Khảo sát nhận thức của học sinh THPT Thanh Liêm về lợi ích của hoạt động nghe trong việc phát triển kỹ năng nghe

• Tác giả: Vũ Thị Thảo
• Người hướng dẫn: Dr. Trần Thị Thu Hiền
• Trường học: Vietnam National University - Hanoi University of Languages and International Studies
• Chuyên ngành: English Language Teaching Methodology
• Đề tài: Khảo sát nhận thức của học sinh THPT Thanh Liêm về lợi ích của hoạt động nghe trong việc phát triển kỹ năng nghe
• Loại tài liệu: M.A Minor Thesis
• Năm xuất bản: 2013
• Địa điểm: Hà Nội

• STATEMENT OF AUTHORSHIP
• ACKNOWLEDGEMENT
• ABSTRACT
• TABLE OF CONTENTS
• PART A. INTRODUCTION
• A.1. Aims of the study
• A.2. Scope of the study
• A.3. Significance of the study
• A.4. Structure of the study
• PART B. DEVELOPMENT
• 1. CHƯƠNG 1: LITERATURE REVIEW
• 1.1. Theory of listening
• 1.2. Definition of listening and listening comprehension
• 1.2.1. Definition of listening
• 1.2.2. Definition of listening comprehension
• 1.3. The process of teaching and learning listening lesson
• 1.4. Factors make listening difficult
• 1.5. Pre-listening activities
• 1.5.1. Definition of pre-listening
• 1.5.2. Pre-listening activities
• 1.5.3. Benefits of pre-listening activities in learning listening skills
• 1.6. Summary
• 2. CHƯƠNG 2: CURRENT SITUATION OF TEACHING AND LEARNING ENGLISH AT THANHLIEM A HIGH SCHOOL
• 2.1. The listening materials
• 2.2. The teaching and learning English at TLAHS
• 2.3. Summary
• 3. CHƯƠNG 3: RESEARCH METHOD
• 3.1. The participants
• 3.2. Instruments of collecting data
• 3.3. Data collection procedure
• 3.4. Summary
• 4. CHƯƠNG 4: FINDINGS, DISCUSSION AND RECOMMENDATIONS
• 4.1. Discussion of the results collected by means of the survey questionnaire
• 4.1.1. Students’ attitude towards listening skill
• 4.1.2. Students’ perceptions of pre-listening activities
• 4.1.3. Students’ opinion about the necessity of using pre-listening activities
• 4.1.4. Students’ opinion about the teacher’s frequency of using pre-listening activities
• 4.1.5. Students’ preference for teacher’s applying pre-listening activities
• 4.1.6. Students’ benefits from pre-listening activities
• 4.1.7. Students’ point of views about pre-listening activities in the textbooks
• 4.1.8. Students’ suggestions for the changes of pre-listening activities in the textbooks
• 4.2. Discussion of the results collected by means of the classroom observation
• 4.3. Discussion of the results collected by means of the interview
• 4.3.1. Teachers’ attitude towards listening skill
• 4.3.2. Teachers’ opinion on pre-listening activities in the textbooks they are teaching
• 4.3.3. Teachers’ frequency of teaching pre-listening
• 4.3.4. Teachers’ opinion on benefits of pre-listening activities in teaching and learning listening skill
• 4.3.5. Encouraging students to learn listening skill from the beginning stage of listening
• 4.3.6. Improving teachers’ teaching method in pre-listening stage
• 4.3.7. Improving the pre-listening activities in the text books
• 4.4. Summary
• PART C. CONCLUSION
• C.1. Summary of the study
• C.2. Limitations of the study and suggestions for further study
• References
• Appendices
• Appendix 1. Appendix 1
• Appendix 2. Appendix 2
• Appendix 3. Appendix 3
• Appendix 4. Appendix 4
• List of abbreviation
• List of tables and charts

I. Tổng quan về khảo sát nhận thức của học sinh THPT Thanh Liêm

Khảo sát này nhằm tìm hiểu về nhận thức của học sinh tại THPT Thanh Liêm về lợi ích của hoạt động nghe trong việc phát triển kỹ năng nghe. Hoạt động nghe đóng vai trò quan trọng trong việc học ngoại ngữ, giúp học sinh tiếp thu thông tin và cải thiện khả năng giao tiếp. Nghiên cứu này sẽ cung cấp cái nhìn sâu sắc về cách mà học sinh đánh giá và áp dụng các hoạt động nghe trong quá trình học tập.

