Nghiên cứu về phương pháp genre trong giảng dạy IELTS Writing Task 2 cho sinh viên không chuyên tiếng Anh tại Việt Nam

• Tác giả: Trần Thị Thơ
• Người hướng dẫn: Dr. Hoàng Thị Hạnh
• Trường học: Vietnam National University, Hanoi University of Languages and International Studies
• Chuyên ngành: English Teaching Methodology
• Đề tài: Nghiên cứu phương pháp genre trong giảng dạy IELTS Writing Task 2 cho sinh viên không chuyên tiếng Anh tại Việt Nam
• Loại tài liệu: thesis
• Năm xuất bản: 2016
• Địa điểm: Hanoi

• Statement of Ownership
• Acknowledgements
• Abstract
• Contents
• 1. CHAPTER 1: LITERATURE REVIEW
• 1.1. IELTS: the International English Language Testing System
• 1.2. Process-based approaches
• 1.2.1. Model of process-based approaches
• 1.2.2. Advantages and disadvantages of process-based approaches
• 1.3. Genre-based approaches
• 1.3.1. Model of genre-based approaches
• 1.3.2. Advantages and disadvantages of genre-based approaches
• 2. PART A: INTRODUCTION
• 2.1. Rationale of the Research
• 2.2. Aims, Scope, Methods, and Significance of the Study
• 2.2.1. Aims and Objectives
• 2.2.2. Scope of the Study
• 2.2.3. Research methods
• 2.2.4. Significance of the Study
• 3. PART B: DEVELOPMENT
• 3.1. CHAPTER 1: LITERATURE REVIEW
• 3.1.1. IELTS: the International English Language Testing System
• 3.1.2. Process-based approaches
• 3.1.2.1. Model of process-based approaches
• 3.1.2.2. Advantages and disadvantages of process-based approaches
• 3.1.3. Genre-based approaches
• 3.1.3.1. Model of genre-based approaches
• 3.1.3.2. Advantages and disadvantages of genre-based approaches

I. Giới thiệu về phương pháp genre trong giảng dạy IELTS Writing Task 2

Phương pháp giảng dạy genre trong giảng dạy IELTS Writing Task 2 đã trở thành một chủ đề quan trọng trong giáo dục tiếng Anh tại Việt Nam. Nghiên cứu này nhằm tìm hiểu cách thức áp dụng phương pháp này cho sinh viên không chuyên trong bối cảnh học tập tại các trường đại học. Việc áp dụng phương pháp này không chỉ giúp sinh viên cải thiện kỹ năng viết mà còn nâng cao khả năng hiểu biết về mục đích của thể loại văn bản. Theo nghiên cứu, sinh viên thường gặp khó khăn trong việc tổ chức ý tưởng và sử dụng từ vựng phù hợp. Do đó, việc áp dụng phương pháp genre có thể giúp họ phát triển kỹ năng viết một cách hiệu quả hơn.

1.1. Tầm quan trọng của IELTS Writing Task 2

IELTS Writing Task 2 yêu cầu sinh viên phản hồi một chủ đề bằng cách đưa ra và biện minh cho ý kiến của mình. Đây là một thách thức lớn đối với sinh viên không chuyên vì họ thường thiếu tự tin trong việc viết luận. Việc hiểu rõ cấu trúc và yêu cầu của bài viết là rất cần thiết. Nghiên cứu cho thấy rằng sinh viên cần được trang bị kiến thức về các thể loại văn bản khác nhau để có thể viết một cách hiệu quả. Điều này không chỉ giúp họ đạt điểm cao trong kỳ thi mà còn phát triển kỹ năng viết trong tương lai.

II. Phân tích phương pháp genre và quá trình trong giảng dạy viết

Phương pháp giảng dạy IELTS thường kết hợp giữa phương pháp quá trình và phương pháp genre. Phương pháp quá trình tập trung vào việc phát triển ý tưởng và tổ chức nội dung, trong khi phương pháp genre nhấn mạnh vào việc hiểu biết về các thể loại văn bản. Việc kết hợp hai phương pháp này giúp sinh viên có cái nhìn toàn diện hơn về viết luận. Nghiên cứu cho thấy rằng sinh viên có thể cải thiện kỹ năng viết của mình thông qua việc thực hành viết theo các thể loại khác nhau. Điều này không chỉ giúp họ nắm vững cấu trúc bài viết mà còn phát triển khả năng tư duy phản biện.

