Luận văn thạc sĩ về nhân vật Stephen Dedalus của James Joyce và môtíp mê cung

• Tác giả: Nguyễn Linh Chi
• Người hướng dẫn: GS. Phùng Văn Tửu
• Trường học: Đại Học Quốc Gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Văn học Anh
• Đề tài: Nhân Vật Stephen Dedalus Của James Joyce Và Môtip Mê Cung
• Loại tài liệu: Luận Án Tiến Sĩ
• Năm xuất bản: 2012
• Địa điểm: Hà Nội

• MỞ ĐẦU
• 0.1. Lí do chọn đề tài
• 0.2. Lịch sử vấn đề
• 0.3. James Joyce trong phê bình – nghiên cứu văn học ở Việt Nam
• 0.4. Các tài liệu nghiên cứu dịch ra tiếng Việt
• 0.5. James Joyce trong phê bình - nghiên cứu văn học ở nước ngoài
• 0.6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
• 0.7. Phạm vi, đối tượng và mục đích nghiên cứu
• 0.8. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu
• 0.9. Mục đích nghiên cứu
• 0.10. Phương pháp nghiên cứu
• 0.11. Bố cục của luận án
• 1. CHƯƠNG 1: KIẾN TẠO MÊ CUNG
• 1.1. Stephen Dedalus và James Joyce
• 1.1.1. Hai cá thể đồng nhất
• 1.1.2. Hai cá thể tương ứng
• 1.1.3. Hai cá thể độc lập
• 1.2. Tính chất tạp chủng của văn bản
• 1.2.1. Tiểu thuyết, tự thuật, ghi chép hay nhật ký
• 1.2.2. Một cõi hỗn mang
• 1.2.3. Tiểu thuyết James Joyce và sử thi Homer
• 1.2.3.1. Cặp nhan đề Ulysses - Odyssey
• 1.2.3.2. Cặp nhân vật Leopold Bloom – Odysseus
• 1.2.3.3. Cặp nhân vật Stephen - Telemachus
• 2. CHƯƠNG 2: BỊ GIAM CẦM TRONG MÊ CUNG
• 2.1. Lúng túng trong tín ngưỡng tôn giáo
• 2.1.1. Khát thèm và sợ hãi
• 2.1.2. Chối bỏ và đau đớn
• 2.2. Lúng túng trước tinh thần dân tộc
• 2.2.1. Dân tộc hay đại đồng quốc tế
• 2.2.2. Bạo lực hay tình yêu
• 2.3. Lúng túng về công cụ ngôn ngữ
• 2.3.1. Tiếng Gaelic hay tiếng Anh
• 2.3.2. Những “ngôn từ chết”
• 3. CHƯƠNG 3: THOÁT RA KHỎI MÊ CUNG
• 3.1. Tự do tôn giáo
• 3.2. “Anh có phải là người Ailen không?”
• 3.3. Tự do ngôn ngữ
• 3.4. Sáng tạo- mê cung của lối viết
• 3.4.1. Đằng sau những lời chỉ dẫn
• 3.4.2. Trò chơi của ngôn từ
• 3.4.3. Độc thoại nội tâm và Dòng ý thức
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• BẢNG TRA CỨU

I. Tổng quan về nhân vật Stephen Dedalus trong tác phẩm của James Joyce

Nhân vật Stephen Dedalus là một trong những hình tượng nổi bật trong sáng tác của James Joyce. Xuất hiện lần đầu trong tác phẩm A Portrait of the Artist as a Young Man, Stephen không chỉ là một nhân vật chính mà còn là biểu tượng cho sự tìm kiếm bản sắc và tự do cá nhân. Hành trình của Stephen từ một cậu bé ngây thơ đến một nghệ sĩ trưởng thành phản ánh những thách thức mà con người phải đối mặt trong xã hội hiện đại. Tác phẩm này không chỉ đơn thuần là một câu chuyện về sự trưởng thành mà còn là một cuộc hành trình tâm lý sâu sắc, nơi mà môtip mê cung trở thành một phần không thể thiếu trong việc khám phá bản thân.

1.1. Stephen Dedalus và hành trình tìm kiếm bản sắc

Hành trình của Stephen Dedalus là một quá trình dài tìm kiếm bản sắc cá nhân. Từ những năm tháng thơ ấu, Stephen đã phải đối mặt với những áp lực từ gia đình và xã hội. Sự đấu tranh này không chỉ thể hiện qua các mối quan hệ cá nhân mà còn qua những suy tư nội tâm sâu sắc. Stephen trở thành biểu tượng cho những người trẻ đang tìm kiếm con đường riêng của mình trong một thế giới đầy rẫy những quy chuẩn và kỳ vọng.

1.2. Mối liên hệ giữa Stephen Dedalus và James Joyce

Stephen Dedalus không chỉ là một nhân vật hư cấu mà còn là hình ảnh phản chiếu của chính James Joyce. Qua Stephen, Joyce thể hiện những suy tư và quan điểm của mình về nghệ thuật, tôn giáo và bản sắc dân tộc. Mối liên hệ này tạo nên một chiều sâu cho nhân vật, khiến cho độc giả không chỉ thấy được hành trình của Stephen mà còn hiểu được những trăn trở của Joyce trong việc định hình văn học hiện đại.

II. Môtip mê cung trong tác phẩm của James Joyce

Môtip mê cung là một yếu tố quan trọng trong các tác phẩm của James Joyce, đặc biệt là trong Ulysses. Mê cung không chỉ là một không gian vật lý mà còn là một biểu tượng cho những rối ren trong tâm trí con người. Trong tác phẩm, các nhân vật thường phải đối mặt với những lựa chọn khó khăn và những ngã rẽ phức tạp, phản ánh sự phức tạp của cuộc sống hiện đại. Mê cung trở thành một phương tiện để Joyce khám phá những khía cạnh sâu sắc của tâm lý nhân vật.