1.1. Mục tiêu của nghiên cứu về kỹ năng nghe

Mục tiêu chính của nghiên cứu là xác định lợi ích của hoạt động nghe đối với việc phát triển kỹ năng nghe của học sinh. Nghiên cứu sẽ phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến nhận thức của học sinh về hoạt động nghe và cách mà chúng có thể cải thiện khả năng học tập.

1.2. Phương pháp nghiên cứu và thu thập dữ liệu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp khảo sát với 100 học sinh và phỏng vấn 6 giáo viên để thu thập dữ liệu. Các câu hỏi khảo sát được thiết kế để đánh giá nhận thức của học sinh về lợi ích của hoạt động nghe trong việc học tập.

II. Vấn đề và thách thức trong việc phát triển kỹ năng nghe

Mặc dù kỹ năng nghe rất quan trọng, nhưng nhiều học sinh gặp khó khăn trong việc tiếp thu thông tin từ các hoạt động nghe. Các yếu tố như tốc độ nói, cách phát âm và sự thiếu tự tin có thể gây cản trở cho việc học. Nghiên cứu này sẽ chỉ ra những thách thức mà học sinh phải đối mặt và cách mà hoạt động nghe có thể giúp họ vượt qua những khó khăn này.

2.1. Những khó khăn phổ biến trong kỹ năng nghe

Học sinh thường gặp khó khăn khi nghe do tốc độ nói nhanh, phát âm không rõ ràng và thiếu sự tương tác. Những yếu tố này làm giảm khả năng hiểu và tiếp thu thông tin từ bài nghe.

2.2. Tác động của môi trường học tập đến kỹ năng nghe

Môi trường học tập có thể ảnh hưởng lớn đến nhận thức của học sinh về kỹ năng nghe. Một môi trường tích cực và hỗ trợ có thể khuyến khích học sinh tham gia vào các hoạt động nghe và cải thiện khả năng của họ.

III. Phương pháp hiệu quả để cải thiện kỹ năng nghe

Để phát triển kỹ năng nghe, việc áp dụng các phương pháp nghe hiệu quả là rất cần thiết. Nghiên cứu sẽ đề xuất một số phương pháp và hoạt động nghe có thể áp dụng trong lớp học để nâng cao khả năng nghe của học sinh.

3.1. Các hoạt động tiền nghe hiệu quả

Các hoạt động tiền nghe như giới thiệu từ vựng mới và thảo luận về chủ đề sẽ giúp học sinh chuẩn bị tốt hơn cho việc nghe. Những hoạt động này không chỉ làm giảm lo âu mà còn kích thích sự tò mò của học sinh.

3.2. Sử dụng công nghệ trong hoạt động nghe

Công nghệ có thể hỗ trợ việc học nghe thông qua các ứng dụng và phần mềm học tập. Việc sử dụng video và audio có thể giúp học sinh làm quen với nhiều giọng nói và ngữ điệu khác nhau.

IV. Ứng dụng thực tiễn và kết quả nghiên cứu

Kết quả từ nghiên cứu cho thấy rằng hoạt động nghe có tác động tích cực đến kỹ năng nghe của học sinh. Học sinh nhận thấy rằng các hoạt động tiền nghe giúp họ tự tin hơn và cải thiện khả năng hiểu bài nghe. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng giáo viên cần áp dụng các phương pháp phù hợp để tối ưu hóa hiệu quả của các hoạt động này.