2.1. Lợi ích của việc áp dụng phương pháp genre

Việc áp dụng phương pháp genre trong giảng dạy giúp sinh viên nhận thức rõ hơn về mục đích và cấu trúc của các thể loại văn bản. Sinh viên có thể học cách tổ chức ý tưởng và sử dụng từ vựng một cách hiệu quả hơn. Theo Bhatia (1993), việc hiểu rõ các thể loại văn bản giúp sinh viên dễ dàng nhận diện và áp dụng các quy tắc ngữ pháp và từ vựng phù hợp. Điều này không chỉ giúp họ viết tốt hơn trong kỳ thi IELTS mà còn trong các tình huống giao tiếp hàng ngày.

III. Đánh giá hiệu quả của phương pháp genre trong giảng dạy viết

Nghiên cứu cho thấy rằng việc áp dụng phương pháp genre có tác động tích cực đến khả năng viết của sinh viên. Sinh viên không chỉ cải thiện kỹ năng viết mà còn nâng cao khả năng tư duy phản biện và sáng tạo. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng sự cải thiện này chỉ xảy ra trong các thể loại và chủ đề mà sinh viên đã được chuẩn bị kỹ lưỡng. Do đó, việc cung cấp từ vựng và ý tưởng cho sinh viên là rất quan trọng. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng sinh viên cần có thời gian để làm quen với phương pháp này trước khi áp dụng vào thực tế.

3.1. Những thách thức trong việc áp dụng phương pháp genre

Mặc dù phương pháp genre mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng tồn tại một số thách thức. Sinh viên có thể gặp khó khăn trong việc chuyển đổi giữa các thể loại khác nhau. Hơn nữa, việc thiếu tài liệu và hướng dẫn cụ thể có thể làm giảm hiệu quả của phương pháp này. Do đó, giáo viên cần có những chiến lược giảng dạy phù hợp để hỗ trợ sinh viên trong quá trình học tập. Việc đánh giá bài viết cũng cần được thực hiện một cách công bằng và khách quan để giúp sinh viên nhận ra điểm mạnh và điểm yếu của mình.

Tổng quan nghiên cứu

Kỹ năng viết luận IELTS, đặc biệt là phần Writing Task 2, luôn là thách thức lớn đối với sinh viên không chuyên tiếng Anh tại các trường đại học Việt Nam. Theo ước tính, điểm trung bình IELTS Writing của nhóm sinh viên này thường ở mức khoảng 4.5, thấp hơn nhiều so với yêu cầu đầu ra của các trường đại học (4.5 IELTS theo Quyết định 1400/QĐ-TTg). Việc viết luận đòi hỏi sinh viên không chỉ có vốn từ vựng và ngữ pháp tốt mà còn phải hiểu rõ cấu trúc thể loại và cách phát triển ý tưởng phù hợp với từng dạng đề. Tuy nhiên, sinh viên thường gặp khó khăn trong việc tổ chức ý tưởng, lựa chọn từ ngữ và áp dụng ngữ pháp chính xác.

Nghiên cứu này nhằm mục tiêu khảo sát hiệu quả của việc áp dụng đường hướng kết hợp giữa quá trình viết (process approach) và dựa vào thể loại (genre approach) trong việc dạy viết IELTS Writing Task 2 cho sinh viên không chuyên tại một trường đại học kỹ thuật ở Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào một lớp học gồm 14 sinh viên, trong khóa học chuẩn bị IELTS Writing kéo dài 15 buổi, với các dạng bài luận như opinion, discussion, problem-solution và causes-effects. Nghiên cứu sử dụng phương pháp nghiên cứu hành động, thu thập dữ liệu qua bài kiểm tra trước và sau khóa học, quan sát lớp học, phỏng vấn bán cấu trúc và phân tích bài viết của sinh viên.

Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải tiến phương pháp giảng dạy viết IELTS, giúp nâng cao năng lực viết luận của sinh viên không chuyên, đồng thời cung cấp cơ sở thực tiễn cho các giảng viên và nhà quản lý giáo dục trong việc thiết kế chương trình đào tạo phù hợp với đặc thù học viên Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính về dạy viết:

1. Đường hướng quá trình viết (Process Approach): Theo Scott (1996) và Tompkins (2000), quá trình viết gồm các bước: chuẩn bị ý tưởng (prewriting), viết bản nháp đầu tiên, nhận phản hồi, viết bản nháp thứ hai và chỉnh sửa. Lý thuyết này nhấn mạnh việc phát triển ý tưởng và khám phá nội dung qua các bước lặp lại, giúp người học tập trung vào ý nghĩa và thông điệp hơn là ngữ pháp đơn thuần.

2. Đường hướng dựa vào thể loại (Genre Approach): Theo Badger & White (2000) và Swales (1990), viết được xem là hoạt động xã hội có mục đích rõ ràng, trong đó người học cần hiểu cấu trúc và chức năng của từng thể loại văn bản. Quá trình học tập bao gồm mô hình hóa thể loại, xây dựng văn bản cùng giáo viên và cuối cùng là viết độc lập.

Ba khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu là: quá trình viết, thể loại văn bản, và sự kết hợp giữa quá trình và thể loại (process-genre approach). Sự kết hợp này nhằm khắc phục hạn chế của từng phương pháp riêng lẻ, vừa giúp sinh viên phát triển kỹ năng tổ chức ý tưởng, vừa hiểu rõ đặc điểm thể loại và ngữ cảnh sử dụng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp nghiên cứu hành động (action research) với cỡ mẫu 14 sinh viên không chuyên tiếng Anh, trình độ IELTS khoảng 3.0, tham gia khóa học chuẩn bị IELTS Writing Task 2 kéo dài 15 buổi. Phương pháp chọn mẫu là chọn lớp học theo tiêu chí tham gia đầy đủ và không chuyển lớp trong suốt khóa học.

Nguồn dữ liệu bao gồm: bài viết pre-test và post-test, bản nháp đầu và bản nháp cuối của từng bài viết trong khóa học, ghi chú quan sát lớp học, và phỏng vấn bán cấu trúc với 8 sinh viên. Phân tích dữ liệu kết hợp cả định lượng và định tính: đánh giá bài viết theo tiêu chí chấm điểm IELTS Writing Task 2 (Task response, Coherence and cohesion, Lexical resources, Grammar accuracy), phân tích nội dung phỏng vấn và quan sát để hiểu nhận thức và thái độ của sinh viên.

Timeline nghiên cứu kéo dài trong một học kỳ, bắt đầu bằng pre-test, triển khai giảng dạy theo mô hình process-genre, thu thập dữ liệu trong quá trình học, kết thúc bằng post-test và phỏng vấn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Cải thiện về tổ chức bài viết và nhận thức thể loại: Sau khóa học, 100% bài viết post-test có cấu trúc rõ ràng với 4 đoạn (mở bài, thân bài gồm 2 đoạn, kết luận), tăng so với chỉ 14% bài viết pre-test hoàn chỉnh. Sinh viên nhanh chóng xác định được loại đề và xây dựng dàn ý trong 5 phút, giảm đáng kể thời gian so với 10 phút ban đầu.

2. Tăng số lượng và chất lượng ý tưởng: Trung bình số ý chính trong bài viết tăng từ 3 lên 5 ý, với các ý được phát triển và hỗ trợ rõ ràng hơn. Ví dụ, trong bài post-test về vấn đề quá tải đô thị, 100% sinh viên trình bày đầy đủ các vấn đề và giải pháp, trong khi pre-test nhiều bài chỉ tập trung vào một phần.