2.1. Biểu tượng mê cung trong Ulysses

Trong Ulysses, mê cung không chỉ là một không gian mà còn là một biểu tượng cho hành trình tìm kiếm bản thân. Các nhân vật như Leopold Bloom và Stephen Dedalus thường xuyên bị cuốn vào những tình huống phức tạp, giống như những người lạc lối trong mê cung. Điều này thể hiện rõ ràng qua cách mà Joyce xây dựng cốt truyện và các mối quan hệ giữa các nhân vật.

2.2. Mê cung như một phương tiện khám phá tâm lý

Mê cung trong tác phẩm của Joyce không chỉ đơn thuần là một không gian vật lý mà còn là một phương tiện để khám phá tâm lý nhân vật. Qua những tình huống rối ren, Joyce cho thấy sự phức tạp trong tâm trí con người, từ những lo lắng, sợ hãi đến những khát vọng sâu xa. Điều này giúp độc giả hiểu rõ hơn về những xung đột nội tâm mà các nhân vật phải đối mặt.

III. Thách thức trong việc phân tích nhân vật Stephen Dedalus

Việc phân tích nhân vật Stephen Dedalus không hề đơn giản. Các nhà phê bình thường gặp khó khăn trong việc xác định rõ ràng các yếu tố tâm lý và xã hội ảnh hưởng đến nhân vật. Sự phức tạp trong tâm lý của Stephen, cùng với những mâu thuẫn trong các mối quan hệ, tạo ra một thách thức lớn cho việc hiểu rõ nhân vật này. Tuy nhiên, chính những thách thức này lại làm cho việc nghiên cứu trở nên thú vị hơn.

3.1. Những yếu tố tâm lý ảnh hưởng đến Stephen

Stephen Dedalus là một nhân vật phức tạp, chịu ảnh hưởng từ nhiều yếu tố tâm lý khác nhau. Những áp lực từ gia đình, tôn giáo và xã hội đã tạo ra những mâu thuẫn trong tâm trí của Stephen. Việc phân tích những yếu tố này giúp hiểu rõ hơn về động cơ và hành động của nhân vật.

3.2. Mối quan hệ giữa Stephen và các nhân vật khác

Mối quan hệ giữa Stephen và các nhân vật khác trong tác phẩm cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nhân vật. Những tương tác này không chỉ phản ánh những xung đột cá nhân mà còn thể hiện những vấn đề xã hội rộng lớn hơn. Việc phân tích các mối quan hệ này giúp làm sáng tỏ hơn về bản chất của Stephen và những thách thức mà anh phải đối mặt.

IV. Ứng dụng thực tiễn từ nghiên cứu nhân vật Stephen Dedalus

Nghiên cứu về nhân vật Stephen Dedalus không chỉ có giá trị trong lĩnh vực văn học mà còn có thể áp dụng vào nhiều lĩnh vực khác nhau. Những bài học từ hành trình tìm kiếm bản sắc và sự tự do cá nhân của Stephen có thể được áp dụng trong giáo dục, tâm lý học và nghệ thuật. Việc hiểu rõ về nhân vật này giúp mở rộng tầm nhìn về con người và xã hội trong bối cảnh hiện đại.

4.1. Giá trị giáo dục từ nhân vật Stephen

Hành trình của Stephen Dedalus có thể được sử dụng như một bài học trong giáo dục, đặc biệt là trong việc khuyến khích học sinh tìm kiếm bản sắc cá nhân và phát triển tư duy độc lập. Những trải nghiệm của Stephen có thể giúp học sinh hiểu rõ hơn về những thách thức mà họ có thể gặp phải trong cuộc sống.

4.2. Ứng dụng trong tâm lý học

Nghiên cứu về tâm lý của Stephen Dedalus có thể cung cấp những hiểu biết quý giá cho lĩnh vực tâm lý học. Những mâu thuẫn nội tâm và hành vi của Stephen có thể được phân tích để hiểu rõ hơn về tâm lý con người trong xã hội hiện đại. Điều này có thể giúp các nhà tâm lý học phát triển các phương pháp điều trị hiệu quả hơn.

V. Kết luận về nhân vật Stephen Dedalus và môtip mê cung

Nhân vật Stephen Dedalus và môtip mê cung trong tác phẩm của James Joyce không chỉ là những yếu tố nghệ thuật mà còn là những biểu tượng sâu sắc cho những vấn đề xã hội và tâm lý con người. Qua việc nghiên cứu nhân vật này, có thể thấy được những thách thức mà con người phải đối mặt trong hành trình tìm kiếm bản sắc và tự do. Tương lai của nghiên cứu về Stephen Dedalus hứa hẹn sẽ mang lại nhiều khám phá mới mẻ và thú vị.

5.1. Tương lai của nghiên cứu về Stephen Dedalus

Nghiên cứu về nhân vật Stephen Dedalus vẫn còn nhiều tiềm năng để khám phá. Các nhà nghiên cứu có thể tiếp tục tìm hiểu về những khía cạnh chưa được khai thác của nhân vật này, từ đó làm phong phú thêm hiểu biết về văn học hiện đại.

5.2. Ý nghĩa của môtip mê cung trong văn học hiện đại

Môtip mê cung không chỉ xuất hiện trong tác phẩm của Joyce mà còn là một yếu tố quan trọng trong nhiều tác phẩm văn học hiện đại khác. Việc phân tích môtip này có thể giúp hiểu rõ hơn về cách mà các nhà văn hiện đại thể hiện những xung đột nội tâm và những thách thức trong cuộc sống.