4.1. Phản hồi từ học sinh về hoạt động nghe

Học sinh đã chia sẻ rằng các hoạt động nghe giúp họ cảm thấy hứng thú hơn trong việc học. Họ cũng nhận thấy rằng việc tham gia vào các hoạt động này giúp cải thiện khả năng nghe của họ một cách rõ rệt.

4.2. Đề xuất cải tiến cho giáo viên

Giáo viên nên xem xét việc áp dụng các hoạt động tiền nghe đa dạng và sáng tạo hơn. Điều này không chỉ giúp học sinh tiếp thu tốt hơn mà còn tạo ra một môi trường học tập tích cực.

V. Kết luận và tương lai của nghiên cứu về kỹ năng nghe

Nghiên cứu này đã chỉ ra rằng hoạt động nghe có vai trò quan trọng trong việc phát triển kỹ năng nghe của học sinh. Tương lai của nghiên cứu có thể mở rộng ra nhiều khía cạnh khác nhau, từ việc áp dụng công nghệ đến việc phát triển các phương pháp giảng dạy mới. Việc tiếp tục nghiên cứu sẽ giúp cải thiện chất lượng giảng dạy và học tập tại các trường học.

5.1. Tầm quan trọng của việc nghiên cứu tiếp theo

Nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc phát triển các hoạt động nghe mới và hiệu quả hơn. Điều này sẽ giúp giáo viên có thêm công cụ để hỗ trợ học sinh trong việc học tập.

5.2. Khuyến nghị cho các trường học

Các trường học nên đầu tư vào việc đào tạo giáo viên về các phương pháp giảng dạy nghe hiệu quả. Điều này sẽ giúp nâng cao chất lượng giảng dạy và cải thiện kỹ năng nghe của học sinh.