3. Cải thiện ngữ pháp và độ chính xác: Tỷ lệ câu không lỗi (error-free T-unit) tăng khoảng 15% từ pre-test đến post-test, đặc biệt giảm lỗi sai về chủ ngữ - động từ. Bản nháp thứ hai có tỷ lệ lỗi thấp hơn đáng kể so với bản nháp đầu, nhờ phản hồi của giáo viên.

4. Phát triển vốn từ vựng theo chủ đề: Sinh viên mở rộng được vốn từ vựng chuyên biệt cho từng chủ đề và thể loại, ví dụ các từ như discrimination, mounting concern trong bài luận thảo luận. Tuy nhiên, khả năng sử dụng từ vựng mới trong câu và đoạn còn hạn chế, gây khó khăn trong việc tạo sự liên kết mạch lạc.

5. Phản hồi về phương pháp học: Sinh viên đánh giá cao việc được tiếp cận mẫu bài và các bước viết theo quy trình, giúp giảm lo lắng và tăng tự tin. Tuy nhiên, họ vẫn cảm thấy cần nhiều thời gian hơn để làm quen và mong muốn giáo viên giảng dạy chậm rãi, có nhiều ví dụ hơn. Hoạt động kiểm tra chéo bài viết bạn bè ít được ưa chuộng do thiếu tự tin và lo ngại về độ chính xác.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy việc áp dụng đường hướng kết hợp quá trình và thể loại giúp sinh viên không chuyên tiếng Anh nâng cao đáng kể kỹ năng viết IELTS Task 2 trong thời gian ngắn. Việc cung cấp mẫu bài và hướng dẫn từng bước giúp sinh viên hiểu rõ cấu trúc và mục đích của từng thể loại, từ đó tổ chức bài viết hiệu quả hơn. Sự cải thiện về ngữ pháp và từ vựng cũng được ghi nhận, đặc biệt khi có sự hỗ trợ phản hồi từ giáo viên.

Tuy nhiên, hạn chế về vốn từ vựng và khả năng liên kết ý tưởng vẫn còn, nhất là khi đối mặt với các chủ đề mới chưa được chuẩn bị kỹ. Điều này phù hợp với nhận định của các nghiên cứu trước rằng phương pháp này hiệu quả nhất khi sinh viên được chuẩn bị kỹ về chủ đề và ngôn ngữ liên quan. Ngoài ra, sự thiếu tự tin trong việc tự đánh giá bài viết bạn bè phản ánh trình độ còn hạn chế và cần có sự hướng dẫn thêm về kỹ năng phản hồi.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện sự tăng trưởng về số đoạn, số ý chính, tỷ lệ câu không lỗi và tỷ lệ sử dụng đúng các liên kết ngữ pháp, giúp minh họa rõ ràng sự tiến bộ của sinh viên.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường hoạt động chuẩn bị từ vựng và ý tưởng theo chủ đề: Giáo viên cần xây dựng các bài tập brainstorming, thảo luận nhóm và cung cấp danh sách từ vựng chuyên biệt cho từng chủ đề IELTS Writing Task 2, nhằm giúp sinh viên tự tin hơn khi viết các chủ đề chưa quen.

2. Phát triển kỹ năng liên kết ý tưởng và câu văn: Tổ chức các buổi luyện tập tập trung vào cách sử dụng các liên từ, đại từ thay thế và các biện pháp kết nối câu, đoạn để nâng cao tính mạch lạc và logic trong bài viết.

3. Tăng cường phản hồi cá nhân và hướng dẫn chỉnh sửa: Giáo viên nên dành thời gian phản hồi chi tiết từng bài viết, đồng thời hướng dẫn sinh viên cách tự sửa lỗi và cải thiện bài viết qua các bản nháp, giúp nâng cao khả năng tự học và tự chỉnh sửa.

4. Khuyến khích thực hành viết độc lập và tự đánh giá: Xây dựng các bài tập viết ngoài giờ học và hướng dẫn kỹ năng tự đánh giá, đồng thời tạo môi trường hỗ trợ để sinh viên dần tự tin hơn trong việc kiểm tra bài viết của bạn bè, từ đó phát triển kỹ năng phản hồi và hợp tác.

