thoát nước, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng vốn.

  2. Cán bộ quản lý tài chính và kế hoạch tại các doanh nghiệp nhà nước: Cung cấp kiến thức về lập kế hoạch vốn, phân bổ và giám sát vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước.

  3. Chuyên gia và nhà nghiên cứu trong lĩnh vực quản lý xây dựng và hạ tầng đô thị: Là tài liệu tham khảo để phát triển các mô hình quản lý vốn đầu tư hiệu quả, phù hợp với điều kiện thực tế Việt Nam.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng và ngân sách: Hỗ trợ trong việc hoàn thiện chính sách, văn bản pháp luật và quy trình quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản, góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư công.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý kế hoạch vốn duy tu hệ thống thoát nước có vai trò gì?
    Quản lý kế hoạch vốn giúp đảm bảo nguồn vốn được phân bổ hợp lý, sử dụng hiệu quả, đáp ứng tiến độ thi công và chất lượng công trình, góp phần giảm ngập úng và nâng cao hiệu quả đầu tư công.

  2. Những khó khăn chính trong công tác quản lý kế hoạch vốn hiện nay là gì?
    Khó khăn gồm tỷ lệ giải ngân thấp, cơ cấu vốn chưa hợp lý, thiếu đồng bộ trong lập kế hoạch và hạn chế về năng lực quản lý, dẫn đến lãng phí và chậm tiến độ thi công.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn duy tu, sửa chữa hệ thống thoát nước?
    Cần hoàn thiện quy trình lập kế hoạch, tối ưu cơ cấu vốn, nâng cao năng lực nguồn nhân lực và tăng cường giám sát, kiểm tra tiến độ và chi phí thi công.

  4. Có thể áp dụng kinh nghiệm quốc tế nào trong quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản?
    Các phương thức quản lý ngân sách dựa trên kết quả đầu ra và kế hoạch chi tiêu trung hạn như ở Đức, New Zealand, Thái Lan và Trung Quốc là những mô hình hiệu quả có thể tham khảo.

  5. Vai trò của văn bản pháp luật trong quản lý kế hoạch vốn duy tu, sửa chữa hệ thống thoát nước?
    Văn bản pháp luật tạo khung pháp lý rõ ràng, đồng bộ, giúp các chủ thể quản lý thực hiện đúng quy trình, minh bạch và hiệu quả trong quản lý và sử dụng vốn đầu tư xây dựng cơ bản.

Kết luận

  • Công tác quản lý kế hoạch vốn duy tu, nạo vét và sửa chữa hệ thống thoát nước tại Công ty TNHH MTV Thoát nước đô thị TP.HCM còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư và chất lượng công trình.
  • Việc áp dụng các nguyên tắc quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản và các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả vốn là cần thiết để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện quy trình lập kế hoạch, tối ưu cơ cấu vốn, nâng cao năng lực nguồn nhân lực và tăng cường giám sát, kiểm tra nhằm nâng cao hiệu quả quản lý kế hoạch vốn.
  • Kinh nghiệm quản lý vốn đầu tư từ các nước phát triển và khu vực là bài học quý giá để áp dụng phù hợp với điều kiện thực tế Việt Nam.
  • Tiếp tục nghiên cứu, cập nhật và áp dụng các công nghệ quản lý hiện đại trong công tác quản lý kế hoạch vốn duy tu, sửa chữa hệ thống thoát nước trong giai đoạn 2022-2030 nhằm đảm bảo phát triển bền vững hệ thống hạ tầng đô thị.

Quý độc giả và các nhà quản lý được khuyến khích áp dụng các kết quả nghiên cứu và giải pháp đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý kế hoạch vốn duy tu, sửa chữa hệ thống thoát nước, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững tại Thành phố Hồ Chí Minh.