Tổng quan nghiên cứu

Kỹ năng nghe đóng vai trò then chốt trong việc tiếp nhận ngôn ngữ, chiếm tỷ lệ nghe gấp đôi nói, gấp bốn lần đọc và gấp năm lần viết. Tuy nhiên, học sinh tại nhiều trường phổ thông, trong đó có Thanh Liêm A, tỉnh Hà Nam, gặp nhiều khó khăn trong việc phát triển kỹ năng này. Nghiên cứu tập trung khảo sát nhận thức của học sinh về lợi ích của các hoạt động tiền nghe trong việc nâng cao kỹ năng nghe. Mục tiêu chính là đánh giá thái độ của học sinh các lớp 10, 11 và 12 đối với các hoạt động tiền nghe, từ đó đề xuất giải pháp cải thiện hiệu quả giảng dạy kỹ năng nghe tại trường. Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2012-2013, với phạm vi tại Thanh Liêm A – một trường phổ thông có hơn 1.200 học sinh và 7 giáo viên tiếng Anh. Kết quả nghiên cứu góp phần làm rõ vai trò của hoạt động tiền nghe trong việc giảm bớt áp lực, tăng động lực học tập và nâng cao khả năng tiếp thu bài nghe, đồng thời hỗ trợ giáo viên trong việc lựa chọn phương pháp giảng dạy phù hợp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về kỹ năng nghe và hoạt động tiền nghe. Theo Mary Underwood (1989), nghe là quá trình chú ý và hiểu ý nghĩa từ những gì nghe được, không chỉ đơn thuần nhận diện từ ngữ mà còn hiểu ý người nói trong bối cảnh cụ thể. Thompson (1997) và Rost (2011) nhấn mạnh nghe là quá trình chủ động, bao gồm nhận thức, diễn giải và phản hồi thông tin. Về hoạt động tiền nghe, Rixon (1986) và Vandergrift (1999) định nghĩa đây là giai đoạn chuẩn bị trước khi nghe, giúp học sinh làm quen với chủ đề, từ vựng và cấu trúc ngôn ngữ liên quan. Các hoạt động tiền nghe phổ biến gồm giới thiệu từ vựng, thảo luận nhóm, dự đoán nội dung, sử dụng hình ảnh và trò chơi. Lý thuyết về quá trình nghe bao gồm hai chiều: top-down (dựa trên kiến thức nền) và bottom-up (dựa trên thông tin âm thanh). Sự kết hợp hai quá trình này giúp nâng cao hiệu quả tiếp thu. Ngoài ra, các yếu tố khách quan và chủ quan như tốc độ nói, giọng điệu, vốn từ vựng và sự tập trung cũng ảnh hưởng đến khả năng nghe hiểu.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp khảo sát kết hợp quan sát lớp học và phỏng vấn định tính. Mẫu nghiên cứu gồm 100 học sinh (26 nam, 74 nữ) thuộc ba lớp 10A1, 11A6 và 12A7, được chọn theo phương pháp mẫu cụm ngẫu nhiên từ tổng số 1.283 học sinh. Bên cạnh đó, 6 giáo viên tiếng Anh tại trường được phỏng vấn để thu thập quan điểm về hoạt động tiền nghe. Dữ liệu chính được thu thập qua bảng hỏi gồm 8 câu hỏi dành cho học sinh, quan sát trực tiếp 3 tiết học nghe và phỏng vấn 10 câu hỏi với giáo viên. Quá trình thu thập dữ liệu diễn ra trong năm học 2012-2013, với sự hướng dẫn và giám sát chặt chẽ nhằm đảm bảo tính chính xác và khách quan. Phân tích dữ liệu chủ yếu sử dụng thống kê mô tả (phần trăm) và so sánh giữa các nhóm lớp, đồng thời kết hợp phân tích nội dung phỏng vấn và quan sát để làm rõ các phát hiện.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thái độ của học sinh đối với kỹ năng nghe: 93% học sinh đánh giá kỹ năng nghe là quan trọng (39% rất quan trọng, 38% quan trọng, 16% khá quan trọng). Tuy nhiên, 88% cho rằng học nghe là khó khăn, trong đó 28% cảm thấy rất khó, đặc biệt tỷ lệ này tăng theo lớp (lớp 12 cao nhất với 15%).

2. Nhận thức về hoạt động tiền nghe: 99% học sinh cho rằng việc cung cấp từ vựng và cấu trúc liên quan là cần thiết; 77% đồng ý về tầm quan trọng của thảo luận nhóm; 62% đánh giá cao việc sử dụng video, âm nhạc, hình ảnh; 82% ủng hộ trả lời câu hỏi trước khi nghe. Ngược lại, chỉ 22% thấy cần thiết sử dụng trò chơi để giới thiệu chủ đề.

3. Tần suất sử dụng hoạt động tiền nghe của giáo viên: 86% giáo viên thường xuyên cung cấp từ vựng và cấu trúc mới; 86% và 83% áp dụng thảo luận nhóm và câu hỏi tiền nghe; trong khi đó, trò chơi và phương tiện nghe nhìn ít được sử dụng (60% và 44% hiếm hoặc không dùng).

4. Sở thích của học sinh về hoạt động tiền nghe: 77% thích giáo viên liệt kê từ và cấu trúc; 67% ưu tiên thảo luận nhóm; 56% muốn giải thích từ mới bằng tiếng Việt; 54% ưa dùng hình ảnh minh họa; 56% thích câu hỏi đúng/sai; 38% chọn câu hỏi trắc nghiệm 4 lựa chọn.

5. Lợi ích nhận được: 81% học sinh cho rằng hoạt động tiền nghe giúp hiểu bài nghe tốt hơn và đạt kết quả cao hơn; 50% cảm thấy tự tin hơn khi học nghe; 39% tăng vốn từ và ngữ pháp; 29% tăng hứng thú học nghe; 25% cải thiện khả năng giao tiếp.