Các giải pháp trên nên được triển khai trong vòng 1-2 học kỳ, do giảng viên bộ môn tiếng Anh và các giáo viên IELTS chịu trách nhiệm thực hiện, phối hợp với nhà trường trong việc xây dựng tài liệu và tổ chức lớp học.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giảng viên tiếng Anh và giáo viên IELTS: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về phương pháp dạy viết kết hợp process-genre, giúp cải tiến phương pháp giảng dạy phù hợp với sinh viên không chuyên.

2. Nhà quản lý giáo dục đại học: Thông tin về hiệu quả phương pháp và khó khăn của sinh viên giúp xây dựng chính sách đào tạo ngoại ngữ, thiết kế chương trình chuẩn đầu ra phù hợp.

3. Sinh viên không chuyên tiếng Anh: Hiểu rõ các bước và kỹ thuật viết luận IELTS Task 2, từ đó tự điều chỉnh phương pháp học tập và rèn luyện kỹ năng viết hiệu quả.

4. Nghiên cứu sinh và học viên cao học chuyên ngành giảng dạy tiếng Anh: Tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu tiếp theo về phương pháp dạy viết, đặc biệt trong bối cảnh giáo dục Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

1. Process-genre approach là gì?
   Là phương pháp dạy viết kết hợp giữa quá trình viết (lập kế hoạch, viết nháp, chỉnh sửa) và học theo thể loại văn bản (hiểu cấu trúc, mục đích của từng thể loại), giúp sinh viên vừa phát triển kỹ năng tổ chức ý tưởng vừa nắm vững đặc điểm thể loại.

2. Phương pháp này có phù hợp với sinh viên trình độ thấp không?
   Có, nghiên cứu cho thấy phương pháp giúp sinh viên band 4.5 cải thiện kỹ năng viết, tuy nhiên cần có sự chuẩn bị kỹ về từ vựng và ý tưởng để đạt hiệu quả cao.

3. Làm thế nào để cải thiện vốn từ vựng cho IELTS Writing Task 2?
   Thông qua các hoạt động brainstorming, thảo luận nhóm, phân tích mẫu bài và học từ vựng theo chủ đề cụ thể, sinh viên có thể mở rộng vốn từ và sử dụng linh hoạt hơn.

4. Phản hồi của giáo viên quan trọng thế nào trong quá trình học?
   Phản hồi giúp sinh viên nhận biết lỗi sai, hiểu cách sửa và cải thiện bài viết, đặc biệt hiệu quả khi được áp dụng trong các bản nháp tiếp theo.

5. Tại sao sinh viên không thích kiểm tra bài viết của bạn bè?
   Do thiếu tự tin về khả năng đánh giá và sợ sai sót, sinh viên thường không tin tưởng vào việc kiểm tra chéo, cần có hướng dẫn và rèn luyện kỹ năng phản hồi để cải thiện.

Kết luận

• Áp dụng đường hướng kết hợp quá trình và thể loại giúp sinh viên không chuyên nâng cao kỹ năng viết IELTS Task 2 rõ rệt trong thời gian ngắn.
• Sinh viên cải thiện đáng kể về tổ chức bài viết, số lượng và chất lượng ý tưởng, ngữ pháp và vốn từ vựng theo chủ đề.
• Phản hồi của giáo viên đóng vai trò then chốt trong việc giúp sinh viên chỉnh sửa và hoàn thiện bài viết.
• Hoạt động kiểm tra chéo bài viết bạn bè chưa phát huy hiệu quả do hạn chế về kỹ năng và sự tự tin của sinh viên.
• Các bước tiếp theo nên tập trung vào tăng cường luyện tập từ vựng, kỹ năng liên kết ý tưởng, phản hồi cá nhân và phát triển kỹ năng tự học, tự đánh giá.

Giảng viên và nhà quản lý giáo dục được khuyến khích áp dụng và điều chỉnh phương pháp này phù hợp với đặc điểm học viên để nâng cao chất lượng đào tạo viết IELTS. Sinh viên nên chủ động luyện tập và tận dụng phản hồi để phát triển kỹ năng viết hiệu quả hơn.