6. Đánh giá về hoạt động tiền nghe trong sách giáo khoa: 35% cho rằng các hoạt động chưa đa dạng; 34% cảm thấy nhàm chán, đặc biệt ở lớp 12; trong khi học sinh lớp 10 đánh giá tích cực hơn về tính phù hợp và động lực.

7. Đề xuất cải tiến: 40% mong muốn điều chỉnh hoạt động tiền nghe phù hợp với trình độ học sinh; 29% đề nghị tăng tần suất sử dụng; 24% muốn đa dạng hóa các loại hoạt động; chỉ 7% đề xuất giảm số lượng hoạt động.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy học sinh nhận thức rõ tầm quan trọng của kỹ năng nghe nhưng vẫn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt khi lên lớp cao hơn, phù hợp với các nghiên cứu trước đây về sự gia tăng thách thức trong kỹ năng nghe theo trình độ. Hoạt động tiền nghe được đánh giá là công cụ hiệu quả giúp giảm áp lực, tăng sự tự tin và cải thiện kết quả học tập. Việc giáo viên ưu tiên cung cấp từ vựng và cấu trúc mới phản ánh phương pháp truyền thống, trong khi các hoạt động tương tác như trò chơi và phương tiện nghe nhìn chưa được khai thác triệt để do hạn chế về thời gian và kỹ năng công nghệ. Học sinh thể hiện sự ưa thích các hoạt động mang tính tương tác như thảo luận nhóm và sử dụng hình ảnh, đồng thời ưu tiên các hình thức câu hỏi đơn giản, phù hợp với trình độ vốn từ hạn chế. Các biểu đồ thể hiện tỷ lệ phần trăm học sinh lựa chọn từng hoạt động và mức độ khó khăn trong học nghe sẽ minh họa rõ nét hơn các phát hiện này. So sánh với các nghiên cứu trong ngành, kết quả củng cố vai trò thiết yếu của hoạt động tiền nghe trong việc nâng cao hiệu quả học tập kỹ năng nghe, đồng thời nhấn mạnh nhu cầu đổi mới phương pháp giảng dạy phù hợp với đặc điểm học sinh địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đa dạng hóa hoạt động tiền nghe: Giáo viên cần áp dụng thêm các hình thức như trò chơi, video, âm nhạc và sử dụng hình ảnh minh họa để tạo hứng thú và giảm nhàm chán, đặc biệt với học sinh lớp 11 và 12. Thời gian thực hiện: trong năm học tiếp theo. Chủ thể: giáo viên tiếng Anh.

2. Điều chỉnh hoạt động phù hợp trình độ học sinh: Thường xuyên đánh giá và điều chỉnh nội dung, độ khó của hoạt động tiền nghe để phù hợp với năng lực từng lớp, giúp học sinh dễ tiếp thu và tự tin hơn. Thời gian: mỗi học kỳ. Chủ thể: tổ chuyên môn tiếng Anh.

3. Tăng cường đào tạo kỹ năng công nghệ cho giáo viên: Tổ chức các khóa bồi dưỡng về ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy, giúp giáo viên sử dụng hiệu quả các thiết bị hiện đại như máy chiếu, bảng tương tác. Thời gian: trong 6 tháng tới. Chủ thể: nhà trường phối hợp với trung tâm đào tạo.

4. Khuyến khích thảo luận nhóm và hoạt động tương tác: Thiết kế các bài tập nhóm, thảo luận để phát huy kỹ năng giao tiếp và hợp tác, đồng thời giúp học sinh vận dụng kiến thức từ hoạt động tiền nghe. Thời gian: áp dụng ngay trong các tiết học nghe. Chủ thể: giáo viên.

5. Cải tiến sách giáo khoa và tài liệu tham khảo: Phối hợp với các nhà xuất bản để bổ sung, cập nhật các hoạt động tiền nghe đa dạng, sinh động và phù hợp với đặc điểm học sinh địa phương. Thời gian: dài hạn. Chủ thể: Sở Giáo dục và Đào tạo, nhà xuất bản.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giáo viên tiếng Anh phổ thông: Nghiên cứu cung cấp thông tin thực tiễn về nhận thức học sinh và hiệu quả các hoạt động tiền nghe, giúp giáo viên điều chỉnh phương pháp giảng dạy phù hợp.

2. Nhà quản lý giáo dục: Các hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn có thể sử dụng kết quả để xây dựng kế hoạch đào tạo, nâng cao chất lượng dạy học kỹ năng nghe tại trường.

3. Sinh viên, nghiên cứu sinh ngành sư phạm tiếng Anh: Tài liệu tham khảo hữu ích cho việc nghiên cứu phương pháp giảng dạy kỹ năng nghe và phát triển các đề tài liên quan.

4. Nhà xuất bản và biên soạn sách giáo khoa: Thông tin về nhu cầu và phản hồi của học sinh giúp cải tiến nội dung sách giáo khoa, đặc biệt phần hoạt động tiền nghe.

Câu hỏi thường gặp

1. Hoạt động tiền nghe là gì và tại sao quan trọng?
   Hoạt động tiền nghe là các bài tập chuẩn bị trước khi nghe nhằm giúp học sinh làm quen với chủ đề, từ vựng và cấu trúc ngôn ngữ. Chúng giúp giảm áp lực, tăng sự tự tin và nâng cao khả năng hiểu bài nghe, như đã được chứng minh qua khảo sát tại Thanh Liêm A.

2. Học sinh thường gặp khó khăn gì khi học kỹ năng nghe?
   Khó khăn chủ yếu gồm tốc độ nói nhanh, giọng điệu khác biệt, vốn từ hạn chế và thiếu môi trường thực hành. Nghiên cứu cho thấy 88% học sinh cảm thấy học nghe khó, đặc biệt ở lớp 12.

3. Hoạt động tiền nghe nào được học sinh ưa thích nhất?
   Học sinh ưu tiên các hoạt động như liệt kê từ vựng, thảo luận nhóm và sử dụng hình ảnh minh họa. Các câu hỏi đúng/sai cũng được ưa chuộng hơn câu hỏi mở do phù hợp với trình độ.

4. Giáo viên nên làm gì để cải thiện hiệu quả dạy nghe?
   Giáo viên cần đa dạng hóa hoạt động tiền nghe, áp dụng công nghệ, điều chỉnh nội dung phù hợp trình độ và khuyến khích thảo luận nhóm để tăng tính tương tác và hứng thú học tập.

5. Nghiên cứu này có thể áp dụng ở đâu ngoài Thanh Liêm A?
   Các trường phổ thông có đặc điểm tương tự về học sinh và điều kiện giảng dạy có thể tham khảo để cải tiến phương pháp dạy kỹ năng nghe, đặc biệt trong bối cảnh thiếu môi trường tiếng Anh tự nhiên.

Kết luận

• Học sinh Thanh Liêm A nhận thức rõ tầm quan trọng của kỹ năng nghe nhưng gặp nhiều khó khăn trong học tập.
• Hoạt động tiền nghe được đánh giá cao về vai trò hỗ trợ, giúp học sinh tự tin và nâng cao kết quả học tập.
• Giáo viên chủ yếu sử dụng hoạt động truyền thống, cần đa dạng hóa và áp dụng công nghệ để tăng hiệu quả.
• Học sinh mong muốn hoạt động tiền nghe được điều chỉnh phù hợp trình độ và tăng tính tương tác.
• Nghiên cứu đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng dạy học kỹ năng nghe tại trường trong năm học tiếp theo.

Hành động tiếp theo: Giáo viên và nhà trường nên triển khai các đề xuất cải tiến, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để nâng cao hiệu quả giảng dạy kỹ năng nghe. Đọc và áp dụng kết quả nghiên cứu này sẽ giúp cải thiện đáng kể chất lượng học tập tiếng Anh tại các trường phổ thông.